Ukrayna'nın işgali: Rusya'ya hangi ülkeler ne tür silahlar veriyor?
İran, Kuzey Kore ve Çin Rusya'ya SİHA'lar, füzeler, top mermileri ve silah parçaları yolluyor.
Rusya, Ukrayna'da cephede her yıl milyonlarca top mermisi kullanıyor ve sürekli, sıklıkla da dış müttefikleri tarafından sağlandığı belirtilen mühimmatla sivil hedeflere saldırılar düzenliyor.
Batılı ülkeler ambargolar uygulayarak Rusya'nın silah imal etme kapasitesini boğmaya çalışırken, Çin, İran ve Kuzey Kore'nin Moskova'nın savaş makinesinin işlemesine yardımcı oldukları iddia ediliyor.
İran'dan SİHA'lar ve füzeler
İran, geçtiğimiz günlerde 200'den fazla kısa menzilli füze vermek üzere Rusya'yla anlaşma yapmakla suçlandı. Feth 360 adlı füzelerin 120 kilometre menzili var ve 150 kilo patlayıcı taşıyabiliyor.
ABD istihbaratı, onlarca Rus askerinin bu füzeleri ateşlemek için İran'da eğitim aldığını söylüyor. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken de füzelerin ilerleyen günlerde Ukrayna'ya karşı kullanılabileceğini belirtti.
Feth 360 füzeleri sınıra yakın Ukrayna kentlerini ve elektrik santrallerini vurabilir ve böylece Rusya'nın elindeki daha uzun menzilli füzeler, ülkenin içlerindeki hedefleri vurmak için kullanılabilir.
Londra'daki King's College'ın Savaş Çalışmaları Bölümü'nden Dr. Marina Miron'a göre, "Feth 360 görece yakın hedefleri vurmakta işe yarayabilir. Rusya'nın benzer bir füzesi yok".
Miron, Rusya'nın karşılığında İran'a büyük ihtimalle nükleer teknoloji de dahil askeri teknoloji aktarımında bulunabileceğini belirtiyor.
ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya füze tedariki nedeniyle İran'a ek yaptırımlar getirmişti.
Bu yaptırımlara, İran Havayolları'nın İngiltere ve Avrupa uçuşlarını kısıtlamak ve anlaşmaya müdahil oldukları düşünülen İranlılara yasaklar ve mal varlıklarının dondurulması da dahil.
İran, Rusya'ya Feth 360 gibi güdümlü silahlar verdiğini reddetmişti.
Ukrayna hükümeti ve Batılı istihbarat kuruluşları ayrıca, İran'ın Rusya'ya 2022 sonbaharından bu yana Şahid 136 tipi SİHA'lar verdiğini de söylüyor.
Şahid'in burnunda bir savaş başlığı var ve saldırı sinyali gönderilene dek hedefinin üzerinde dolanmak üzere tasarlandı.
Rus güçleri sık sık, Ukrayna'nın hava savunma sistemini etkisiz hale getirmek için bu SİHA'ları "sürüler" halinde yolluyor. SİHA sürüleri, Ukrayna hava savuna sistemlerinin daha çok patlayıcı taşıyan ve daha çok hasar veren güdümlü ve balistik füzeleri engellemesini önlemek için perde görevi görüyor.
İran hükümeti, Rusya'ya sadece savaştan önce "az sayıda" SİHA verildiğini söylüyor.
Ancak ABD ve AB, İran'ı Rusya'ya düzenli silah sevkiyatı yapmakla suçladı ve AB müdahil olan kişi ve şirketlere yaptırımlar koydu.
Kuzey Kore'den top mermileri ve füzeler
ABD Savunma İstihbarat Kurumu (DIA) Mayıs 2024'teki raporunda, Kuzey Kore'nin Rusya'ya üç milyon top mermisi verdiğini söylemişti.
Toplar, her iki tarafın Ukrayna'daki cephe hattı boyunca kullandığı başlıca silah. Düşmanın zırhlıları ve piyadelerinin manevra yapmasını ve ilerlemesini önlüyorlar.
İngiltere merkezli düşünce kuruluşu Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü (RUSI) son aylarda Rus güçlerinin atılabilecek top mermisi alanında Ukrayna'ya 5'e 1 avantaj sağladığını söylüyor.
RUSI, bunun da Rusya'nın 2023 kış aylarından bu yana Ukrayna'nın doğusunda geniş alanlar kazanmasının başlıca nedeni olduğunu vurguluyor.
Ukrayna istihbaratı görevlileri Ocak 2024'te, Kuzey Kore'de üretilen ve büyük bir hava saldırısında Harkov kentine gönderilen kısa menzilli füze tiplerine ait enkaz bulduklarını söyledi.
