Türkiye, Gazprombank'a Uygulanan Yaptırımlardan Muaf Tutuldu

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Türkiye'nin ABD tarafından Rus Gazprombank'a uygulanan yaptırımlardan muaf tutulacağını duyurdu.

Bloomberg'ün haberine göre Bayraktar, 18 Aralık'ta verdiği demeçte Türk ve ABD'li yetkililer arasında yapılan görüşmeler neticesinde, Ankara'nın Gazprombank üzerinden Rusya'ya doğal gaz ödemelerini sürdürebileceğini söyledi.

Haberde ayrıca Bakan Bayraktar'ın Ankara'da Türk ve Rus yetkililer arasında alternatif ödeme yöntemlerine dair görüşme yapıldığı iddialarına dair konuşmadığı belirtildi.

Bakan Bayraktar Middle East Eye'a verdiği demeçte, ABD tarafından verilen muafiyetin doğrudan gaz ödemelerini kapsadığını ve bu işlemlerin tamamlanması için alternatif yöntemlere başvurma ihtiyacını ortadan kaldırdığını söyledi.

Rusya'nın en büyük bankalarından biri olan Gazprombank, Rus enerji şirketi Gazprom'un Avrupa'daki müşterilerinden doğal gaz ödemelerini tahsil ediyor.

ABD Hazine Bakanlığı, 21 Kasım'da aralarında Gazprombank'ın da olduğu 50 uluslararası Rus bankası ve bir takım Rus finans yetkililerine yaptırım uyguladığını duyurmuştu.

Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, Rusya'nın Gazprombank'ı Ukrayna'daki savaşta kullanmak üzere askeri teçhizat almak için kullandığı öne sürüldü.

Açıklamada bankanın ve altı yurt dışı iştirakinin yaptırım listesine alındığı vurgulandı.

ABD'den Türkiye'ye yaptırım muafiyeti tanındığına dair resmi açıklama gelmedi.

Türkiye için ne anlama geliyor?

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na (EPDK) göre Türkiye'nin 2023'te en çok doğal gaz aldığı ülke Rusya oldu.

Bu verilere göre geçtiğimiz yıl Türkiye'nin toplam doğal gaz ithalatının %42,27'si Rusya'dan yapıldı.

Türkiye ve Rusya arasında Karadeniz'den geçen TürkAkım, Mavi Akım ve Ukrayna, Romanya ve Bulgaristan üzerinden geçen "Batı Hattı" doğal gaz boru hatları bulunuyor.

Bunların en yenisi olan TürkAkım, 2020'de açıldı. Rusya bu hat üzerinden hem Türkiye'ye hem de Doğu Avrupa'ya doğal gaz ihraç ediyor.

Gazprombank, Rusya'nın doğal gaz ihracatında ödeme kabul ettiği tek yetkili kuruluş.

Dolayısıyla bankanın ABD yaptırımlarına tabi tutulması, Rusya'dan doğal gaz ithal eden ülkelerin ilgili kurumlarının da yaptırıma tabi tutulması anlamına geliyor.

Türkiye ve Rusya'dan doğal gaz almayı sürdüren diğer Avrupa ülkeleri bu yüzden Washington'dan muafiyet talep ediyor.

Konuyla ilgili BBC Türkçe'ye konuşan enerji politikaları uzmanı Mühdan Sağlam, Türkiye'ye daha önce İran'a yönelik enerji ve ticaret yaptırımları kapsamında da benzer muafiyetler verildiğini hatırlattı:

" Türkiye o zaman da Birleşmiş Milletler'e aynı argümanı sunmuştu. 'Bu yaptırımı uyguladığınızda beni cezalandırıyorsunuz, benim ne suçum var?' demişti. Şimdi de ABD'ye aynısını söylüyor."

Sağlam, ABD'nin Gazprombank'a yaptırım kararıyla Rusya'ya enerji ödemesi yapması gereken Türkiye ve diğer müttefiklerini zor durumda bıraktığını da vurguladı ve şunları kaydetti:

"Bu esnemeden önce Türkiye ve Rusya alternatif yöntemleri görüşüyorlardı. SWIFT haricinde bir alternatif ödeme yöntemi, müttefiklerini ABD'nin istemediği bir yakınlaşmaya da itebilirdi."

Yaptırım riski altındaki diğer ülkeler ne durumda?

Gazprombank, 2022'de müşterilerinden yalnızca ruble ile ödeme alacağını duyurmuş, bunun ardından Polonya ve Bulgaristan gibi ülkeler Rus gazı almayı bırakmıştı.

AB'de halihazırda Slovakya ve Macaristan ise Rus doğal gazı almayı sürdürüyor.

Bu ülkeler de ABD'nin Kasım'daki hamlesinin ardından Washington'dan muafiyet talep etti.

Macaristan Dışişileri Bakanı Peter Szijjarto, 19 Aralık'ta New York'ta yaptığı bir açıklamada ABD'nin kendilerine Gazprombank ödemeleri için yaptırım muafiyeti tanıdığını duyurdu.

Macar Bakan, bu yaptırım haricinde Rusya'dan doğal gaz alan ülkelerin alternatif ödeme yöntemleri üzerinde çalıştıklarını da vurguladı.

Reuters haber ajansının aynı gün yayınlanan haberinde Slovakya'nın ABD'den muafiyet alamadığına dair açıklamasına da yer verildi.

Mühdan Sağlam, verilen muafiyetlerin geçici olduğunu hatırlattı ve ABD'nin bunları Avrupa ve Rusya arasında enerji ödemeleri konusunda "bir kriz oluşmasını önleyebilmek adına" verdiğini söyledi.

ABD, özellikle enerji konusunda Rusya'ya bağımlılığını azaltmaya uğraşan Avrupa Birliği'nin de baskısıyla Ukrayna işgalinin başından bu yana Rusya'ya uyguladığı ekonomik yaptırımlara Gazprombank'ı dahil etmemişti.