Koronavirüs: Endonezya'da test sonuçlarını devlet başkanının açıklamasıyla öğrenen anne ve kızın...

Endonezya'nın bilinen ilk Covid-19 hastaları olan Sita Tyasutami ve annesi Maria Darmaningsih, koronavirüse yakalandıklarını Devlet Başkanı Joko Widodo'nun televizyon açıklamasından öğrendi.

Yüksek ateş, mide bula ntısı ve kuru öksürük şikayetiyle başkent Cakarta'daki bir hastaneye kaldırılan 64 yaşındaki anneyle 31 yaşındaki kızı, test sonuçlarını beklerken Widodo'nun açıklamasıyla sarsıldı.

Widodo açıklamasında anne ve kızının adlarını vermedi ama tarif ettiği kişiler kendi tanımlarına bire bir uyuyordu.

Tyasutami, emin olmak için hemşireye hastanede başka koronavirüs tedavisi olan kişi olup olmadığını sordu. "Hayır" yanıtını alınca başka bir koğuşta tedavi gören annesiyle birlikte Endonezya'nın bilinen ilk koronavirüs hastaları olduğunu anlayıp gözyaşlarına boğuldu.

'Herkes bizi suçlamaya başladı'

Tyasutami, BBC'ye "Çok şaşırdım. Çok öfkelendim ve çok üzüldüm. Ne yapacağımı bilemedim. Tüm medya bizden bahsediyordu" dedi.

Profesyonel dansçı olan ve gösteri sanatları yönetmeni olarak çalışan Sita Tyasutami bu aşamadan sonra "dünyasının allak bullak olduğunu, artık kendisinden adıyla değil aşağılayıcı bir şekilde 'vaka bir' olarak bahsedildiğini, sağlık kayıtlarının medyaya sızdırıldığını, hastalığıyla ilgili yanlış bilgiler yayımlandığını ve internette asılsız söylentilerin" çıktığını söyledi.

Birkaç saat içinde Endonezya'daki koronavirüs salgının yüzü haline gelmişti.

Önce tifüs teşhisi konuldu

Tyasutami için her şey boğazındaki yanmayla başladı. Ama ciddiye almadı. Ama 17 Şubat sabahı kötü kalktı. Alışıldık bir hastalığın dışında belirtileri vardı. Cakarta Sanat Enstitüsü'nde kendisi gibi dansçı olan annesi Prof. Darmaningsih de bir hafta sonra hasta oldu. 23 Şubat'taki bir dans gösterisinden sonra fenalaştı.

Anne ve kızı, kontrol için Depok'taki bir hastaneye gitti. Doktor Darmaningsih'e tifüs (bit ve pireyle bulaşan bakteriyel bir hastalık), Tyasutami'ye de bronkopnömoni teşhisi koydu.

Tyasutami, Covid-19 testi yaptırmak istediklerini ancak hastanede o dönem henüz böyle bir test yapılmadığı için bunun reddedildiğini söylüyor.

27 Şubat'ta hücreleri istila eden patojenin varlığından habersiz olarak hala hastanedeydiler.

O gün bir arkadaşı Tyasutami'ye telefon etti. Tyasutami'nin Covid-19 testi pozitif çıkan bir Japon kadınla aynı dans gösterisinde olduğunu söyledi. Japon kadını tanımıyordu ama bu telefon, durumun farkına varmasını sağladı ve koronavirüs testi için doktorlara yine ricada bulundu.

Doktor bu kez isteğini kabul etti. Annesiyle birlikte test için enfeksiyon hastalıkları hastanesine sevk edildiler. Yasalar uyarınca hastalardan önce Devlet Başkanı'na haber verildi

Tyasutami ve Darmaningsih doktordan test sonuçlarını beklerken koronavirüs hastası olduklarını 2 Mart'ta televizyondan, Devlet Başkanı Widodo'nun açıklamasından öğrendi. Bu sadece onları değil, tüm ülkeyi şaşırttı.