Ukrayna makamları bunlardan birinin KN-23 olarak da bilinen Hwasong-11 olduğunu belirtti.
Bu kısa menzilli balistik füzenin menzili 400 ila 690 kilometre arasında ve 500 kiloya kadar savaş başlığı taşıyabiliyor.
BM, balistik füzeler nedeniyle Kuzey Kore'ye 2006'dan bu yana ticaret ambargosu uyguluyor.
Ukrayna istihbaratı Kuzey Kore'nin Rusya'ya 50 füze gönderdiğini söyledi ve ayıca bir BM Güvenlik Konseyi toplantısında ABD, Moskova'yı Ukrayna'daki en az dokuz hava saldırısında kullanmakla suçladı.
DIA, Rusya ve Kuzey Kore'nin 2022 sonbaharında silah satışı müzakerelerine başladığını ve Kuzey Kore'den ilk füzelerin 2023 sonbaharında test için Rusya'ya gönderildiğini söylüyor.
Kuruluş, Rusya'nın Ocak 2024'ten itibaren bu füzeleri sınır ötesinden Ukrayna'ya fırlatmaya başladığını vurguluyor.
Dr. Miron'a göre, "Hwasong-11 füzeleri Rusya'ya İskender gibi kendi kısa menzilli füzelerini göndermekten daha ucuza geliyor. Bu bir maliyet hesaplaması".
"Ayrıca İran ve Kuzey Kore gibi ülkelerle silah anlaşmaları yapmak Batı'ya Rusya'nın müttefikleri olduğunu ve tecrit edilmediğini gösteriyor."
Hwasong-11 gibi balistik füzeleri engellemek zor, çünkü hedeflerine doğru sesten hızlı alçalıyorlar.
Ancak Ukraynalı istihbarat yetkilileri, Kuzey Kore'den gelen füzelerin birçoğunun programlanmış güzergahlarını kaybetmelerine yol açan elektronik arızalar nedeniyle hedeflerini vuramadıklarını belirtiyor.
Kuzey Kore Rusya'ya silah yolladığını, Rusya da Kuzey Kore'den silah aldığını reddediyor.
Ukraynalı istihbarat yetkilileri, ülke içindeki Rus güçlerinin yanında Kuzey Kore askerleri görüldüğünü de söyledi. Ukrayna basınına göre 3 Ekim 2024'te ülkenin doğusundaki Rus askeri eğitim üssüne yapılan füze saldırısında altı Kuzey Koreli subay öldü, üçü de yaralandı.
iddiası 2023'te de dile getirilmiş, Rusya lideri Vladimir Putin bu suçlamayı "tamamen saçmalık" diyerek reddetmişti.
Çin ve iki kullanımlı parçalar
NATO üyesi ülkelerin liderleri, Çin'i Rusya'nın "kararlı bir destekçisi" olmakla ve Moskova'nın savunma endüstrisine "büyük boyutlu destek vermekle" suçlamıştı.
NATO liderleri, Çin'in bilgisayar çipleri gibi sivil uygulamaları da olan ama aynı zamanda silah yapımında da kullanılabilen parçalar sağladığını iddia ediyor.
ABD merkezli düşünce kuruluşu Carnegie Uluslararası Barış Vakfı (CEIP) Çin'in Rusya'ya her ay 300 milyon dolarlık SİHA, füze ve tank yapımında da kullanılabilecek "yüksek öncelikli" ikili kullanımlı parçalar yolladığını söylüyor.
CEIP 2023'te Rusya'nın yüksek öncelikli ve ikili kullanımlı ürünlerin yüzde 89'unu Çin'den ithal ettiğini belirtiyor. Kuruluşa göre savaştan önce bunların büyük kısmı Almanya ve Hollanda tarafından tedarik ediliyordu. Ambargolar bu ticarete engel olduğunda boşluğu Çin doldurdu.
Çin ise, Rusya'ya silah imalatında yardımcı olduğu iddiasını reddediyor ve Ukrayna savaşında tarafsız olduklarını söylüyor. Rusya'ya ölümcül bir ekipman verilmediğinde ve sattığı parçalarda da dikkatli olunduğunda ısrar ediyorlar.
Reuters haber ajansı, Rusya'nın Çin'de Garpiya-3 adlı yeni bir uzun menzilli SİHA üretmek üzere fabrika açacağını bildirmişti.
Yine Reuters'a göre Çin hükümeti böyle bir projeden haberleri olmadığını ve SİHA ihracatında sıkı kontroller bulunduğunu söyledi.
