Haberler

Mahalli İdarelerin Dış Kredili Projelerinde Borç Stoku Limitleri İçinde Kalınacak

Abone Ol

Ekonomik ve sosyal hedeflere ulaşmak için makroekonomik politikaların, sektör stratejilerinin, bölge planlarının, bölgesel gelişmeye yönelik programların koordineli bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla hazırlanan "2014 Yılı Programının"...

Ekonomik ve sosyal hedeflere ulaşmak için makroekonomik politikaların, sektör stratejilerinin, bölge planlarının, bölgesel gelişmeye yönelik programların koordineli bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla hazırlanan "2014 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar" 1 Ocak 2014 tarihi itibarıyla yürürlüğe girecek. Buna göre 2014 Yılı Yatırım Programı'nda yer almayan herhangi bir proje için harcama yapılamayacak. Yatırım projeleri finansman kaynağının türüne bakılmaksızın yatırım programıyla ilişkilendirilecek. Mahalli idarelerin dış kredili projelerinin belirlenmesinde, borç stoku limitleri içinde kalınması esas olacak. Yatırım Programı'na yıl içinde proje alınmasıyla ilgili taleplerden, maliyeti 100 milyon TL'ye kadar olanlar veya maliyetine bakılmaksızın 100 milyon TL'ye kadar harcama ile yılı içinde tamamlanacak olanlar Kalkınma Bakanı'nın onayıyla; maliyeti 100 milyon TL'nin üzerindekiler ise Yüksek Planlama Kurulu'nca karara bağlanacak.

2014 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar Resmi Gazete'de yayımlandı. Yüksek Planlama Kurulu'nun 2 Ekim 2013 tarihli raporu ile Bakanlar Kurulu'na sunulan "2014 Yılı Programı" ile "2014 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar", Bakanlar Kurulu'nca 7 Ekim 2013 tarihinde kararlaştırıldı.

Karar, 2014 Yılı Programı'nda yer alan ekonomik ve sosyal hedeflere ulaşmak için; makroekonomik politikaların, sektör stratejilerinin, bölge planlarının, bölgesel gelişmeye yönelik programların ve bunlarla ilgili yatırımların koordineli bir şekilde yürütülmesini amaçlıyor. Karara göre 2014 Yılı Programı'nda yer alan ekonomik ve sosyal hedeflere ulaşmak amacıyla; yatırımların, makroekonomik politikalar ve sektör programları ile bölge planlan, bölgesel gelişme amaçlı eylem planı ve programlarla ilişkisi kurularak koordineli bir şekilde yürütülmesi esas olacak. 2014 Yılı Programında yer alan hukuki ve kurumsal düzenlemelerin, sektör programlarının, öncelikli dönüşüm programlan eylem planlarının, ekonomik, sosyal ve bölgesel gelişme politikalarının ve bunlarla ilgili yatırım ve tedbirlerin uygulanması,

koordinasyonu ve izlenmesi, görevli bakanlık ve kuruluşların her kademesince Program'da belirtilen ilkelere uygun olarak hazırlanacak çalışma programına göre yürütülecek. Bu kapsamda. AB fonlarından finanse edilmek üzere, AB Müktesebatınınn Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı, Stratejik Çerçeve Belgesi, Türkiye için Ülke Strateji Belgesi ve AB'ye uyum amacıyla hazırlanan diğer plan, program ve strateji dokümanlarında yer alan öncelikler doğrultusunda hazırlanacak projelerin, 2014 Yılı Programı ile uyumu ve Türkiye tarafından sağlanacak ulusal katkı payının Yatırım Programı bütünlüğüne uygunluğu temin edilecek.

-DÖNÜŞÜM PROGRAMLARININ UYGULANMASINDA İHTİYAÇ DUYULAN MEVZUAT ÖNCELİKLİ ELE ALINACAK-

Öncelikli dönüşüm programları eylem planlarının uygulanmasında ihtiyaç duyulacak mevzuat, idari karar ve finansman bütün kamu kurum ve kuruluşları nezdinde öncelikli olarak ele alınacak. 2014 Yılı Programında yer alan tedbirlerin sorumlu kuruluşlar tarafından belirtilen sürede tamamlanması esas olacak. 2014 Yılı Programının uygulanmasında, yatırımların, bütçeler ile programlarda değişiklik ve aktarma yapılmayacak şekilde gerçekleştirilmesi, makroekonomik hedeflerin dikkate alınması ile sektörler ve bölgeler arası dengelerin bozulmaması temel ilke olarak uygulanacak.

