Wayfair: "Çocuk kaçakçılığıyla" ilgili yeni komplo teorisi nasıl ortaya çıktı, iddialar doğru mu?
Sosyal medyada gerçek kimliği bilinmeyen kullanıcılar tarafından zaman zaman ortaya atılan çocuk kaçakçılığı iddialarının bu kez merkezinde internet perakende şirketi Wayfair var. Wayfair iddiaları yalanlarken, komplo teorisine kanıt olarak gösterilen iddiaların doğru olmadığı ortaya çıktı.
Dünyanın önde gelen online mobilya mağazalarından Wayfair, hakkında Cuma akşam saatlerinde ABD'de ortaya atılan ve özellikle Pazar günü Türkiye'de de hızlı yayınlanan komplo teorisindeki iddiaları yalanladı.
Ayrıca, Newsweek ve Mashable ile bazı ABD'li gazeteciler, teoriye kanıt olarak gösterilen iddiaların doğruluk taşımadığını ortaya koydu.
İlk olarak Reddit'te yayımlanan komplo teorisi daha sonra Twitter ve Facebook gibi sosyal medya platformlarından hızla yayıldı. Türkiye'de ise özellikle WhatsApp gruplarında çok fazla kişi tarafından paylaşıldı.
Wayfair hakkındaki iddialar, 2016 ABD başkanlık seçimleri öncesinde Hillary ve Bill Clinton hakkında ortaya atılan ve "Pizzagate" olarak bilinen komplo teorisiyle benzerlikler taşıyor.
Pizzagate olarak bilinen bu teorinin doğruluk payı taşımadığı, teoriye kanıt olarak öne sürülen bilgilerin doğru olmadığı ve dezenformasyon amacıyla dolaşıma sokulduğu ortaya çıkmıştı.
Komplo teorisinde hangi iddialar ortaya atılıyor?
Teori ilk olarak PrincessPeach1987 rumuzlu bir kullanıcı tarafından Cuma akşamı Reddit üzerinden paylaşıldı.
Paylaşımda, Wayfair sitesinde 12 bin 700 ile 14 bin 500 dolar arasında satışa çıkartılan dolapların fahiş fiyatlarına dikkat çekildi.
Teoriye göre, internette arama yapıldığında Neriah, Yaritza, Samiyah gibi adlarla satışa konulan bu dolapların model isimlerinin kayıp olarak aranan çocuklarla örtüştüğü görüldü.
Ayrıca, bu dolapların seri numaralarının yanlarına belli bazı kodlar eklenerek Rus arama motoru Yandex'te arandığında bikinili çocuk fotoğrafları getirdiği de teoride yer alan bir başka iddia oldu.
Teoriyi yazan kullanıcı, iddialarını güçlendirmek için Wayfair çalışanlarının "şirket yöneticileri pedofili olmasını protesto ettiklerini" de öne sürdü.
Diğer başka komplo teorilerinde olduğu gibi, burada da basının "bu skandalın" üstünü örtmeye çalıştığı ve şirketi koruduğu için haber yapmadığı ifade edildi.
Komplo teorisine inanan ya da paylaşan birçok sosyal medya kullanıcısı, bu iddiaların doğru olmadığını ortaya koyan basın kuruluşlarını da bu şebekenin parçası olmakla suçladı.
Komplo teorisinde yer alan iddialarda doğruluk payı var mı?
Wayfair, yaptığı açıklamayla tüm iddiaları yalanlarken, ABD basını da komplo teorisini doğruluğuna kanıt olarak gösterilen iddiaları inceledi ve bunların gerçeği yansıtmadığını tespit etti.
Wayfair yaptığı açıklamada, "Elbette ki; bu iddiaların hiçbirinde doğruluk payı yok. Söz konusu dolaplar, endüstriyel kullanım için tasarlanmış mobilyalar ve buna göre fiyatlandırıldı" dedi.
Wayfair, dolapların özelliklerini daha doğru bir şekilde gösterecek yeni görsellerle tekrar satışa sunulması amacıyla bu ilanları sitesinden kaldırdığını açıkladı.
Ancak sosyal medya kullanıcıları, Wayfair'in pazar yeri bölümünde farklı satıcılardan binlerce dolara satılan minder, yastık gibi başka ürünler de tespit etti.
Wayfair, konuyla ilgili Mashable'a yaptığı açıklamada, bu durumun dinamik fiyatlama algoritmasından kaynaklandığını ancak bazı ürünlerin fahiş fiyatlara ulaşmasının "teknik bir hata" olduğunu söyledi.
