Afganistan'da kadınlar: 'Kapatılan güzellik salonları gizli terapi alanlarımızdı'
Afganistan'da Taliban yönetimi 24 Temmuz'dan itibaren güzellik salonlarının kapatılmasını emretti.
Afganistan'da Taliban'ın emriyle bugünden itibaren güzellik salonları kapılarını müşterilere kapatıyor.
"Kendi başıma evimden çıkmama izin yoktu ama eşimi ikna ederek bir güzellik salonuna yılda iki ya da üç kez gitme izni almıştım."
23 yaşındaki Zarmina için yılda yalnızca birkaç kez gidebildiği güzellik salonundaki sohbetler, baskıcı ve şiddetle erkek egemen toplumsal düzen içinde, bir nebze özgürlük hissi demekti.
16 yaşında evlenmişti. Liseyi bitirmesine rağmen kocasının ailesi üniversiteye gitmesine izin vermemişti.
Güzellik salonuna yaptığı ziyaretleri iple çeker olmuştu ama Taliban, Afganistan'daki bütün güzellik salonlarının kapatılmasını emretti.
Bu karar, bugünden itibaren yürürlüğe giriyor.
Hüzünlü bir veda
İki çocuk annesi Zarmina geçen ay bu kez saçını koyu kahverengiye boyatmak için gittiğinde güzellik salonlarına kapatma emri gelmişti.
"Salonun sahibi büyük şok geçirdi ve ağlamaya başladı. Ailesini bu salon sayesinde geçindiriyordu" diyor.
Afganistan'daki güzellik salonlarında çalışan tahminen 60 bin kadın bu emirle işsiz kalmış olacak.
Zarmina sözlerini, "Kaşlarım alınırken aynaya bile bakamadım göz göze gelmeyeyim diye. Herkes gözyaşları içindeydi. Derin bir sessizlik vardı" diye sürdürüyor.
Zarmina salona mahallesinden bir kadınla birlikte gidiyordu ve orada çalışan kadınlardan biriyle de iyi arkadaş olmuştu.
"Eskiden kadınlar kocalarını nasıl etkileyebileceklerini konuşurlardı. Kimisi özgüvensizliğini samimiyetle paylaşırdı" diyor.
Fakat Taliban'ın 2021 Ağustos'unda iktidarı ele geçirmesinden bu yana ekonomik kriz giderek günlük yaşamı daha çok etkilemeye başladı.
Zarmina "Kadınlar artık sadece işsizlik, ayrımcılık ve fakirlik konuşuyor" diye ekliyor.
Afganistan'ın güneyinde, Taliban'in dini liderinin de yaşadığı, muhafazakarlığının kalesi Kandahar eyaletinde yaşıyor Zarmina.
Burada erkeklerin zaten genellikle kızlarına makyaj yapmayı ya da güzellik salonuna gitmeyi yasakladıklarını anlatıyor.
"Kadınların çoğu burka ya da hicab ile gezer burada. Kültürümüzün bir parçası olarak benimsemişiz" diyor.
Kocası iki yıl önce, yüksek bir maaşla çalıştığı işinden çıkarılmış ve iş bulmak için başka bir kente gitmiş. Zarmina da küçük çocuklara öğretmenlik yaparak para kazanıyor.
"Güzellik salonuna kendi kazandığım parayla gidiyordum ve bu bana güç veriyor, kuvvetli hissettiriyordu. Şimdi param var ama kendim için harcayacak bir salon yok. Fakirleştiğimi hissediyorum" diyor.
Zarafet ve güzellik
Medine, 22 yaşında ve Kâbil'de yaşıyor. Güzellikle ve modayla ilgili son gelişmeleri internet üzerinden takip ediyor.
"Tanıdığım her kadın tarzını geliştirmeyi seviyor. Modayı izlemeyi ve makyaj yapmayı seviyorum."
Medine güzellik salonuna gitmenin evliliğini de canlı tuttuğunu söylüyor.
"Kocam saçımın rengini ve kesimini değiştirmemden gerçekten çok hoşlanıyor. Beni güzellik salonuna hep o götürür ve sabırla kapıda bekler" diyor gururla.
"Çıktığımda ne kadar güzel göründüğümü söyler ve bu da bana çok iyi geliyor."
Medine'nin arzusu aslında avukat olmaktı ama Taliban kadınların üniversiteye gitmesini engelledi. Şimdi kadınların birçok alandan yasaklanması yüzünden iş de bulamıyor.
Evden çıkarken başını örtüyor ve saçının yeni rengini sadece kocası ve ailesindeki kadınlar görebilecek.
Medine, kadınların görece daha özgür olduğu Taliban öncesi zamanları da hatırlıyor.
Çocukken annesiyle birlikte gittiği güzellik salonunda kadınların nasıl açıkça özel hayatlarını paylaştıklarını unutmamış.
"Salonlarda çalışan kadınlar artık etek ya da kot giymiyor. Hepsi hicabla çalışıyor" diyor.
Ve korku her yeri sarmış.
"Kimin Taliban yanlısı olduğunu kimse bilmiyor. O yüzden kimse siyaset konuşmak istemiyor."
Eskiden damatların gelin hazırlanırken izlemesine izin veriliyordu. Medine bazı erkeklerin güzellik salonunda resim çektiğini bile hatırlıyor. Ama şimdi bunlar hep yasak.
Gizli terapi
Kuzey batıdaki Mezar-ı Şerif'te yaşayan 27 yaşındaki Somaye için güzellik salonu yaşamın 'olmazsa olmaz' bir parçası.
Üç yıl önce odasındaki bir ısıtıcının patlaması sonucu yüzü de yanmış, kaşları ve kirpikleri gitmiş.
"Yüzüme bakamıyordum. O kadar çirkin görünüyordu ki" diyor.
"Herkesin beni izlediğini ve kaşım olmadığı için bana güldüğünü düşünüyordum. İki ay kadar hiç evden çıkmadım. Sürekli ağlıyordum."
Yaraları doktorların müdahalesiyle iyileşmiş ve güzellik salonu sayesinde de yeniden öz güvenine kavuşmuş.
"Güzellik salonuna gittim ve kaş yaptırdım. Kaşlarımı görünce sevinç gözyaşları döktüm. Salon hayatımı geri verdi."
Taliban iktidarı ele geçirdikten sonra şehirdeki bir çok salon zaten kapanmıştı. Kadınlar artık sadece gözlerinin görünebildiği burkalarla gezmeye başlarken, salonların kapılarındaki renkli güzel posterlerdeki kadınların yüzleri boyayla sıvandı.
Somaye'nin psikoloji dalında lisansüstü eğtimi var ve zihin sağlığı danışmanı olarak çalışıyor. Taliban'ın katı yasaklarının devreye girmesinden bu yana kendisini görmek isteyen kadınların sayısında büyük bir artış olduğunu söylüyor.
Somaye, güzellik salonunu bir tür "terapi" alanı olarak gören tek kadın değil.
Savaşla paramparça olmuş bu ülkede çok sayıda kadının yüzünde yaralar, yanıklar var ve estetik cerrahi yaptırabilecek imkanlara sahip değiller.
"Bizim için güzellik salonları sadece makyaj yapılan yerler değil. Yaralarımızı sarmamıza yardımcı olan, bize enerji ve umut veren yerler."
(Yazıdaki bütün isimler, kadınların güvenliği gözetilerek değiştirilmiştir.)