2014 yılı Yatırım Programı uygulamalarında Onuncu Kalkınma Planı, Orta Vadeli Program (2014-2016) ve 2014 Yılı Programının öncelikleri esas alınacak. 2014 Yılı Yatırım Programına dâhil edilen projelerin ilave finansman ihtiyaçları öncelikle kuruluşun programında yer alan diğer projelerin ödeneklerinden, bu Kararda belirtilen esaslara göre yapılacak aktarmalarla sağlanacak. Kuruluşların, ek ödenek taleplerini bütçe imkanlarını dikkate alarak acil ve zorunlu ihtiyaçlarıyla sınırlandırmaları esas olacak.

-PROGRAM'DA YER ALMAYAN HERHANGİ BİR PROJE İÇİN HARCAMA YAPILAMAYACAK-

2014 Yılı Yatırım Programı'nda yer almayan herhangi bir proje için harcama yapılamayacak. Yatırım projeleri finansman kaynağının türüne bakılmaksızın (hibe, arsa karşılığı vb dahil) yatırım programıyla ilişkilendirilmek zorunda olacak. Proje ödeneklerinin yatırım ile ilgili olmayan amaçlar için kullanılmaması gerekecek. Proje ödenekleri arasında bu Kararda belirtilen esaslar dışında aktarma yapılamayacak. Yıllık Programda yer alan finansman ihtiyacının inşaat mevsimi de dikkate alınarak zamanında karşılanması ve gerekli kaynağın harcama programlarına uygun olarak kuruluşlara intikali için gerekli tedbirler Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı tarafından alınacak.

-YIL İÇİNDE PROGRAMA PROJE ALINMASI VE PROGRAMDAN PROJE ÇIKARTILMASI

Yatırım Programına yıl içinde proje alınmasıyla ilgili taleplerden, maliyeti 100 milyon TL'ye kadar olanlar veya maliyetine bakılmaksızın 100 milyon TL'ye kadar harcama ile yılı içinde tamamlanacak olanlar Kalkınma Bakanı'nın onayıyla; maliyeti 100 milyon TL'nin üzerindekiler ise Yüksek Planlama Kurulu'nca karara bağlanacak.

Yatırım Programından proje çıkarılmasıyla ilgili taleplerden maliyeti 100 milyon TL'ye kadar olanlar Kalkınma Bakanı'nın onayıyla, 100 milyon TL'nin üzerinde olanlar ise Yüksek Planlama Kurulu'nca sonuçlandırılacak.

-PROJE PARAMETRELERİNDE YIL İÇİNDE YAPILACAK DEĞİŞİKLİKLER-

2014 Yılı Yatırım Programında yer alan toplu ve toplulaştırılmış projelerin detay programlarındaki değişiklikler ve bu itibarla ihtiyaç duyulacak ana proje grubu revizyonları ile toplu ve toplulaştırılmış proje tanımı dışında kalan diğer projelerin proje parametrelerinde yıl içinde yapılacak değişikliklerde şu hükümlere uyulacak:

-Yer değişiklikleri: Toplu projeler ile yatırım programında detayı tadat edilmemiş toplulaştırılmış projelerin alt projelerinde yer değişiklikleri, Kalkınma Bakanlığı'na bilgi vermek kaydıyla kuruluşun bağlı veya ilgili olduğu bakanın, üniversitelerde rektörün, diğer kurumlarda kurum üst yöneticisinin onayıyla yapılacak.

-Proje adı ve karakteristik değişiklikleri: Toplu projeler ile yatırım programında detayı tadat edilmemiş toplulaştırılmış projelerin alt projelerinde proje adı ve karakteristik değişiklikleri Kalkınma Bakanlığına bilgi vermek kaydıyla kuruluşun bağlı veya ilgili olduğu bakanın, üniversitelerde rektörün, diğer kurumlarda kurum üst yöneticisinin onayıyla karara bağlanacak. Diğer projelerde proje adı ve karakteristik değişiklikleri Kalkınma Bakanı'nın onayıyla karara bağlanacak.

