Taliban'ın Dubai'de üniversiteye gitmelerini engellediği kız öğrenciler BBC'ye konuştu
Afganistan'da yetkililer, yurt dışında eğitim bursun kazanan öğrencilerin ülkeyi terk etmelerine izin vermedi.
“Taliban kadınların üniversiteye gitmelerini yasaklayınca, tek umudum bir burs alıp yurt dışına gidip eğitim almaktı.”
Bu sözler, 20 yaşındaki Afgan bir kadın öğrenci olan Natkai'ye ait.
Natkai'nin adı güvenliği göz önünde bulundurularak değiştirildi.
Natkai, ülkesinde üniversiteye gitme şansının çok az olmasına rağmen eğitimine devam ettiğini söylüyor.
O ve bir grup kız öğrenci Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki (BAE) Dubai Üniversitesi'nden burs kazandı. Bu burs ülkenin milyarder iş insanlarından Şeyh Khalaf Ahmad Al Habtoor tarafından sağlandı.
Bu burslar, kadınların üniversiteye gitmelerinin yasaklanmasının ardından Afgan kadınları için Aralık 2022'de duyuruldu.
BBC’in elde ettiği verilere göre toplamda 100 Afgan kadın bu bursları kazanmayı başardı. Yurtdışında yaşayan bazı Afgan öğrenciler hali hazırda Dubai'ye gitmiş durumda.
Natkai, 23 Temmuz Çarşamba günü ailesine veda etti ve havalimanına doğru yola çıktı.
Ancak eğitim umudunun önüne havalimanında silahlı Taliban militanları çıktı.
Natkai kırgın bir sesle, "Taliban biletlerimizi ve öğrenci vizelerimizi gördüğünde, kızların öğrenci vizesiyle Afganistan dışına çıkmasının yasak olduğunu söyledi” diye anlatıyor.
Seyahatleri engellendi
Natkai gibi en az 60 kız öğrenci daha havaalanından geri çevrildi.
BBC’yle paylaşılan bazı fotoğraflarda siyah başörtülerini takmış genç kızlar şok ve üzüntü içinde valizlerinin yanında duruyor.
Taliban, kadınların yalnız seyahat etmesini yasakladı. Kadınlara, kocaları, erkek kardeşleri, amcaları veya babaları gibi erkek refakatçilerle yurtdışına çıkmalarına izin veriliyor. Bu kişilere de “mahrem” adı veriliyor.
Ancak burs alan kızlar için bu da yeterli olmadı.
Natkai, “Üç kız yanlarında 'mahremleri' ile uçaktaydı. Ama Fazilet Yayma ve Ahlaksızlığı Önleme Bakanlığı’ndan yetkililer onları uçaktan indirdi” diye anlatıyor.
Diğer öğrenciler, basına konuşmaktan kaçınıyor.
Adını Şems Ahmed olarak belirteceğimiz ve kardeşini havalimanına getiren genç bir adam, yaşadıkları sıkıntıyı anlatıyor.
Kız kardeşinin aldığa bursa umutla sarıldığını anlatan Şems Ahmed, "Umutla evden ayrıldı ama gözyaşları içinde geri döndü. Tüm hakları elinden alındı" diyor.
Şems Ahmed, bazı kadınların yanlarında erkek bir refakatçi götürebilmeleri için o erkeklerin vize ücretlerini de ödediğini, hatta o paraları borç alarak tamamladıklarını söylüyor. Ancak sonuç yine hüsran oldu.
“Bazı kızlar o kadar çaresiz ve yoksul ki… Dışişleri Bakanlığı'nın belge doğrulama ücreti için istediği 400 Afganileri ($5) bile yok."
Dubai Üniversitesi ve öğrencilere burs veren Al Habtoor, kızların durdurulduğunu doğruladı.
Al Habtoor sosyal medya hesabında İngilizce bir video paylaştı ve İslam’da erkeklerin ve kadınların eşit olduğunu söyleyerek Taliban yetkililerini eleştirdi.
Videoda ayrıca havaalanında durdurulan bir Afgan kızın İngilizce ses kaydı da bulunuyor.
Bu kayıtta kız öğrenci şunları söylüyor:
"Şu anda havalimanındıyız ama ne yazık ki hükümet Dubai'ye gitmemize izin vermiyor. Mahremi olanlara bile izin vermiyorlar. Ne yapacağımı bilmiyorum. Lütfen bize yardım edin."
Uluslararası tepkiler
Taliban’ın bu son kararı insan hakları grupları ve diplomatlar tarafından tepkiyle karşılandı.
İnsan Hakları İzleme Örgütünden Heather Barr, “Bu, Taliban’ın kız öğrencilere eğitime almaması zalimliğinin ötesinde oldukça önemli ve endişe verici bir adım” değerlendirmesinde bulunuyor ve şöyle devam ediyor:
“Bu başkalarının onlara yardım etmesini engellemekle yaratılan bir tutsaklık.”
Afganistan'ın eski Birleşmiş Milletler gençlik temsilcisi Shkula Zadran, üniversiteden kızlardan vazgeçmemelerini istedi.
Taliban'dan olaya ilişkin herhangi bir açıklama gelmedi.
Fazilet Yayma ve Ahlaksızlığı Önleme Bakanlığı Sözcüsü Muhammed Sadık Akif Muhacir, BBC’ye yaptığı açıklamada yaşananlardan haberdar olmadıklarını söyledi.
Taliban'ın üst düzey sözcülerinden Zabihullah Mücahid de seyahatte olduğunu ve konuyla alakalı bilgi sahibi olmadığını belirterek açıklama yapmadı.
Natkai ise ümitsizlik içinde.
Liseyi bitirmiş ve 15 Ağustos 2021'de Taliban iktidara geldiğinde tam da üniversite sınavına hazırlanıyordu.
Natkai hayalleri uğrunda bir yol bulduğunu düşünmüştü. Taliban'a karşı bir şey söyleyecek hiçbir sözünün olmadığını belirtiyor. Natkai, Taliban’ın kadınları kabul etmediğini, saygı göstermediğin dile getiriyor.
Dünyadan, Afgan kızlarından ve eğitimlerinden vazgeçmemelerini istiyor.
"Kız olmanın suç olduğu bir ülkede bu fırsatı kaçırdım. Çok üzgünüm ve ne yapacağımı veya başıma ne geleceğini bilmiyorum."
