Kırmızı Kitap: Yenilenen Milli Güvenlik Siyaset Belgesi'nde hangi tehditler yer alıyor?

Türkiye, iç ve dış tehdit algılamalarını sıralayan ve bunlarla mücadele için gerekli stratejinin temelini oluşturan Milli Güvenlik Siyaset Belgesi'ni (MGSB) bu akşam toplanan Milli Güvenlik Kurulu'nda (MGK) yeniledi.

Kamuoyunda "kırmızı kitap" olarak bilinen ve her 5 yılda bir yenilenen belgenin, yapay zekâyı bir tehdit unsuru olarak tanımladığı kaydediliyor.

Dünyada kurallara dayalı uluslararası düzenden çok kutuplu bir sisteme geçilmesi sürecinin getirdiği risk ve fırsatların da ele alındığı MGSB'de, terörizmin önemli iç tehdit unsuru olmaya devam ettiği belirtiliyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında üst düzey askeri ve sivil yetkililerin katılımıyla 22 Ocak'taki düzenlenen toplantının ardından MGK'den yapılan açıklamada "Düzenli olarak beş yılda bir, ihtiyaç hâlinde ivedilikle güncellenen MGSB; Türkiye'de, bölgede ve dünyada meydana gelen ve gelmesi muhtemel gelişmelerin değerlendirilmesiyle yenilenmiş ve kurulca uygun bulunmuştur. MGSB-2020'nin yürürlükten kaldırılarak MGSB-2025'in yürürlüğe girmesi kararlaştırılmıştır" ifadelerine yer verildi.

MGK'nin koordinasyonunda hazırlanan MGSB, başta Savunma ve Dışişleri bakanlıkları ile Milli İstihbarat Başkanlığı'ndan gelen tehdit değerlendirmeleri ve analizleri ışığında son halini alıyor.

Gizlilik derecesi yüksek olan ve kamuoyuyla paylaşılmayan belge, MGK'de kabul edildikten sonra yine MGK'nin koordinasyonunda uygulamaya geçiyor.

İç tehditlerde listenin başında PKK

Güncellenen kırmızı kitabın iç tehditler kısmında değişmeyen unsurun terörizm olduğu biliniyor. Bu listenin başında PKK'nin faaliyetleri yer alıyor.

ABD, İngiltere ve AB tarafından terör örgütü olarak kabul edilen PKK'nin Türkiye topraklarında eylem yapma kapasitesinin kalmadığı, ancak Irak'ta etkisini sürdürdüğü güvenlik bürokrasisinin üzerinde uzlaştığı bir değerlendirme.

Türkiye bu nedenle, son dönemde Irak hükümeti ile güvenlik işbirliğini yeni bir düzeye çıkardı ve PKK'nin bu ülkedeki varlığını da sona erdirme arayışında.

Türkiye ve Irak, 2024 boyunca yapılan üst düzey temaslar sonucunda terörizmle mücadeleyi de içeren kapsamlı bir güvenlik işbirliği paketinde anlaşma sağladılar.

Bağdat, PKK'yi Irak'ta "yasaklı örgütler" listesine aldı.

Türkiye'nin amacı ise PKK'nin Irak tarafından "terör örgütü" olarak tanımlanması.

Suriye kaynaklı tehditler

Türkiye, kuzey Suriye'den kaynaklanan güvenlik tehditlerini de değerlendirmeye devam ediyor.

8 Aralık'ta Beşar Esad yönetiminin devrilmesiyle Suriye'de iç savaşın sona ermesi Türkiye açısından önemli bir kazanım olarak görüldü.

Ancak Fırat Nehri'nin doğu kısmında kalan bölgelerde ana omurgasını Halkın Savunma Birlikleri'nin (YPG) oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri'nin (SDG) ABD ile işbirliği sayesinde varlığını ve etkisini devam ettirmesi Türkiye tarafından önemli bir tehdit kaynağı olarak görülüyor.

Türkiye, YPG'yi "terör örgütü" olarak tanımlıyor ve Suriye'yi bölmeye çalışmakla suçluyor. Suriye'de Esad yönetimini deviren Heyet Tahrir eş-Şam'ın (HTŞ) lideri Ahmed eş-Şara liderliğindeki yönetime tam destek veren Türkiye, ülkenin yeniden istikrarsızlık ve şiddet sarmalı girmemesi gerektiğini mesajını veriyor.

MGK toplantısından sonra yapılan açıklamada, "Suriye'deki yeni yönetimin; devletin egemenliğinin, üniter yapısının, toprak bütünlüğünün ve siyasi birliğinin sağlanması ile ülkedeki tüm etnik, dinî ve mezhebî grupların temel hak ve hürriyetlerinin güvence altına alınması hususundaki iradesine, Suriye'nin yeniden inşasına, Suriye halkının huzur ve refaha kavuşmasına tam destek verileceği bir kez daha teyit edilmiştir" ifadelerine yer verildi.

