Almanya, Türkiye'ye Eurofighter satışı konusunda tavrını neden değiştirdi?

Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Cumartesi günü İstanbul’da yapacağı görüşme öncesi Berlin’den gelen haberler, Türkiye’nin uzun süredir satın almak istediği Eurofighter savaş uçağı konusunda Almanya’nın tavrını yumuşattığını gösteriyor.

2019’dan bu yana Türkiye’ye silah satışı konusunda ambargo uygulayan Almanya, Eurofighter satışında yeni bir değerlendirme yapıyor.

Bunun nedenleri; Rusya-Ukrayna savaşının değiştirdiği jeopolitik dengeler, İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya katılımına onay verilmesi sonrası ABD ve diğer müttefiklerin silah satışındaki kısıtlamaları kaldırması ve Eurofighter satışının Türkiye ile ilişkilerde yeni bir başlangıç oluşturması beklentisi.

ABD, Türkiye'yi, 2019'da Rusya’dan satın aldığı S-400 hava savunma sistemini topraklarına yerleştirmesi nedeniyle 2000’li yılların başından bu yana parçası olduğu beşinci nesil F-35 savaş uçağı programından çıkardı.

Bu gelişme, Türk Hava Kuvvetleri’nin geleceği açısından büyük bir soruna yol açtı.

Türkiye, o tarihten bu yana hava kuvvetlerinde zafiyet yaşamamak için doğrudan tedarik için alternatif çözümlere yöneldi.

Ankara bu arada kendi kaynaklarıyla KAAN savaş uçağının geliştirilmesine odaklandı.

ABD’yle 40 yeni F-16 savaş uçağı alımı için müzakereler yapan Türkiye, 40 Eurofighter savaş uçağı almak için de konsorsiyum ülkeleri İngiltere, İspanya, İtalya ve Almanya ile temasa geçti.

Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler geçen yıl yaptığı bir açıklamada, Almanya dışındaki ülkelerden olumlu mesaj geldiğini, bu ülkelerin Berlin’i ikna etmeye çalıştıklarını açıkladı.

Bakan Güler böylece sürecin hangi ülke tarafından engellendiğini kamuoyuna net olarak ilan etti.

Eurofighter savaş uçaklarının Türkiye’ye satışı bir yıldır hem Türkiye-Almanya ikili görüşmelerinde hem de konsorsiyum ülkeleri arasında yoğun şekilde ele alınan bir konu başlığı oldu.

Almanya neden satışa karşı çıkmıştı?

Konunun ilk gündeme geldiği dönemde Almanya’nın Eurofighter satışına sıcak bakmadığı biliniyordu. Almanya, Türkiye’nin Kuzey Suriye’de 2019’da düzenlediği Barış Pınarı Harekâtı'na sert tepki vermişti.

Buna paralel olarak o dönemde Türkiye ile Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti arasında Doğu Akdeniz’de yaşanan gerilim de Ankara-Berlin arasında soğuk rüzgarların esmesine neden olmuştu.

Almanya, resmen ilan etmese de o tarihten bu yana Türkiye’ye silah satışı konusunda ambargo uyguluyordu.

Ancak son bir yılda yaşanan gelişmeler, Berlin’in bu konuda daha farklı bir noktaya gelmesine neden oldu.

Diplomatik kaynaklar, Berlin’in bir seneye önceye göre Eurofighter satışı konusunda çok daha iyimser bir pozisyona geldiğini, bunun da önemli nedenleri olduğunu söylüyor.

'Jeopolitik durum kötüleşti, Türkiye’ye bakış açısı değişti'

Diplomatik kaynaklara göre, bu nedenlerin başında NATO’nun güney kanadındaki Türkiye’nin bulunduğu bölgedeki jeopolitik durumun kötüleşmesi ve özellikle Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimiyle başlayan savaşın Türkiye’ye dönük bakış açısını değiştirmesi geliyor.

Başta ABD olmak üzere NATO’nun önde gelen ülkelerinde yapılan değerlendirmelerde, böyle bir süreçte Türkiye gibi önemli bir müttefikin Rusya’yla daha da fazla yakınlaşmaması için pozitif gündem oluşturma gereği ve bu kapsamda Türkiye’nin savunma gereksinimlerinin karşılanması yönünde adımların atılması ihtiyacı ön plana çıktı.

ABD’nin Finlandiya'dan sonra İsveç’in de NATO'ya katılımının onaylanmasının ardından 40 yeni F-16 savaş uçağı ile 79 modernizasyon kitinin satışına onay vermesi de, böyle bir değerlendirmenin sonuçlarından biri oldu.

Son aylarda Kanada, Norveç, İsveç ve Finlandiya da Türkiye’ye dönük silah ambargosunu kaldırdıklarını açıkladı.

Bütün bu gelişmeler, Berlin’in de tavrının yumuşamasına neden oldu.

Türkiye ile Yunanistan arasında iki yıldır izlenen normalleşme süreci ve tarafların Doğu Akdeniz ve Ege sorunlarını diyalogla çözme konusundaki iradelerini ortaya koymaları, Berlin’in tavrının yumuşamasındaki bir diğer gelişme olarak değerlendiriliyor.

Almanya, stratejik işbirliğinin devamından yana

Almanya bununla birlikte, Eurofighter savaş uçağı satışı konusunu, Türkiye ile ikili ilişkilerinde yeni bir dönemi başlatmak amacıyla da kullanma niyetinde.

Almanya Başbakanı Scholz ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Eylül ayında New York’ta yaptıkları görüşmede, ikili ilişkilerde sorunlu alanların aşılması için daha fazla diyalog konusunda uzlaştıkları ve bu kapsamda İstanbul buluşmasının planlandığı kaydediliyor.

Diplomatik kaynaklara göre Berlin, uzun süredir Türkiye ile ilişkileri yeniden stratejik işbirliği çerçevesine almak için hangi adımların atılması ve politikaların izlenmesi gerektiğini tartışıyor.

Eurofighter konusundaki politik tavrın yumuşamasının bu amaca hizmet edeceği kaydediliyor.

Scholz’un ziyareti öncesi Türkiye’nin daha önce talep ettiği füze, torpido ve bazı askeri yedek parçalarını satışına onay verilmesi İstanbul görüşmesi öncesinde önemli bir jest ve mesaj olarak nitelendiriliyor. Eurofighter konusunda teknik görüşmelerin de başlatıldığı bildiriliyor.

Bu nedenle Scholz-Erdoğan görüşmesinin önemli sonuçlar doğuracak bir havada geçebileceği yorumları yapılıyor.

Göçmen konusunda işbirliği ve vize konusunda yaşanan sorunların da bu kapsamda ele alınabileceği kaydediliyor.

Akkuyu'ya Siemens satışına onay kolay değil

Ancak Berlin açısından aynı politik yumuşama, Türkiye topraklarında Rusya’nın Rosatom şirketi tarafından inşa edilmekte olan Akkuyu Nükleer Santrali için gerekli olan ekipmanların Siemens tarafından tedarik edilmesi sürecinde işlemiyor.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, geçen ay yaptığı açıklamalarda, Siemens’in yükümlülüklerini yerine getirmemesinden dolayı projenin gecikme riskiyle karşı karşıya olduğunu kaydetmişti.

Almanya ise yaptırım altındaki bir Rus firması olan Rosatom’a Alman firmalarının teknik ekipman desteğinde bulunmasının söz konusu olmayacağını kaydediyor.

Rosatom’un Almanya yerine bu ekipmanları Çin’den tedarik etme arayışında olduğu bildiriliyor.