Tyasutami daha sonra Endonezya yasalarına göre bir salgının çıkması durumunda vakanın hastalardan önce devlet başkanına haber verilmesi gerektiğini öğrendi.

Devlet Başkanlığı Sözcüsü Achmad Yurianto, BBC'ye, Widodo'nun yaptığı açıklamada yanlış bir şey olmadığını, 2009'da çıkarılan bir sağlık yasası uyarınca kamu çıkarları söz konusu olduğunda hastaların mahremiyetinin gözetilmesinin gerekmediğini söyledi.

Cakartalı hukukçu Bivitri Susanti'ye göre devlet başkanının açıklaması yasalara uygundu.

Peki, tıbbi kayıtların gizliliği göz önüne alınınca devlet başkanının açıklaması doğru muydu? Susanti, "Sanmıyorum" diyor.

'Vaka bir' ve 'Vaka 2' olarak tarihe geçmek

Doğru ya da yanlış, açıklama bir anda "vaka bir" ve "vaka iki"yi ülkenin baş gündemi haline getirdi. WhatsApp'ta anne ve kızın isimlerinin baş harfleri, adresleri hastane raporları dolaşıyordu. Haklarında yanlış bilgiler paylaşılıyordu.

Tyasutami, sosyal medyada hastalığı Endonezya'ya getirmekle suçlandı. Tyasutami'nin ablası Ratri Anindyataji, "İşlerini kaybettikleri, ailelerinden ayrıldıkları için kardeşimi suçladılar. Hasta olmasına rağmen nasıl bu kadargüzel göründüğünü sorguladılar. Hastalığın düzmece olduğunu söylediler" dedi.

Muhtemelen ülkede 2 Mart'tan önce başka koronavirüs vakaları da vardı. Harvard Üniversitesi'nin Şubat'ta yayımladığı bir raporda virüsün kaynağı olan Çin'le yakın ilişkileri bulunan Endonezya'da da teşhis edilemeyen vakalar olabileceğine dikkat çekilmişti.

Şimdi Endonezya Güneydoğu Asya'da salgında en fazla etkilenen ülkelerden biri. Bugün itibariyle ülkedeki vaka sayısı 12 bin, ölü sayısı da 900 civarında.

Belki ülkedeki salgının kaynağını bilmek asla mümkün olmayacak. Ama Tyasutami ve Darmaningsih "vaka bir" ve "vaka 2" olarak çoktan tarihe geçtiler bile.

Tyasutami "Bana teshis konulmadan önce Instagram'da 2 bin takipçim vardı. Kimseden şimdiye kadar kötü, nefret dolu mesajlar almamıştım. Teşhisten birkaç gün sonra takipçi sayım 10 bine çıktı. İnsanlar seksi ve açık buldukları dans kıyafetlerime laf ediyorlardı" diyor.

' Mağdur suçlu duruma düşürüldü '

3 Mart'ta Devlet Başkanı Widodo, hastane ve hükümet yetkililerinden Covid-19 hastalarının mahremiyet haklarına saygı göstermelerini istedi. Ama Tyasutami ve annesi bu aşamaya kadar yeterince zarar görmüştü.

Zira Sağlık Bakanı Terawan Agus Putranto daha bir gün öncesinde yanlış bilgiler paylaşarak Tyasutami'nin hastalığı "yakın arkadaşı" olan bir dansçıdan kaptığını söylemişti. Tyasutami'nin ifadesiyle "mağdur suçlu duruma düşürülmüştü."

Anne ve kızından sonra Tyasutami'nin Viyana'da yaşayan fakat Şubat'ta tatil için Cakarta'ya gelen 33 yaşındaki ablası Anindyajati'ye de test yapıldı. Anindyajati "vaka üç" olarak aynı hastanede tecrit altına alındı. Kardeşler 13 Mart'ta, anneleri de 16 Mart'ta taburcu edildi.