Çibok Kızlarını Kurtaran Anlaşmanın Arkasındaki Adam
Nijerya'da avukat Zannah Mustafa, radikal İslamcı örgüt Boko Haram'ın kaçırdığı ve üç yıl sonra serbest bıraktığı kızları teslim aldi ve Nijerya hükümeti ile militanlar arasındaki anlaşmaya da aracı oldu.
Afrikalı gazetecilerin BBC'ye ulaştırdırdığı mektuplardan birinde, yazar Adaobi Tricia Nwaubani, Nijerya'da radikal İslamcı Boko Haram militanlarının kaçırdığı 82 kadının bırakılmasını sağlayan aracı avukatın hikayesini anlatıyor.
57 yaşındaki Zannah Mustafa üç yıl sonra özgür kalan 82 Çibok kızını teslim almak için geldiğinde bir Boko Haram militanı kızların isimlerini listeden okudu.
Okul çağındayken kaçırılan kızlar - şimdiki kadınlar - Kumshe yakınlarındaki bir ormanın eteklerinde sıralanmışlardı.
Başlarından ayaklarına kara çarşaflar içindeydiler.
Nijerya'nın kuzeydoğusundaki Borno eyaletinden avukat Zannah Mustafa, hükümet ve Boko Haram militanları arasında Çibok kızlarının özgür bırakılması ve çatışmaların sonlandırılması için arabuluculuk yapıyordu.
2015'te Nijerya Devlet Başkanı Muhammed Buhari, kızların bırakılması için hükümetin Boko Haram'ın "güvenilir" liderleriyle müzakere etmeye istekli olduğunu basına açıklamıştı.
200'den fazla kız, ülkenin kuzeydoğusundaki Çibok bölgesinden kaçırılalı bir yıl olmuştu. Farklı grupların çabalarıysa başarısız olmuştu.
Mustafa ise, Nijerya hükümetini örgütün dediğini yapacağı konusunda ikna etmeyi başaran tek kişiydi.
Örgütle daha önce de muhatap olan Mustafa, Boko Haram'ın sözünü tutacağını biliyordu.
Mustafa'nın aracı rolü, öksüz ve yetimler ile fakir çocuklara parasız İslami eğitim verilmesini amaçlayan "Geleceğin Kahramanları" adlı kurumu kurduğu 2007 yılında kendini göstermişti.
Okul, 2009'da Boko Haram isyanı başladığında hem öldürülen hükümet yetkilileri ile askerlerin çocukları, hem de devletin öldürdüğü militanların çocuklarına kayıt olmaları için kapılarını açmıştı.
Mustafa ilkokul çocuklarına bedava yemek verilmesi için Uluslararası Kızıl Haç Örgütü'nden (ICRC) destek istedi. Ayrıca dul kadınları çocuklarını okula yollamaları konusunda ikna etmek için bir vakıf kurulması adına adımlar attı.
Kızıl Haç örgütü, her ay annelere gıda ve diğer desteklerin sağlanması için insani yardım hizmetlerini genişletti.
Mustafa, "O dönemde Boko Haram militanlarının karıları tutuklanıyor ve evleri yıkılıyordu. O yüzden örgüt beni ve ICRC'yi tarafsız olarak görüyordu" diye anlattı.
Goodluck Jonathan hükümeti döneminde, Nijerya eski Devlet Başkanı Olusegun Obasanjo, Maiduguri şehrine giderek yükselen krizi kontrol etmek istedi.
Boko Haram'la barış konuşmalarını yürütmesi için oluşturduğu grupta, militanları ve ailelerini tanıyan Avukat Mustafa da vardı.
2016'nın Ekim ayında ilk müzakereler sonucu 20 Çibok kızı bırakıldı. Boko Haram, ilişkilere olan sadakatini göstermek için bir kızı daha bıraktı. Mustafa'ya bu sonuncu kızı onun için hediye ettiklerini söylediler.
Diğer 20 kızın isimlerini listeden okuyan da bu kızdı.
Mustafa, Boko Haram militanlarının bu 20 kadına sırayla tecavüze uğrayıp uğramadıklarını sorduğunu anlattı.
Zalimliğiyle ünlü örgüt nedense sadece evlenmeyi kabul eden kadınlarla cinsel ilişkiye girdikleri gibi bir izlenim yaratmak istemişti.
Mayıs ayında 82 kadın daha bırakıldığında da, kadınlara aynı sorular sorulmuştu.
Bu kadınlardan hiçbirinin çocuğu yoktu ve tecavüze uğramadıklarını söylüyorlardı.
Sürece aracı olan Mustafa, 82 kadına "Bugünden itibaren özgürsünüz" dediğinde hepsinin gülümsediğini söylüyor.
Militanlardan uzaklaştıklarında ve Kızıl Haç'ın getirdiği araçlara koştuklarında bazılarının ağladığını, bazılarınınsa neşeyle şarkı söylediğini anlatıyor.
Avukat Zannah Mustafa daha önce birçok insani ödül kazandı. 2016 Robert Burns ödülü ile 2017 Aurora Modern Günün Kahramanı ödülleri, bunlardan bazılarıydı.
Ancak Nijerya hükümetine 82 Çibok kızını teslim ettiği günü "hayatının tepe noktası" olarak görüyor.
Mustafa "Dünyaya başardığımı söylemeye değer bir şey yaptığımı hissettim" diyor.
