Çin yapay zekada nasıl atılım yaptı?
DeepSeek sohbet robotunun Ocak ayında ortaya çıkışı ile yarattığı ilgi Çin'in koyduğu hedefin başarısı konusunda da ipuçları veriyor.
Satranç masasının bir başında oturan sekiz yaşındaki Timmy, yapay zeka robotu karşısında yeni hamlesini belirlemeye çalışırken kendi kendine mırıldanıyordu.
Çin'in başkenti Pekin'deki evin salonunda birkaç dakika sonra robotun "Tebrikler! Kazandın!" diyen sesi duyuldu.
Oyun robotu, mekanik kollarıyla yeniden taşları dizerken, Timmy'ye "Yeteneğini gördüm, bir dahaki sefere daha iyisini yapacağım" dedi.
"Yapay zeka ile birlikte var olacağız, bu kaçınılmaz bir yönelim" diyen küçük Timmy'nin annesi Yan Xue, "Çocuklar bunu olabildiğince erken öğrenmeli. Bunu reddetmemeliyiz" mesajı veriyor.
Satrançla birlikte strateji oyunu Go'yu da oynayabilen bu robota 800 dolar verdiler. Aile bunun iyi bir yatırım olduğuna ikna olmuştu.
Yaratıcıları robota yeni sürümlerinde bir dil öğrenim programı da eklemeyi planlıyor.
Çin, 2030 yılına kadar bir teknoloji süper gücü olma hedefiyle yapay zekaya büyük yatırım yapıyor.
Ocak ayında ortaya çıkışı ile yarattığı ilgi Çin'in koyduğu hedefin başarı olasılığı konusunda ipuçları veriyor.
Bu alanda çalışan teknoloji şirketlerine yatırım akıyor ve bu da iç rekabeti körüklüyor.
Ülkede yapay zeka geliştiren ve ürettikleri teknolojiyi satan 4500'den fazla firma var.
Başkent Pekin'deki okullarda ilkokul ve ortaokul öğrencileri için yapay zeka dersleri bu sene içinde başlatılacak. Üniversitelerde de yapay zeka alanına yönelen öğrencilerin artmasıyla, kontenjanlar artırılıyor.
Çin Komünist Partisi, yapay zekanın ülkenin gelişiminin "ana itici gücü" olacağını ilan ettiği 2017 yılında bu atılımı ön görüyordu.
Ülkenin lideri Şi Jinping, Amerika Birleşik Devletleri'nin ek vergi darbeleri ile yavaşlayan ülke ekonomisini ayağa kaldırmak için yapay zekaya güveniyor.
Teknoloji üstünlüğü savaşında Washington ile rekabet eden Pekin, önümüzdeki 15 yıl içinde ilgili alanlara 10 trilyon Çin yuanı (1.4 trilyon dolar) yatırım yapmayı planlıyor.
ABD'nin ciddi oranda çip ihracatını sıkılaştırdığı bir ortamda DeepSeek'in başarısı Çinli şirketlerin önlerine çıkarılan engelleri aşabileceğini gösterdi. Silikon Vadisi'ni ve uzmanları şaşkına çeviren şey de bu oldu; Çin'in bu kadar çabuk yetişebileceğini beklemiyorlardı.
Ejderhalar arasında bir yarış
Yapay zeka satranç robotu SenseRobot'un sahibi Tommy Tang, 100 binden fazla ürün sattıklarını ve ABD süpermarket zinciri olan Costco ile de satış anlaşması yaptıklarını anlatıyor.
Tang, Çin'deki ailelerin bile firmanın Batılı olmasını beklediğini "Çinli olduğunu öğrendiklerinde" şaşırdıklarını söylüyor.
Çin'in mühendislik başarısının sırlarından biri de genç nüfusu.
2020'de ülkedeki 3,5 milyondan fazla öğrenci, bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik dallarından, daha iyi bilinen adıyla STEM alanlarından mezun oldu.
Bu, dünyadaki diğer tüm ülkelerden daha fazla bir mezuna kaşılık geliyor.
Whalesbot, üç yaşındaki çocukların bile kod öğrenmesine yardımcı olacak oyuncaklar geliştiren bir şirket.
