Tonga: Yanardağ patlaması ve tsunamiden kurtulanlar yaşadıklarını anlatıyor
Yaşanan felaketin boyutları yardım çalışmaları ve iletişimi zorlaştırırken, hayatta kalanların olağanüstü hikayeleri de dünyanın dört bir yanında duyulmaya başladı.
14 Ocak'da büyük bir yanardağ patlamasından sonra tsunami yaşanan Büyük Okyanus'daki takım ada ülkesi Tonga'da felaketten kurtulanların yaşadıkları yavaş yavaş duyulmaya başladı.
Yerel bir radyo istasyonuna, tsunamiden kurtulabilmek için bir günden fazla yüzdüğünü anlatan Lisala Folau'nun öyküsü özellikle dünyanın dört bir yanında yankı yarattı.
Cuma günü BBC'nin ulaşıp konuştuğu Folau, tsunami ile denize sürüklendikten sonra bir kütük parçasına sarıldığını ve o şekilde bir günden fazla süreyle yüze yüze kıyıya ulaşmayı başardığını anlattı.
Tonga adalarında şu ana kadar resmen doğrulanan can kaybı 3, ama felaketin yıkım yarattığı takım adalarda hasar ve kaybın gerçek boyutlarının anlaşılması zaman alacak gibi görünüyor.
Tonga'yı dış dünyaya bağlayan denizaltındaki tek kablonun hasar görmesi nedeniyle iletişim de büyük ölçüde kesintiye uğradı.
BBC'ye konuşan felaketzede Lisala Folau büyük bir dalganın kendisine doğru geldiğini gördüğünde korktuğunu ama Tanrı'nın onu koruyacağına inandığını anlattı.
Yardımlar ulaşmaya başladı
Bu arada Tonga adalarına gemiler ve uçaklarla yardım gönderen ülkelerin sayısı da artıyor ve ilk yardımlar da ulaşmaya başladı.
Cuma günü takım adaların en büyüğü olan Tongatapu'ya ulaşan bir Yeni Zelanda gemisi ilk büyük uluslararası yardımdı. Bu gemi 250 bin litre su ve günde 70 bin litre deniz suyunu içme suyuna çevirebilecek kapasitede bir arıtma tesisi taşıyordu.
Birleşmiş Milletler temiz su bulabilmenin Büyük Okyanus'daki bu ada ülkesinde şu anda en büyük sorun olduğunu bildirdi.
Buna karşılık Cuma günü ülkenin en büyük ana adasında yapılan testlerin, içme suyunun güvenli olduğunu gösterdiği açıklandı.
Yeni Zelanda hükümeti de yaptığı güncelleme açıklamasında "Yine de Tongatapu'daki bazı bölgeleri içme suyuna ulaşamıyor. İçme suyu dış çeperdeki adalara iletiliyor" dedi.
Açıklamada çok sayıda kişiden haber alınamadığı haberlerine karşılık şu ana kadar felakette öldüğü doğrulanan, ikisi Tonga vatandaşı biri İngiliz vatandaşı olmak üzere üç kişi olduğu da eklendi.
Avustralya'nın yardım çalışmalarına tahsis ettiği, en büyük gemisi HMAS Adelaide de bugün Tonga'ya gitmek üzere yola çıktı.
Çeperlerdeki küçük adalarda kurtarma ve yardım çalışmalarında kullanılabilecek helikopterler de götüren HMAS Adelaide'in Tonga'ya bu hafta ortasında ulaşması bekleniyor.
İngiltere de Cuma günü HMS Spey adlı donanma gemisini Tonga'ya yardıma tahsis ettiğini bildirdi ve Avustralya gemisiyle gitmek üzere önceden yardım malzemesi de gönderdi.
Volkanik küllerin adanın üstüne çökmesinin yarattığı güçlükler nedeniyle uluslararası yardımlar ilk günlerde ulaştırılamadı.
Havaalanı küllerden temizlendi
Yardım gönüllüleri yardım malzemesi taşıyan uçakların inebilmesi için, günlerce, en büyük ada Tongatapu'daki havaalanının pistini küllerden temizlemek için çalıştı.
Havadan yardım taşıyan Yeni Zelanda ve Avustralya'nın gönderdiği ilk iki uçak Perşembe günü indi. Bu uçaklar içme suyu, deniz suyu arıtma cihazları, temizlik, barınma malzemeleri, iletişim cihatları ve tıbbi ihtiyaçlar taşıyordu.
Bir yandan da henüz virüsle tanışmamış olan bir topluma Covid'in taşınabileceği endişesiyle yardımların "temassız" bir şekilde iletilmesi için mümkün olan önlemler alınıyor.
Perşembe günü yardım taşıyan ikinci bir Avustralya uçağı, mürettebattan birinin Covid testi pozitif çıkınca geri döndü.
Gemilerin çok daha büyük miktarlarda yardım ulaştırması bekleniyor.
Diğer yandan Tonga'nın iletişim ağları da yavaş yavaş tamir edilmeye başlandı.
Yanardağ patlaması 110 bin nüfuslu bu takım adaların dış dünyayla bağlantısını sağlayan tek denizaltı internet kablosuna hasar vermişti.
Çarşamba gününe kadar ülke dışındaki Tongalıların çoğu yakınlarından haber alamamışlardı. Haberleşme sadece adada uydu telefonu olan kuruluşlar üzerinden yapılabilmişti.
Yardım üzerinden bölgesel rekabet
Japonya ve Çin de yardım göndereceklerini açıkladılar.
Japonya askeri bir uçak tahsis etti ve hazırlıklarını tamamlamak üzere.
Çin ise 100 bin dolar yardım ve yardım malzemesi göndereceğini açıkladı.
Tonga Büyük Okyanus'daki bölgesel güçlerin etkilerini artırmaya çalıştıkları bu yüzden de birbirine rakip oldukları önemli bir takımada ülkesi. Son zamanlarda Çin'den büyük miktarda kredi ve hibe alıyor.
Çin, Avustralya'dan sonra bu ülkeye en çok dış yardım yapan ikinci ülke.
Bu haftanın başlarında Avustralya Başbakanı Kevin Rudd Twitter mesajında "Avustralya Tonga'ya ilk ve en büyük yardımı ileten ülke olmalı. Yoksa Çin oraya yüklenecektir" demişti.