Ayrıca komplo teorisinde fahiş fiyatla satılan endüstriyel dolabın içinde satıldığı öne sürülen ve gönderide fotoğrafı paylaşılan isimlerden birisi Facebook üzerinden yaptığı canlı yayında, tüm iddiaları reddetti ve kendi fotoğrafının kullanılmamasını istedi.
ABD basınında teoriye kanıt olarak gösterilen iddiaları inceleyen Newsweek ve Mashable da bunların gerçekleri yansıtmadığını yazdı.
Haberlere göre, komplo teorisinde bahsi geçen formatta sadece ürünlerin seri numaraları değil, herhangi bir numara serisi yazılarak, Yandex'te arandığında da sonuçlarda bikinili çocuk fotoğrafları geliyor.
Her iki haber kuruluşu da fotoğrafları getirenin seri numaraları değil, arama yaparken teoriyi ortaya atan kişinin yanına koyduğu koddan kaynaklandığı sonucuna vardı.
Teoride doğru olmayan bir diğer iddia da Wayfair çalışanlarının Haziran 2019'daki protestosuyla ilgili. Wayfair çalışanları, çocuk kaçakçılığı değil; ABD'nin Texas eyaletinde düzensiz göçmenlerin sınır dışı işlemleri için tutulduğu bir merkeze Wayfair'in yatak tedarik etmesini protesto etmek amacıyla iş bırakmıştı.
Komplo teorisine "kanıt olarak" gösterilen basit ürünlere yüksek fiyat, seri numaralarıyla aramalar ve şirket çalışanlarının eylemleriyle ilgili iddialar yalanlandı ya da yansıtıldığı gibi olmadığı anlaşıldı.
İddiaları kim ortaya atıyor?
Newsweek, Wayfair hakkındaki iddiayı ilk olarak ortaya atan Reddit kullanıcısıyla görüştüğünü yazdı.
PrincessPeach1987 rumuzlu kullanıcının gerçek adını vermediği ve kendisinin "insan kaçakçılığı kurbanlarına yardımcı olan yerel bir örgütün içinde" olduğunu söylediği belirtildi.
Habere göre, durumu kocasıyla birlikte garajlarını temizlerken yeni dolap satın almak istediklerini fark ettiklerini aktaran kullanıcı, Reddit'e yazdığı gönderinin "doğrudan bir suçlama niyeti taşımadığını ancak elinde konuyla ilgili bilgi olanları bir araya getirmeyi amaçladığını" söyledi.
Türkiye'de ise bu iddia, adını Sean olarak veren "@heroo_7" rumuzlu bir Twitter kullanıcısının Reddit'teki yazıyı tercüme ederek, peş peşe paylaşmasıyla yayılmaya başlandı. Zincirin ilk mesajı 10 binlerce kişi tarafından retweet edildi ve beğenildi. Bu mesaj, WhatsApp üzerinden de dolaşıma sokuldu.
NBC News muhabiri Ben Collins, attığı Twitter mesajında, doğruluk payı taşımayan bu iddiaların arkasında Pizzagate teorisini ortaya atanlar ile QAnon olarak adlandırılan grubun olduğunu öne sürdü.
Collins, çocuk kaçakçılığı gibi organize işlerde yer alanların dark web ve 4chan ya da 8chan gibi platformları kullandığını da ifade etti.
Collins attığı Twitter mesajlarında, "QAnon'la ilgili esas kaygı yaratan şey bu durum. Birçok kişi bu grubu klonlar ve John F. Kennedy'nin hayaletinin aramızda dolaştığı gibi deli saçması şeylerle bağdaştırıyor ancak bu laflar sosyal medyanın hülyalı dünyasında asılı kaldığı için genç insanlar üzerinde daha ikna edici oluyor" dedi.
QAnon, ABD'de "derin devletin" Başkan Donald Trump'ı devirmek için gizli planlar uygulamaya soktuğunu savunan aşırı sağcı bir komplo teorisine verilen isim.
Bu teori ilk olarak 4chan adlı platformdu "Q" rumuzlu bir kullanıcı tarafından Ekim 2017'de ortaya atıldı.
Zaman içerisinde bu komplo teorilerinin arkasında tek bir kişi değil, aşırı sağcı bir grubun olduğu düşünülmeye başlandı.
Her ne kadar ilk olarak 2017'de bir derin devlet teorisiyle dikkatleri üstüne çekmiş olsa da, grubun 2016 yılında Clinton'lar başta olmak üzere Demokrat Parti'nin önde gelen isimlerini "çocuk kaçakçılığıyla" suçlayan Pizzagate'in arkasında olduğuna inanılıyor.
