Gümrük ve Ticaret Bakanlığından Açıklama
Bakanlık, sınır kapılarının YİD modeliyle modernizasyonu projelerinde TOBB’a yapılan görevlendirmelerin Yüksek Planlama Kurulu tarafından verilen yetkiye dayandığını bildirdi
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, sınır kapılarının YİD modeliyle modernizasyonu projelerinde, Yüksek Planlama Kurulu tarafından verilen yetkiye dayanılarak TOBB'a görevlendirme yapıldığını bildirdi.
Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, bir gazetede yer alan "Rifat Baba Kapıları Tuttu" başlıklı habere ilişkin kamuoyunu doğru bilgilendirmek amacıyla açıklama yapılmasına ihtiyaç duyulduğu belirtildi.
Açıklamada, söz konusu haberde ifade edilen Yap-İşlet-Devret (YİD) modelinin, 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun ve bu kanunun uygulama usul ve esaslarına ilişkin kararda düzenlendiği hatırlatıldı.
Anılan mevzuatta YİD modelinin, özel bir finansman modeli olduğu ve elde edilecek kar dahil yatırım bedelinin işletici kuruluşa, işletme süresi içerisinde ürettiği mal veya hizmetin idare veya hizmetten yararlananlarca satın alınması suretiyle ödenmesi olarak tanımlandığına işaret edildi. Bu doğrultuda bu modelle yenilenen gümrük kapılarında bulunan gelir getiren ticari alanların şirket tarafından işletilmesinin doğal bir işlem olduğu kaydedildi.
Kara gümrük kapılarının, YİD modeliyle bütçeden bir kuruş bile harcanmaksızın yenilendiği vurgulanan açıklamada, şu ifadelere yer verildi:
"Bakanlığımız 2014 yılı yatırım bütçesi toplamının 124 milyon 750 bin lira olduğu gerçeğiyle bakıldığında, bu güne kadar bakanlığımızca YİD modeliyle modernize edilen 8 gümrük kapımızın toplam yatırım tutarının 265 milyon 266 bin 871 lira, 2012 yılında uygulama sözleşmeleri imzalanan 4 gümrük kapımız ile 1 lojistik merkezimiz için 248 milyon 785 bin 736 lira yatırımın öngörüldüğü dikkate alındığında genel bütçe imkanları ile bu yatırımların yapılma zorluğu kendiliğinden ortaya çıkmaktadır.
Bütçe dışı alternatif finansman imkanı sağlaması, kısa sürede sağlıklı bir altyapıya kavuşturması, hizmet için gereken fiziki yapının yanı sıra her türlü teknoloji imkanıyla donatılması, iş akışlarının doğru kurgulanması, bu kurguya uygun yapılanma ile sınır geçişlerinin kolaylaştırılması, hizmet alan ve hizmet sunanların genellikle yerleşim yerinden uzak bu noktalarda ihtiyaçlarının karşılanması, diğer ülkelere iyi uygulama örneği teşkil etmesi, yasal prosedürlerin tamamlanması sonrasında ortak kapı modelinin hayata geçirilebilir olması gibi gerekçelerle YİD modelinin tercih edilmiştir."
Açıklamada, 2012 yılında YİD modeli kapsamında modernize edilen gümrük kapılarının, Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) tarafından yayımlanan Sınır Geçiş Noktalarındaki En İyi Uygulamalar El Kitabı'nda, iyi uygulama örnekleri arasında gösterildiğine işaret edildi.
Görevlendirmeler neden TOBB'a yapıldı?
Sınır güvenliği, gümrük işlemlerinin niteliği ve sürekliliği gibi nedenlerle sınır kapılarının YİD modeliyle modernizasyonu projelerinde görevlendirmelerin kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşu olan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine (TOBB) yapıldığı ifade edilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
"TOBB'un kuruluş ve işleyişine ilişkin esasları düzenleyen 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 54'üncü ve 56'ncı maddesinde de Birliğin, bu kanunda belirtilen kuruluş amaçları ve görev alanı çerçevesinde kendisine tevdii halinde, mevzuatla bakanlıklara veya kamu kurum ve kuruluşlarına verilen görevleri de yerine getireceği hüküm altına alınmıştır. 6 Ağustos 1994 tarihli ve 94/5907 sayılı (mülga) BKK'nın 'Görevlendirme Usulleri' başlıklı 11'inci maddesinin ikinci fıkrasında 'görevin gereğine göre bu usullerden hangisinin uygulanacağı idarece tespit edilir' hükmü yer almakta daha sonra yürürlüğe giren 2011/1807 sayılı Kararın 14'üncü maddesinin üçüncü fıkrasında sınır güvenliği ve gümrük işlemlerinin niteliği vurgulanmıştır.
Kapıkule Gümrük Kapısı ile ilgili olarak imzalanan sözleşmenin iptali ile açılan dava ile ilgili olarak Danıştay 13. Dairenin verdiği 24 Aralık 2010 tarihli, E: 2010/1588;K: 2010/8750 sayılı kararda; belli istekliler arasında kapalı teklifin uygulanmasında hukuka aykırılık bulunmadığından davacının temyiz talebi reddedilmiştir.
TOBB'a yapılan görevlendirmeler Yüksek Planlama Kurulu tarafından verilen yetkilere dayanılarak yapılmıştır.
YİD kapsamında modernize edilen sınır kapılarının yatırım tutarları ile Gümrük Turizm İşletmeleri AŞ tarafından Sayıştay Başkanlığına da sunulan yeminli mali müşavir onaylı gelir tablosundaki rakamlar değerlendirildiğinde tahmini yatırım tutarları ile brüt gelirler karşılaştırılması sonucu yapılan analizin gerçek durumu yansıtmadığı gibi çıkan sonuçların değerlendirmesinin ekonomik konjonktürle birlikte yapılması gerekmektedir."
Değişkenlik nedenlerinin ekonomik konjonktürün yanında, ülke güvenliği, dış politika argümanlarının Bakanlık görev alanında belirleyici unsur olduğunun belirtildiği açıklamada, bu unsurların maliyet ve gelir kalemleri üzerindeki etkilerinin ani ve büyük ölçekli olabileceği, öngörülmesinin çok zor olduğunun göz önünde bulundurulması gerektiği ifade edildi.
İşletici kuruluşun da bu görevlendirmelerde risk aldığına işaret edilirken, buna örnek olarak TOBB tarafından 31 milyon lira harcanarak modernize edilen Nusaybin Gümrük Kapısı'nın Suriye'deki olaylar nedeniyle işletmeye açılamaması ve iç gümrük olarak hizmet vermesi yoluna gidilmesi gösterildi. - Ankara