-Süre değişiklikleri: 2014 yılında bitirilmesi programlanmış projeler hariç, süre değişiklikleri Kalkınma Bakanlığı'na bilgi vermek kaydıyla kuruluşun bağlı veya ilgili olduğu bakanın, üniversitelerde rektörün, diğer kurumlarda kurum üst yöneticisinin onayıyla yapılacak. 2014 yılında bitirilmesi programlanmış projelerde süre değişiklikleri Kalkınma Bakanı'nın onayıyla gerçekleştirilecek.

-İHALE EDİLMİŞ PROJLELERDE İŞ ARTIŞI KAYNAKLI MALİYET DEĞİŞİKLİĞİ'NDE BAKANLIĞA BİLGİ VERİLECEK-

-Maliyet değişiklikleri: İhale edilmiş projelerin sözleşme bedelinde (ihale bedeli) fiyat ve kur değişikliğinden kaynaklanan artış ile anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen işlerde sözleşme bedelinin toplamda yüzde 10'una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen işlerde ise toplamda yüzde 20'sine kadar iş artışından kaynaklanan proje maliyet değişiklikleri Kalkınma Bakanlığı'na bilgi vermek kaydıyla, kuruluşun bağlı veya ilgili olduğu bakanın, üniversitelerde rektörün, diğer kurumlarda kurum üst yöneticisinin onayıyla yapılacak. Bu oranların üzerindeki iş artışından kaynaklanan proje maliyet değişikliklerinden proje maliyeti 250 milyon TL'nin altında olanlar Kalkınma Bakanı'nın onayıyla, 250 milyon TL'nin üzerinde olanlar Yüksek Planlama Kurulu tarafından karara bağlanacak. 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa göre ihale edilmiş projelerde sözleşme bedelindeki iş artışından kaynaklanan oran yüzde 30 olarak uygulanacak.

İhale edilmemiş projelerin maliyet değişiklikleri, maliyeti 250 milyon TL'nin altında olanlarda Kalkınma Bakanı'nın onayıyla, 250 milyon TL'nin üzerinde olanlarda ise Yüksek Planlama Kurulu tarafından karara bağlanacak. Ancak, proje maliyeti 100 milyon TL'ye kadar olanlarda maliyet değişiklikleri yüzde 10'a kadar Kalkınma Bakanlığı'na bilgi vermek kaydıyla, kuruluşun bağlı veya ilgili olduğu bakanın, üniversitelerde rektörün, diğer kurumlarda kurum üst yöneticisinin onayıyla yapılacak.

Detayı tadat edilmemiş toplulaştırılmış projelerin alt projelerinde her türlü maliyet artışı, ana proje maliyetinde toplamda yüzde 10'a kadar artış olması durumunda Kalkınma Bakanlığı'na bilgi vermek kaydıyla, kuruluşun bağlı veya ilgili olduğu bakanın, üniversitelerde rektörün, diğer kurumlarda kurum üst yöneticisinin onayıyla; bu orandan fazla artış olması durumunda ise, ana proje maliyeti 250 milyon TL'nin altında olanlar için Kalkınma Bakanı'nın onayıyla. 250 milyon TL'nin üzerinde olanlar için Yüksek Planlama Kurulu tarafından karara bağlanacak. Yıllık projelerin ödenek değişikliğinden kaynaklanan maliyet değişikliği kendiliğinden yapılmış sayılacak.