Lego ile robot teknolojisinin birleşimi olarak tanımlanabilecek ürünler yapan şirket çocukları erken yaşta bu teknolojiyle tanıştırıyor.
Şirketin başkan yardımcısı Abbott Lyu, ülkenin 1970'lerin sonlarında ekonomisini dünyaya açtığından beri "yetenek ve teknoloji biriktirme sürecinden geçtiğine" işaret ediyor.
Lyu, "İçinde olduğumuz yapay zeka çağında, çok sayıda mühendisimiz var. Ve onlar çalışkanlar" diyor.
DeepSeek'in başarısı, ulusal bir kahramana dönüştürdü.
DeepSeek de dahil olmak üzere altı Çinli yapay zeka firması artık sosyal medyada Çin'in "altı küçük ejderhası" olarak adlandırılıyor. Diğerleri Unitree Robotics, Deep Robotics, BrainCo, Game Science ve Manycore Tech firmaları.
26 yaşındaki bir mühendis olan Yu Jingji, DeepSeek'in yarattığı dalganın önemini " Dünya bizim oyunda olduğumuzu öğrendi" diyerek dikkat çekiyor.
Ancak bir tarafta Çin'in yapay zeka potansiyelinin farkına varılırken, diğer tarafta da kullanıcı verilerinin elde edilişi konusunda endişeler dile getiriliyor.
Yapay zeka elde ettiği veriler arttıkça daha akıllı hale geliyor. ABD'deki yaklaşık 400 milyon telefon kullanıcısına karşın Çin'de yaklaşık bir milyar kişi cep telefonu kullanıyor ve bu Pekin'e gerçek avantaj sağlıyor.
Batılı birçok ülkede ve müttefiklerindeki uzmanlar, TikTok'un sahibi olan ByteDance dahil olmak üzere Çinli teknoloji firmalarının topladığı kişisel verilere Çin Komünist Partisi'nin de erişebildiğine inanıyor.
ABD'deki TikTok kullanıcılarına ait verilerin Çin hükümetinin eline geçebileceği şüphesi, Washington yönetimini, uygulamayı yasaklama kararı almaya kadar götürdü. Teknoloji firmaları bu yöndeki iddiaları tekrar tekrar reddediyor.
Benzer endişeler DeepSeek'i de etkiliyor.
Güney Kore'de bu . Tayvan ve Avustralya ise DeepSeek'i hükümet tarafından verilen cihazlarda yasakladı.
Pekin yönetimi de bu endişelerin, ülkenin yapay zekada küresel lider olma hedefine zorluk çıkaracağının farkında.
Buna karşın Çin'in yapay zeka firmaları, düşük maliyetli inovasyonun kendilerine yadsınamaz bir avantaj kazandıracağına inanıyorlar.
DeepSeek'in açık kaynaklı modelinin 6 milyon dolardan daha az bir maliyetle geliştirildiği belirtiliyor. Bu, sadece geçen yılki giderleri 5 milyar dolar olan ChatGPT gibi rakiplerinin harcadığı paraya kıyasla oldukça azdı.
SenseRobot'un sahibi Tommy Tang, maliyetleri düşürmenin kendi mühendislik mücadeleleri olacağına işaret ediyor.
Şirketi, satranç taşlarını hareket ettirmek için kullanılan robotik kolun üretiminin çok pahalı olduğunu ve maliyetin ilk başta 40 bin dolar olarak hesaplandığını söylüyor.
Tang yapay zekayı kullanılarak maliyetin 1000 dolara düşürüldüğünü iddia ediyor ve "Yapay mühendislik artık üretim sürecine entegre edildi" diyor.
Yapay zekanın fabrikalara entegrasyonunun muazzam etkileri olabilir.
Ocak ayında hükümet, ülkenin hızla yaşlanan nüfusuna bakımı için yapay zeka destekli insansı robotların geliştirilmesini teşvik edeceğini söyledi.
Çin lideri Şi, Çin'in sonunda kazanacağını umduğu bir yarışa hazırlık olarak yapay zekaya, robotlara ve ileri teknolojiye büyük yatırımlar yapıyor.
