2025: Türkiye ve bölgesinde hangi gelişmeler bekleniyor?

Türkiye ve bölgesinde 2025 yılında neler yaşanacak? Ortadoğu, Kafkaslar ve Avrupa'yı hangi gelişmeler bekliyor?

Bu soruların yanıtını ararken tüm dünyanın gözü ABD'de 20 Ocak 2025'te başlayacak ikinci Trump döneminde.

Donald Trump'ın iddia ettiği gibi Orta Doğu ve Ukrayna'daki savaşları durdurup durduramayacağı ve sözünü tutabilirse bunu hangi şartlarda gerçekleştireceği merak konusu.

Türkiye açısından yeni Suriye'nin inşa süreci, mültecilerin geri dönüşü ve Azerbaycan-Ermenistan arasında olası bir barış anlaşması da 2025'te yakından takip edilecek konular arasında.

Rusya-Ukrayna barış masası kurulacak mı?

Trump'ın ABD'de seçimleri kazanmasının ardından Ukrayna ve Rusya başta olmak üzere ana aktörlerin verdiği sinyaller, 2025'in ilk altı ayında uluslararası bir barış girişiminin gerçekleşebileceği umutlarını artırdı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, kendi barış koşullarını önceleyen barış planları konusunda diplomatik girişimlerini geçen senenin son aylarından itibaren yoğunlaştırdılar.

Zelenskiy, NATO üyeliği ya da üyelik güvencesi ve Kırım dahil işgal edilen toprakların iadesi gibi zor koşulları gündeme getirdi.

Putin'in ise Rus askerlerini, işgal edilen Ukrayna topraklarından çekmeyi düşünmediği biliniyor.

Ancak barış masasına oturulması durumunda her iki tarafın de taviz verebilecekleri yorumları yapılıyor.

Ankara'da konuşulan senaryolarda da Trump'ın Rusya-Ukrayna savaşının durdurulmasına öncelik vereceği, bu süreçte Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yeni Amerikan başkanı arasında etkin bir diyalog kurulabileceği vurgulanıyor.

Her iki ülkeyle de yakın ilişki içinde olan Türkiye, olası bir Rusya-Ukrayna barışının siyasi ve ekonomik açılardan önemli bir kazanım getirmesini bekliyor.

İsrail-Hamas gerilimi azalır mı?

İsrail ile Hamas arasında 7 Ekim 2023'te başlayan çatışma ve gerilimin 2025'te de bölgeyi etkilemeye devam etmesi bekleniyor.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Gazze'de Hamas'ın kapasitesine ciddi zarar veren askeri operasyonlardan sonra Batı Şeria'yı hedef almasından endişe ediliyor.

Buna paralel olarak İsrail'in yasa dışı yerleşim politikalarını devam ettirmesi ve Golan Tepeleri'ni aşarak Suriye topraklarında yeni alanları kontrol altına alması ihtimali de yakından takip ediliyor.

Bu süreçte, Donald Trump yönetiminin nasıl bir politika izleyeceği gelişmelerin seyrini belirleyecek.

Trump yönetiminin dış politika ve güvenlik kadrolarında İsrail yanlısı şahin isimlere yer verilmiş olması Ankara gibi birçok başkentte kaygıyla karşılandı.

Ankara, Trump'ın ilk aşamada "bekle-gör" politikası uygulayacağını, Netanyahu hükümetininin de bunu "yayılmacı" amaçla kullanmasından endişe ediyor.

İsrail ile Lübnan arasında Kasım ayı sonunda ilan edilen 60 günlük ateşkesin sona ermesinin ardından çatışmaların yeniden başlayıp başlamayacağı da önemli bir gösterge olacak.

Suriye'yi nasıl bir süreç bekliyor?

Suriye'de iktidarı ele geçiren yeni yönetimin ülkede nasıl bir siyasi sistem kuracağı 2025'in en kritik konularından biri olacak.

8 Aralık 2024'te Beşar Esad'ın ülkeden kaçmasının ardından yönetimi ele geçiren İslamcı Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) geçici hükümet ilan etti ve diplomatik temaslara başladı.

HTŞ bir yandan da BM'nin de işin içinde olduğu bir süreçle Suriye'de yeni bir anayasa yazılmasını hedeflediklerini söylüyor.

Bu yeni siyasi sistemin ne kadar kapsayıcı olacağı, azınlıklar, farklı etnik ve dini gruplar ile kadın hakları açısından ne kadar özgürlükçü olacağı 2025 boyunca izlenecek konular arasında olacak.

Birçok devletin "terör örgütü" listesinde yer alan HTŞ'nin yeni dönemde statüsünün nasıl evrileceği de bu süreçte izlenecek.

Takip edilecek bir diğer unsur da Suriyeli Kürt grupların tavrı olacak. Ülkenin doğusunda önemli bir toprağı kontrol eden Suriyeli Kürtlerin yeni siyasi sisteme ne kadar katılacağı bölgenin geleceği için belirleyici unsurlardan biri olacak.

Bu kapsamda, ABD'nin Suriye'deki askerlerini tutup tutmayacağı, Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile iş birliğini sürdürüp sürdürmeyeceği de merak konusu.

Özellikle Batı ülkeleri, ana omurgasını Halkın Savunma Birlikleri'nin (YPG) oluşturduğu SDG'nin etkisinin azalması durumunda IŞİD ile mücadelenin sekteye uğrayacağı kaygısını dile getiriyorlar.

Türkiye, YPG'nin PKK'nın uzantısı olduğunu savunuyor.

Türkiye Suriye'de hangi konuları izleyecek?

Suriye konusunun en yakından takip edileceği başkentlerden biri Ankara olacak.

Suriye sahasında hem HTŞ ile hem de Suriye Milli Ordusu (SMO) ile uzun süredir temasta olan Türkiye, yeni yönetimin kurulması sürecinde her türlü desteği vermeye hazır olduğunu ilan etti.

Rusya ve İran'ın Suriye denkleminden uzaklaşmasının ardından etkisini daha da hissettiren Türkiye'nin 2025 boyunca yapılacak çalışmalarda ana aktörler arasında yer alması bekleniyor.

Siyasi oluşumun yanı sıra Suriye'nin yeniden imarında da Türkiye ve Türk özel şirketlerinin devrede olacağı kaydediliyor.

Türkiye açısından ikinci önemli bir konu da Suriyeli mültecilerin kitlesel geri dönüşünün başlayıp başlamayacağı.

Ülkede yönetiminin değişmesinin ardından başlayan süreçte çok kısıtlı sayıda Suriyeli'nin geri döndüğü biliniyor. Ankara, ülkede koşulların gelişmesi durumunda daha fazla mültecinin döneceği beklentisinde.

Kafkasya'da barış olur mu?

Azerbaycan ve Ermenistan arasında 2024'te yapılan kalıcı barış anlaşması müzakerelerinde ilerleme sağlanmasına karşın nihai anlaşmaya varılamadı.

İki ülke arasında anlaşmanın tamamlanması 2025'in önemli beklentileri arasında.

Azerbaycan-Ermenistan anlaşmasına paralel olarak Türkiye ile Ermenistan arasında diplomatik ilişkilerin tesis edilmesi ve sınırların açılmasını içeren anlaşmaların da yapılması bekleniyor.

Sürecin tamamlanması durumunda Kafkasya'da yeni bir dönemin başlayacağı, Zengezur Koridoru gibi önemli hatların tamamlanması durumunda ekonomik canlanmayı destekleyebileceği kaydediliyor.