-ÖDENEK DEĞİŞİKLİKLERİ-

-Ödenek değişiklikleri: Sektörler arası ödenek aktarmaları ile GAP, DAP, KOP ve DOKAP kodlu projelerden diğer projelere yapılacak aktarmalar Kalkınma Bakanının; GAP, DAP, KOP ve DOKAP kodlu projeler arasındaki aktarmalar da dâhil olmak üzere diğer her türlü aktarma Kalkınma Bakanlığına bilgi vermek kaydıyla ilgili kuruluşun bağlı veya ilgili olduğu bakanın, üniversitelerde rektörün, diğer kurumlarda kurum üst yöneticisinin onayıyla karara bağlanacak. Her türlü kaynaktan proje ödeneğine yıl içinde yapılacak toplam 100 milyon TL'ye kadar ek ödenek tahsisleri Kalkınma Bakanı onayı ile, proje bazında bu tutarı aşan ek ödenek tahsisleri Yüksek Planlama Kurulu'nca karara bağlanacak. Ancak, döner sermaye gelirleri ve özel bütçeli kuruluşların Bütçe Kanunu'nda belirtilen tahmini gelir tutarı üzerinde gerçekleşen finansman fazlaları ve bir önceki yıldan devreden öz gelirleri Kalkınma Bakanlığı'na bilgi vermek kaydıyla kuruluşun bağlı olduğu bakanın, üniversitelerde rektörün, diğer kurumlarda kurum üst yöneticisinin onayıyla Yatırım Programında yer alan projelerle ilişkilendirilecek.

-İZ ÖDENEKLE YER ALAN PROJELERE YIL İÇİNDE ÖDENEK AKTARILMASI-

Yatırım Programında iz ödenekle yer alan projelere yıl içinde ödenek aktarması, iz ödeneğe çekme gerekçeleri dikkate alınarak ve projelerin durumu gözden geçirilerek ilgili bakanın onayıyla yapılabilecek. Bu yetki üniversitelerde ve diğer kurumlarda Kalkınma Bakanı tarafından kullanılacak.

2014 Mali Yılı Bütçesine ek veya olağanüstü ödenek temin edilmesiyle ilgili kanun tasarılarının Maliye Bakanlığınca hazırlanmasından önce Kalkınma Bakanlığı'nın olumlu görüşü alınacak. Yatırımlarla ilgili değişiklik talepleri, proje ödenekleri ile ilişkisi kurulmadan, Maliye Bakanlığı'nca sonuçlandırılmayacak.

Yatırım Programında yer alan işlerden sari ihaleli projelerin sözleşme bedeli, sözleşmenin imzalanmasını müteakip proje sahibi kuruluşlar tarafından 30 gün içerisinde Kalkınma Bakanlığına bildirilecek. İlgili proje maliyetleri, sözleşme bedelleri doğrultusunda takip eden yıl yatırım programında revize edilecek.

Yükseköğretim kurumlarının teknolojik araştırma sektöründe yer alan ve süresi 2013 yılında bitmekle birlikte, henüz tamamlanmayan projelerine ilişkin olarak "Yükseköğretim Kurumları Bütçelerinde Bilimsel Araştırma Projeleri İçin Tefrik Edilen Ödeneklerin Özel Hesaba Aktarılarak Kullanımı, Muhasebeleştirilmesi ile Özel Hesabın İşleyişine İlişkin Esas ve Usullere göre özel hesaba aktarılan tutarlardan yılı içinde kullanılmayan kısmının kullanımına, ilgili projenin yatırım programında yer alıp almadığına bakılmaksızın 2014 yılında devam edilebilecek.

-TAMAMI KULLANILMAYAN DIŞ KREDİLER-

Genel ve özel bütçeli kuruluşlar, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları ile döner sermayeli kuruluşlar ve mahalli idarelere açılan dış kredilerin tamamının kullanılamaması durumunda, bu kredilerin ihtiyacı olan kuruluşlara tahsisi Hazine Müsteşarlığınca sonuçlandırılmadan önce Kalkınma Bakanlığının uygun görüşü alınacak.

-MAHALLİ İDARE YATIRIMLARI-

Mahalli idarelerin (il özel idareleri ve belediyeler ile bunların kurdukları birlik ve idareler) dış kredili projelerinin belirlenmesinde, borç stoku limitleri içinde kalınması esas olacak. Mahalli idarelerin kredi veya hibe şeklinde dış finansman kullanımı söz konusu olan projeleri; makro politikalar, sektör programları, bölge planları, bölgesel kalkınma eylem planlan ve yatırım öncelikleri ile stratejik plan ve performans programı dikkate alınarak bu Karardaki esaslara göre Yatırım Programı'na alınacak. Söz konusu projelerin ihale aşamasında ya da uygulama esnasında oluşabilecek proje parametrelerindeki değişiklikler bu Kararın ilgili hükümlerine göre karara bağlanacak. Dış finansman kullanımı olan projelerden İller Bankası Yatırım Programı'nda yer almak üzere teklif edilenlere öncelik verilecek. Dış kredi kullanımından doğacak yükümlülükler ilgili mahalli idarelerce yerine getirilecek.

