TikTok'un Suriyeli çocuklara yapılan bağışların büyük bölümüne el koyduğu ortaya çıktı
Yapılan bir araştırma sonucu, TikTok'un mülteci kamplarında yaşayan Suriyelilere yapılan bağışların yaklaşık yüzde 70'ine el koyduğunu ortaya çıkardı. Bağışların büyük kısmının TikTok'a gittiğini öğrenen bağışçılar duruma tepki gösterdi. Öte yandan yayı yapan ve hediye isteyen bazı Suriyelilere başka bir grup tarafından ekipman ve internet bağlantısı sağlandığı ve bağışlar üzerinden komisyon alındığı da gün yüzüne çıktı.
BBC ekibi, mülteci kamplarında yaşayan ve sosyal medya platformu TikTok üzerinden yaptıkları yayınlarla 'nakit değeri olan dijital hediye' olarak bağış talebinde bulunan Suriyelilerin saatte 1000 dolar değerinde hediye toplandığını, ancak bunun çok az bir kısmının sığınmacılara gittiğini ortaya çıkardı.
TikTok'a yapılan hediyeler sanal, ancak bu hediyeler parayla satın alınarak daha sonra nakit paraya çevrilebiliyor. Söz konusu haber, BBC ekibinin Suriyeli gazeteci Muhammed Abdullah'tan İdlib yakınlarında bulunan bir mülteci kampını ziyaret etmesini istemesi üzerine ortaya çıktı.
BİLDİKLERİ İNGİLİZCE CÜMLELERLE HEDİYE İSTİYORLAR
Mona Ali Al Karim ve altı kızı her gün TikTok'ta canlı yayınlar yaparak izleyenlere kendilerine sanal hediyeler yollamaları için yalvarıyor. Çadırlarında yere oturup saatlerce kameraya bakarak bildikleri birkaç İngilizce cümleyi tekrarlıyorlar: "Lütfen beğenin, lütfen paylaşın, lütfen hediye yollayın."
Mona'nın eşi bir hava saldırısında hayatını kaybetmiş. Mona şimdi görme engelli kızı Şarifa'nın ameliyatı için TikTok canlı yayınları üzerinden gerekli parayı toplamaya çalışıyor. Mona ve ailesinin istediği hediyeler aslında sanal, ancak bu hediyeler gerçek parayla satın alınıyor ve daha sonra sosyal medya uygulamasından nakit para olarak çekilebiliyor.
Canlı yayınları izleyenler birkaç sent tutarındaki güllerden de hediye edebiliyor, 500 dolar tutarındaki bir aslan ya da kainat animasyonunu da. Mona ve ailesi TikTok üzerinden bağış talebinde bulunan yüzlerce aileden biri. Bu yıl içinde dünya genelinde çok sayıda benzeri video görülmeye başlandı.
BAZILARI PARA TUZAĞI OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYOR
Bazıları bunların bir para tuzağı olduğunu düşünürken, bazıları da desteklerini esirgemedi. TikTok ünlüsü İngiliz Keith Mason örneğin bir aileye 330 dolar bağışta bulundu. Keith "Çocuklar çok mutlu görünüyorlardı. Adam bacakları ve bir kolu kopmuş olmasına karşın tanışıp konuşabileceğiniz en pozitif insanlardan biriydi" diyor.
İNTERNET BAĞLANTISI SAĞLAYIP KOMİSYON ALIYORLAR
Ancak bir yerde hesaplar tutmuyordu. Suriye'deki iç savaşta evlerini kaybetmiş bu kadar insan nasıl oluyor da birden telefona, internete ve her gün TikTok'ta canlı yayın yapacak imkânlara kavuşmuştu?
Suriyeli gazeteci Muhammed Abdullah videolardan birinin çekildiği kampın İdlib yakınlarında olduğunu tespit etti. Kendisinden bu mülteci kampını ziyaret etmesini istedik. Kampa gittiğinde Mona'nınki gibi birçok ailenin TikTok üzerinden canlı yayınlar yaptığını ve bağış istediğini gördü.
Muhammed, bu ailelere "TikTok aracılığı" yapan ve kamptaki 12 aileyle çalışan Hamid'le tanıştı. Bu ailelere telefonları, internet bağlantısını sağlayan, TikTok hesaplarını açan ve kullanan Hamid hizmeti karşılığında, yapılan bağışlar üzerinden komisyon alıyordu.
TİKTOK BÜYÜK BÖLÜMÜNE EL KOYUYOR
Ancak Hamid, paralar daha kendi hesabına geçmeden TikTok'un yapılan bağışların büyük bölümüne el koyduğunu söylüyor. "Aslan animasyonu en büyük hediye. Değeri 500 dolar. Ama buraya geldiğinde değeri 155 dolara düşmüş oluyor" diyor.
BBC ekibi Suriye'deki mülteci kamplarından canlı yayınlar yapan 300'den fazla TikTok hesabını inceledi. Bu hesapların birçoğunun bir saat içinde 1000 dolar üzerinde hediye bağışı aldığını tespit etti. Ancak kamplardaki aileler yapılan bağışların çok az bir bölümünün kendilerine ulaştıklarını söylüyor.
Dowkan Hamdan Al-Khodr, kızının kalp ameliyatı için TikTok yayınlarına çıkıp para toplamak istemiş. Sekiz gün boyunca canlı yayın yaptıktan sonra eline geçen para yalnızca 14 dolar olmuş. "Böyle olunca ben de yayın yapmayı bıraktım. Ama ayrılmama izin vermiyorlardı. Bahaneler çıkardığımı, onlara yalan söylediğimi düşünüyorlardı" diyor. Peki ama bütün bu para o zaman nereye gidiyor?
TİKTOK'UN PAYI
TikTok, haziran ayında uygulama üzerinden yapılan hediye bağışlarının ne kadarını kendilerine ayırdıkları sorusunu ise yanıtlamadı. Ardından BBC ekibi Suriye'de bir hesap açarak TikTok'ta canlı yayını yaptı. Londra'daki bir diğer hesap üzerinden de bu hesaba 106 dolarlık hediye gönderdi.
Canlı yayın bittikten sonra Suriye'deki hesapta 33 dolar birikmiş görünüyordu. TikTok, yapılan bağışın yüzde 69'una el koydu. Para transferi bürosundan para çekmeye giden ekip, burada da yüzde 10'luk bir kesinti yapıldığını gördü. TikTok aracısı Hamid'in de kalan paranın yüzde 35'ini komisyon olarak kendisine ayırmasıyla elde kalan para 19 dolar oldu. Birçok aileye canlı yayınların ardından bu kadar para dahi verilmiyor.
Access Now isimli dijital haklar örgütünden Marwa Fatafta, saatler süren canlı yayınların TikTok'un "platform üzerinde küçük yaştakilerin
SÖMÜRÜYE DAYALI DİLENCİLİK
BBC ekibi, TikTok'un çocuk koruma politikalarını ne kadar ciddiye aldığını test etmek için çocukların platform üzerinde bağış talep ettikleri 30'dan fazla hesabı şikâyet etti. TikTok bu hesapların hiçbirinin herhangi bir hak ihlâlinde bulunmadığı yanıtını verdi.
TikTok, "BBC'nin bize sunduğu bu bilgi ve iddialar karşısında derinden endişe duyduk ve hemen kararlılıkla harekete geçtik. Platformumuz üzerinde bu gibi içeriklere izin verilmemektedir. Sömürüye dayalı dilencilikle mücadele için küresel politikalarımızı daha da güçlendiriyoruz" açıklamasını yaptı.
