İngiltere Maliye Bakanı Sunak'a bütçe eleştirisi: 'Gelir dağılımında adaletsizlik ve yoksulluk artacak'

İngiltere'de iki önde gelen bağımsız düşünce kuruluşu, Maliye Bakanı Rishi Sunak'ı dün açıkladığı 2021 bütçesi nedeniyle eleştirdi. Joseph Rowntree Vakfı ve Resolution Foundation'a göre, bütçe ülkede gelir dağılımındaki adaletsizlikleri artıracak ve daha çok insanı yoksulluğa sürükleyecek.

Yoksulluk konusuna odaklı çalışmalar yapan Joseph Rowntree Vakfı adlı düşünce kuruluşu, yeni bütçede işsizlik yardımına salgın döneminde yapılan haftada 20 sterlinlik ilavenin 6 ay sonra kesilmesinin yoksulluğu artıracağına dikkat çekti.

Kuruluş, gelecek sonbaharda, tam da salgın nedeniyle kapanan işyerlerinde çalışanların maaşlarının devletçe karşılanması uygulaması sona erer ve işsizliğin en yüksek düzeyine çıkması beklenirken, işsizlik yardımının kesilmesinin 500 bin kişiyi yoksulluğa sürükleyeceğini, bunların 200 bininin de çocuklar olacağını tahmin ediyor.

Joseph Rowntree Vakfı'nın verdiği rakam resmi tahminlere dayanıyor.

Bütçe Planlama Dairesinin tahminlerine göre İngiltere'da işsizlerin sayısı yılın sonlarına doğru şu ana kıyasla 500 bin kişi daha fazla olacak. Buna rağmen hükümet yeni bütçede işsizlere desteği, reel olarak 1990'lardan bu yana en düşük düzeye indirdiği için eleştiriyor.

'Yoksulların geliri yüzde 7 düşecek'

Resolution Foundation adlı diğer bir düşünce kuruluşu ise bütçeyle ilgili değerlendirmesinde yaşam standardına ve düşük gelir gruplarına odaklandı. Kuruluş en yoksul hanelerin gelirlerinin yüzde 7 düşüş göstereceğini tahmin ediyor.

Kuruluş, değerlendirmesinde, bütçede alınan önlemler ışığında, bu yıl ücretlilerin reel gelirlerinin düşeceğini ve ekonomi koronavirüs salgınının etkilerinden kurtulmaya başladıktan sonra bile reel gelirlerin artmayacağını öngörüyor ve ülkede yaşam standartları bakımından kayıtlara geçen en kötü dönemlerden birine girileceğini tahmen ediyor.

Resolution Foundation'ın analizine göre bu mali yıl içinde hane gelirleri enflasyonun gerisinde kalacak ve bu da yaşam standartlarında düşüş anlamına gelecek. Üstelik hane gelirleri önümüzdeki dört yıl boyunca her yıl ortalama sadece binde 3 artış gösterebilecek.

Kuruluşun başkanı Torsten Bell, "Maliye Bakanı hem şimdi harcayıp hem de sonra vergilendirmek konusunda cömert davranmış. Ekonomiyi şu anda korumaya alıp, canlanmayı garantilemek ve kamu maliyesini sonra tamir etmek şeklindeki bu yaklaşım genel hatlarıyla doğru" dedikten sonra planın ayrıntılarına ilişkin kaygılarını dile getirdi:

"Fakat planın ayrıntıları, sağlanmak istenen canlanma için hanelerin desteklenmesi için yeterli önlemlerin alınıp alınmadığı, harcamalarda öngörülen yeni kesintilerin gerçekten yapılıp yapılamayacağı ve İngiltere kamu maliyesinin uzun vadede sürdürülebilir bir yolda olup olmadığı konusunda ciddi soru işaretleri uyandırıyor."

Maliye Bakanı planlarını savundu

Maliye Bakanı Rishi Sunak bugün BBC'de katıldığı bir programda bütçesinde koronavirüs dolayısıyla verdiği desteği karşılamak için aldığı önlemlerin en çok yoksulları vuracağı eleştirilerini reddetti.

Sunak bütçede kapanan işyerlerinde çalışanların maaşlarının ödenmesine Eylül ayına kadar devam edileceğini duyurmuştu.

Ancak Maliye Bakanı aynı zamanda, işsizlik yardımına salgın döneminde yapılan haftalık 20 sterlin ilaveyi aynı sürenin sonunda durdurmayı öngörmesinin yanısıra vergiden muaf tutulan ilk gelir dilimini de donduruyor. Normal olarak vergiden muaf olan miktarın enflasyonla uyumlu olarak artırılması gerekiyordu.

Bu da en düşük gelir grubundaki bir milyonu aşkın kişinin daha gelir vergisi ödemesi ya da zaten ödeyenlerin vergisinin artması anlamına geliyor.

Fakat Sunak bütçede alınan önlemlerle, hiç kimsenin evine giren gelirin düşmeyeceğini, ve vergi muafiyetini dondurmanın yüksek gelir gruplarını daha çok etkileyeceğini savundu.

Devlet İstatistik Enstitüsü'nün hesaplamalarına göre yeni vergi düzenlemeleri ile daha önce vergiden muaf olan 1 milyon 300 bin kişi vergi ödemeye başlayacak ve yetişkin nüfusun yüzde 10'u en yüksek vergi dilimi olan yüzde 40'lık gruba dahil olacak.

Sunak'ın bütçesine dün parlamentoda ana muhalefet İşçi Partisi de "toplumun en yoksul kesimlerini gözetmeme" eleştirisi getirmişti.

Kurumlar vergisi iki yıl sonra artacak

Sunak'ın bütçesinde bir başka vergi artırımı da belli bir büyüklüğün üzerindeki şirketlerin karlarından alınan vergiyi yüzde 19'dan yüzde 25'e çıkarması oldu. Fakat bu vergi artırımı 2023'e kadar yürürlüğe girmeyecek.

2023'ün seçim yılı olması bu verginin gerçekten yürürlüğe girip giremeyeceği konusunda soru işaretlerine yol açıyor.

İngiltere Sanayiciler Birliği Genel Başkanı Tony Danker, kurumlar vergisindeki artışın birçok şirketin "nefesini keseceğini" ve İngiltere'de yatırım yapmayı planlayan şirketleri kaygılandıracağını söyledi.

Ancak Maliye Bakanı Sunak, bunun artışa rağmen hala uluslararası düzeyde rekabet gücü olan bir vergi oranı olduğunu söylüyor.

Bütçe Plan Dairesi, İngiltere'de vergi yükünün 2025-26'ya kadar ulusal gelirin yüzde 35'ine çıkacağını ve bunun 1960'lardan bu yana en yüksek vergi düzeyi olduğunu açıkladı.

BBC Politika Editörü Laura Kuenssberg, salgının yarattığı olağanüstü koşulların teorik olarak düşük vergiler ve düşük kamu harcamalarından yana olan iktidardaki Muhafazakar Parti'yi, pratikte bu çizgiden ciddi şekilde uzaklaşmaya zorladığını söylüyor.