Köylerin altyapı sorunlarını çözmeye yönelik Köylerin Altyapısının Desteklenmesi Projesi (KÖYDEŞ) kapsamındaki yatırımlar için 2014 yılı bütçesinden ayrılan ve 2014 Yılı Yatırım Programı'nda yer alan ödeneğin dağılımı, 2014 Yılı Yatırım Programının Resmî Gazete'de yayımlanmasını müteakip Yüksek Planlama Kurulu tarafından karara bağlanacak. İhtiyaç halinde yıl içinde aktarılacak ilave ödeneğin dağılımına da Yüksek Planlama Kurulu karar verecek.Söz konusu ödeneklerde yıl içinde ihtiyaç duyulacak revizyonlar, bu Karardaki hükümlere tabi olmayacak.

KÖYDES Projesi'ne ilişkin olarak İçişleri Bakanlığı tarafından derlenen aylık izleme bilgileri Kalkınma Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı'na her ayın 15'inde düzenli olarak gönderilecek.

-YENİ TEŞKİLAT KURULMASI-

Kamu kuruluşları, yeni bir teşkilatlanmaya giderken, 2014 Yılı Programında yer alan ilkeler, politikalar, hukuki ve kurumsal düzenlemelere uyacak ve bu tür düzenlemelerde Kalkınma Bakanlığının uygun görüşünü alacak.

Kamu kuruluşları, işletmeye alacakları tesisler için ihtiyaç duydukları personeli, ilgili bakanlığın olumlu görüşü alınmak suretiyle yatırım süresi içinde istihdam edebilecek. 2006 yılı ve sonrasında kurulan ve kurulacak üniversitelerin kampus yerinin seçimine Maliye Bakanlığı Müsteşarının koordinatörlüğünde. Kalkınma Bakanlığı Müsteşarı, Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı, Yükseköğretim Kurulu temsilcisi ve Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürü, ilgili üniversitenin kurulduğu ildeki vali ve belediye başkanı ile üniversitenin rektöründen müteşekkil bir Kurul karar verecek. Kurul, hazırlık çalışmalarım yapmak üzere bir teknik heyet görevlendirebilecek.

-FİNANSAL KİRALAMA-

Tüm kamu kurum ve kuruluşlarınca finansal kiralama yoluyla gerçekleştirilecek yatırımlara 2014 Yılı Yatırım Programı'nda yer verilecek.

Kamu kuruluşları, 2014-2016 Orta Vadeli Programda belirtilen hedefleri, politikaları, öncelikleri, makroekonomik dengeleri, çevresel etkileri ve varsa sektör ana planları, bölge planlan, bölgesel kalkınma eylem planları ile kuruluş stratejik planları ve performans programlarını esas almalarının yanı sıra il ölçeğindeki yatırımlar için valilik görüşlerini de dikkate alarak proje düzeyinde üç yıllık yatırım programları hazırlayacak ve Temmuz 2014 sonuna kadar Kalkınma Bakanlığına gönderecek. Kuruluşlar, tüm sektörlerde maliyeti 5 milyon TL ve üzerinde olan, yıl içinde Yatırını Programı'na alınmasını talep edecekleri yeni projeler için, hazırlayacakları fizibilite raporu ile birlikte Kalkınma Bakanlığı'na müracaat edecek. 2013 yılında AB ile yürütülen mali işbirliği kapsamında karara bağlanmış olan projeler, proje sahibi kuruluşlar tarafından 2014 Yılı Yatırım Programı ile ilişkilendirilmek üzere, yerli katkı karşılığı ödenek talepleri ile birlikte Kalkınma Bakanlığına gönderilecek.

