Ukrayna ve Batı ülkelerinin Rusya lideri Putin'i göndermek istediği 'Lahey'in önemi ne?

Ukrayna'nın işgalinin ardından Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in "savaş suçu" işlediği iddiaları ve Hollanda'nın Lahey kentinde yargı önüne çıkarılması gerektiği daha yüksek sesle dillendirilmeye başladı.

Dünyada "adalet" denince ilk akla gelen yerlerden biri olan ve birçok ülkenin Putin'in gönderilmesin istediği Lahey, bugünkü statüsüne bir başka Rus liderinin katkısı sonucu ulaştı.

Aralarında İngiltere, Hollanda ve Belçika'nın da bulunduğu 39 ülke, Ukrayna'daki savaş ve insanlığa karşı suçların soruşturulması için bu hafta Lahey'deki Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne başvurdu.

Lahey'deki mahkemenin başsavcısı Karim Ahmed Khan, resmi soruşturma başlattığını açıkladı.

Putin ve Rusya yönetiminin uluslararası mahkemede yargılanması beklentisini akılda tutmak amacıyla, Ukrayna'da birçok noktaya yerleştirilen trafik levhalarında, "bütün yolların Lahey'e çıktığına" işaret ediliyor.

Lahey, çok sayıda uluslararası hukuk kuruluşuna ev sahipliği yapıyor.

Rus Çarı 3. Nikolay'ın katkısı

Peki Hollanda'nın Kuzey Denizi kıyısındaki bu sakin şehri, nasıl dünyanın "adalet ve barış kenti" haline geldi.

Hollanda'nın hükümet merkezi olan, yaklaşık 515 bin nüfusa sahip Lahey'in, "adalet şehri" haline gelmesindeki en büyük pay sahiplerinden biri Rus Çarı 3. Nikolay oldu.

Rus Çarın girişimiyle 1889 yılında Lahey'de ilk barış konferansı düzenlendi.

Savaşlarda nelerin yapılıp yapılmayacağı bu konferansta ele alındı. Barış konferansı, 1907 yılında tekrarlandı. Sıcak hava balonundan bombalama ve kimyasal silahların kullanımının yasaklanması gibi kararlar Lahey'de alındı.

Savaşan tarafların kurallara uyup uymadığının belirlenmesi amacıyla Lahey'deki Barış Sarayı'nda "Daimi Tahkim Mahkemesi" kuruldu.

Bunu 1922'deki Uluslararası Daimi Adalet Divanı'nın kurulması izledi. Bu örgüt, 2. Dünya Savaşı'ndan sonra 1945'te Birleşmiş Milletler'in kurduğu Uluslararası Adalet Divanı'na dönüştü.

Devletler arası anlaşmazlıkları ele alan Uluslararası Adalet Divanı'nın yanı sıra, bireylerin yargılanabilmesi için Uluslararası Ceza Mahkemesi de Lahey'de kuruldu.

Roma Statüsü'nü temel alan ve 2002'de kurulan mahkeme, 1990'larda Yugoslavya'nın dağılması sonrası işlenen savaş, insanlık ve soykırım suçlarını ele aldı.

Sırp liderler Slobodan Miloseviç ve Radovan Karadziç'in de aralarında bulunduğu çok sayıda sanık Lahey'de mahkeme önüne çıktı.

Eski Yugoslavya Savaş Suçları Mahkemesi'nin yanı sıra Lahey'de, İran - ABD Alacaklar Mahkemesi, Lübnan ve Kosova mahkemeleri de kuruldu.

Eski Kosova Cumhurbaşkanı Haşim Taçi ile Kosova'nın bağımsızlığı sırasında savaş suçu işlemekle suçlanan Kosova Kurtuluş Ordusu (UÇK ) üst düzey yöneticileri Lahey'de gözaltında bulunuyor.

ABD yaptırımı

Son dönende ağırlıklı olarak Afrika'da işlenen savaş suçlarını ele alan Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin Afganistan'daki savaş suçlarını soruşturma kararı, ABD yönetiminin tepkisine yol açmıştı.

Washington yönetimi, bu karar nedeniyle mahkeme üyelerine yaptırım kararı almıştı.

Lahey'de benzer nitelikle farklı kurum ve kuruluşlar da bulunuyor.

Birleşmiş Milletler Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (OPCW), Avrupa Birliği Polis Teşkikatı (Europol) ile Avrupa Birliği Adli İşbirliği Kurumu (Eurojust), Benelüks Fikri Mülkiyet Ofisi (BOIP) ve Avrupa Patent Ofisi (EPO) gibi çok sayıda uluslararası kuruluş da Lahey'de bulunuyor.

Hollanda medyası, Rus Çarı 3. Nikolay'ın girişimiyle "adalet ve barış kentine" dönüşen Lahey'in, Rusya'nın son lideri Putin'i de mahkeme önüne çıkartıp çıkartamayacağını tartışıyor.

Rusya, Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne taraf değil.