DHKP-C, IŞİD ve Gülen yapılanması

Kırmızı kitabın iç tehditlerle ilgili sıralamasında DHKP-C (Devrimci Halk Kurtuluş Partisi/Cephesi), IŞİD ve Ankara tarafından Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ) olarak adlandırılan Gülen yapılanması da bulunuyor.

DHKP/C ve IŞİD'in Türkiye'de eylem yapma arayışında olduğunu değerlendiren MGSB'nin, güvenlik ve istihbarat birimleri tarafından bu konuda izlenecek mücadelenin yol haritasını da içerdiği kaydediliyor.

Ankara'da yapılan değerlendirmelerde, Gülen yapılanmasının eylemlerinin sosyal medya paylaşımları ve siyasi partilere yakınlaşmaya çalışmakla sınırlı olduğu kaydediliyor.

CHP lideri Özgür Özel, Kasım ayında brifing aldıkları MİT Başkanı İbrahim Kalın'dan yurt dışı üyelikleri için istihbarat desteği istediğini açıklamıştı. Özel, "Amerika'daki ve Almanya'daki Fethullah Gülen Cemaati başta olmak üzere, terör örgütlerinin CHP örgütlerine sızıp da yarın 'Bak bak bunun üyesi FETÖ'cü' gibi bir durumla muhatap olmamak için, İbrahim Kalın'a bunu sordum" açıklamasını yapmıştı.

Kural temelli sistemden çok kutuplu dünyaya

Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin başladığı 2022 Şubat'ından bu yana küresel sistemde görülen jeopolitik değişimler ve bu değişimlerin yarattığı çatışmaların, Türkiye'nin güvenliği açısından da daha kırılgan bir döneme işaret ettiği Ankara'da güvenlik bürokrasisinin yaptığı değerlendirmeler arasında.

Küresel sistemin son dönemde süratli bir dönüşüm sürecinde olması, belirsizlikleri derinleştirmesi, çok kutupluluğun yeni güç merkezlerini ve çıkar çatışmalarını tetiklemesi Ankara'nın MGSB'nin içeriği açısından yakından takip ettiği gelişmeler.

ABD'de yapılan başkanlık seçimlerini kazanan ve 20 Ocak'ta göreve başlayan Donald Trump'ın izleyeceği politikaların da küresel belirsizliğin derinleşmesi ve kural temelli sistemin daha fazla görmesine yol açacağı Ankara'da yapılan değerlendirmeler arasında.

ABD'nin yeni dönemde Çin, Rusya ve İran gibi güçlere karşı daha da sertleşebileceği, bunun da ekonomik ve ticari savaşların yanı sıra küresel gerilimi artıracak sonuçlar doğurabileceği kaydediliyor.

Bölgesel çatışmaların yıkıcı etkisi artıyor

Rusya-Ukrayna savaşının özellikle Avrupa ve Karadeniz güvenliğine etkileri, İsrail-Hamas savaşıyla tetiklenen gerilimin Orta Doğu'ya yayılması gibi olasılıklara karşı uygun savunma ve siyaset stratejilerinin de MGSB'de yer alması öngörülüyor.

Bu kapsamda Doğu Akdeniz, Kafkasya, Kuzey Afrika ve diğer yakın coğrafyalarda yaşanan gelişmelerin de MGSB'nin radarında olacağı belirtiliyor.

MİT Başkanı İbrahim Kalın, istihbarat teşkilatının kuruluşunun 97. yılı töreninde yaptığı konuşmada, "küresel belirsizlikler ve hibrit tehditler dönemi" olarak tanımladığı bu sürece hazırlanmanın önemine dikkat çekmiş ve sürekli yeni kabiliyetler üretmek gerektiğini vurgulamıştı.

Yapay zeka 'tehdit' olarak metne girdi

İbrahim Kalın, aynı konuşmasında siber tehditlere de dikkat çekmiş ve "yapay zeka, sanal gerçeklik, güçlendirilmiş gerçeklik, derin sahte" gibi gelişmelere karşı ülkenin savunulması gerektiğini kaydetmişti.

Yapay zekayı "dijital çağın atom bombası" olarak tanımlayan Kalın, "Sınırı ve çerçevesi çizilmemiş yapay zeka çalışmaları insanlığın geleceğini doğrudan tehdit etmektedir" demişti.

Güncellenen MGSB'de siber tehditler başlığı altında yapay zekanın tehdit unsuru olarak yer aldığı kaydediliyor.

Güvenlik bürokrasisine göre, yapay zekaya karşı ulusal ve uluslararası ölçekte yasal düzenlemelerin bir an önce yapılması önemli bir zorunluluk.

MİT başta olmak üzere tüm güvenlikle ilgili kurumların siber tehditlere karşı önlem almaları, teknolojik altyapıyı güçlendirmeleri MGSB'nin altını çizdiği önlemler arasında sayılıyor.

8 Ocak 2024'te Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından imzalanan bir kararnameyle oluşturulan Siber Güvenlik Başkanlığı'nın temel amacının devletin bu yöndeki çalışmalarını koordine etmek ve gerekli yönlendirmeleri yapmak olduğu açıklandı.