-YEREL KOORDİNASYON-

İl Koordinasyon ve İzleme Sisteminin (İKİS); merkezi kurumların kullanımına açılması ve yereldeki birimler tarafından girilen verilerin doğrulanmasına ve mevcut sistemler ile İKİS'in entegrasyonuna yönelik altyapı oluşturma çalışmaları Kalkınma Bakanlığı tarafından koordine edilecek. Bu kapsamda işbirliği yapılacak kuruluşlar tarafından gereken destek ve katkılar zamanında sağlanacak.

İKİS'e veri temini, il planlama ve koordinasyon müdürlüklerinin koordinasyonunda il veya bölge müdürlükleri tarafından düzenli olarak gerçekleştirilecek. Valilikler; illerdeki yatırım tekliflerinin hazırlanması, uygulanması, izlenmesi, ödeneklerin zamanında ve amacına uygun olarak kullanılması için kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlar, bu amaçla İKİSTn kullanımını teşvik edecek. Yatırımların bölge planlarına uyumu ve bölgesel bütünlüğünün sağlanması için kalkınma ajansları tarafından gerekli teknik destek sağlanır ve bir değerlendirme raporu hazırlanacak.

-İL KOORDİNASYON KURULLARI-

İllerdeki yatırımların ve sosyo-ekonomik gelişmelerin yerel ve bölgesel kalkınma perspektifiyle değerlendirildiği, bunlara ilişkin sorunların çözülmesinde ve sahip olunan potansiyelin değerlendirilmesinde kuruluşlar arası işbirliği ve koordinasyonun sağlandığı il koordinasyon kurulları; Ocak. Nisan. Temmuz ve Ekim aylarında olmak üzere yılda en az dört kez toplanacak. Bu toplantılara, ilgili konularda görüşlerine başvurmak üzere valinin belirleyeceği kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları, sanayi ve ticaret odaları, dernekler, vakıflar ve diğer sivil toplum kuruluşları da davet edilebilecek.

Ocak, Nisan ve Ekim aylarındaki toplantıların gündemi, yatırımların ve sosyo¬ekonomik gelişmelerin izlenmesi, koordinasyonu ve yerel ve bölgesel kalkınma bakımından değerlendirilmesini, Temmuz ayındaki toplantının gündemi ise gelecek yıl için öngörülen tedbirlerin ve yatırım tekliflerinin değerlendirilerek valilik görüşlerinin oluşturulmasını esas alacak şekilde belirlenecek. Projelere ilişkin valilik görüşleri oluşturulurken, bölge plan ve programları ile ilişki, ilin sosyo-ekonomik göstergeleri, projeler arasındaki tamamlayıcılık ve bütünlük ile öncelik sıralaması dikkate alınacak.

Toplantı hazırlıkları için gerekli veriler, ilgili kuruluşlarca toplantılardan on gün öncesine kadar İKİS'e girilir ve il planlama ve koordinasyon müdürlükleri tarafından değerlendirilerek bir raporla Kurula sunulur. Toplantı tutanakları ise, il planlama ve koordinasyon müdürlüklerince sisteme aktarılacak.

Yatırım tekliflerine ilişkin valilik görüşleri, toplantı tutanağına ek olarak düzenlenecek. Bu görüşler, ildeki kamu kuruluşları ve bölge müdürlükleri tarafından, yatırım tekliflerine ek olarak, merkez teşkilatlarına bildirilecek. Valilik görüşlerinin sisteme aktarılması il planlama ve koordinasyon müdürlükleri tarafından yapılacak.

Proje revizyon talepleri

Kuruluşların proje revizyon talepleri, 15 Aralık 2014 tarihine kadar Kalkınma Bakanlığına gönderilir. Bu talepler yıl sonuna kadar sonuçlandırılacak.

Karar, 1 Ocak 2014 tarihinde yürürlüğe girecek.

Kaynak: ANKA / Ekonomi

Yüksek Planlama Kurulu Maliye Bakanlığı Türkiye Ekonomi Ekonomi Haberler

Bakmadan Geçme

1000
Yazılan yorumlar hiçbir şekilde Haberler.com’un görüş ve düşüncelerini yansıtmamaktadır. Yorumlar, yazan kişiyi bağlayıcı niteliktedir.
title