Akademik dünya ve espor: Araştırmalarda hangi konular öne çıktı?
İlk adımları 1980'li yıllarda atılmaya başlanan espor, ülkemizde 2000'li yıllardan beri aktif bir tartışma konusu olarak sık sık gündemimize geliyor.
Ne kadar kabul görürse görsün bazı kitleler tarafından elektronik sporlar spor olarak görülmese de, sektör büyümeye ve her geçen gün gelişmeye devam ediyor. Bu haberde ise kısır tartışmaları kenara bırakıp akademi dünyasında espor ve esporculara dair nasıl araştırmalar yapıldığına ve hangi sonuçlara ulaşıldığına göz atalım.
Yüksek Öğretim Kurumu(YÖK) tarafından hayata geçirilen Ulusal Tez Sistemi ve YÖK Akademik Arama sistemi üzerinde kısa bir araştırma yaptığımız zaman ülkemizde "espor", "e-spor" veya "elektronik spor" anahtar kelimelerinin yer aldığı 36 tezin ve 17 akademik makalenin kaleme alındığını görüyoruz.
Kaleme alınan bu araştırmalarda, espor iletişiminden pazarlamaya, işletmeden halkla iletişime, mimariden fiziksel tıp ve rehabilitasyona ve hatta coğrafyaya kadar farklı konularda elektronik sporlar ele alınıyor.
Türkiye'de espor ve esporcular ilk kez 2008 yılında mercek altına alındı
Elektronik spor konusunda hazırlanan tezlerden ilklerinden biri 2008 yılında Erkan Akın tarafından kaleme alındı. "Elektronik spor: Türkiye'deki elektronik sporcular üzerine bir araştırma" başlıklı tezinde bilgisayar oyunlarını ve esporu genel bir çerçevede tanımlarken, 650 esporcunun katılımı ile Türkiye'de esporun ve esporcunun ne durumda olduğunu gözler önüne serdi.
Yayınlanan rapora baktığımızda 2008 yılında esporcuların yarısından fazlasının aylık ortalama gelirlerinin 500 YTL ve altı olduğu ortaya çıkarken, oyuncuların büyük bir kısmının başarıya ulaşmak için takım oyununu konsantrasyondan daha önemli gördüğü kayıtlara geçmiş durumda.
Akın'ın araştırmasında dikkat çeken noktalardan biri ise oyuncuların oyunlarda başarıya ulaşmasında rol oynayan faktörler. 2008 yılında oyuncuların büyük bir çoğunluğu bu soruya Mouse ve internet hızı cevabını verirken, internet hızı ve kalitesi sorunu 2021 yılında hala oyuncuların en büyük düşmanı.
Espor ve Futbol Kitleleri Karşı Karşıya
Ülkemizdeki en popüler sporlardan biri olan futbol ile elektronik spor kitlelerinin karşılaştırması, 2018 yılında Zümrüt Tanrıöven tarafından yazılan tezde yapıldı. "Yeni bir dünya: espor - Espor ve futbol kitlelerinin karşılaştırması" ismindeki yüksek lisans tezinde Tanrıöven, 494 katılımcının katılımı ile bir anket düzenledi.
20 farklı site ve online platform üzerinde gerçekleştirilen araştırmada kadın ve erkek katılımcılar neredeyse eşit bir oranda yer aldı.
Tanrıöven'in araştırması ile ortaya çıkan sonuçlardan dikkat çekenlerden ilki espor ve futbol takımlarına yönelik tavır. Araştırmada belirtilene göre Türkiye'de espor takımlarına karşı tavrın, futbol takımlarına karşı olan tavra benzerlik göstermediği yapılan analizlerde ortaya çıktı.
Ayrıca araştırmada esporun şiddet ve fanatizm içeren davranışları törpülediğinin ortaya çıkması ile birlikte tarihsel spor evriminin başarıyla gerçekleştiğine de dikkat çekiliyor. Kendisinin bu tezi nasıl kaleme aldığı ve yazım sürecinde yaşadıkları hakkındaki düşüncelerini almak için Tanrıöven'e birkaç soru yöneltiyoruz.
Sizi espor üzerine tez yazmaya iten şey neydi?
Hem gaming ekosistemine çok meraklı olduğum için hem de bir geleneksel spor fanatiği olarak da aslında esporun neden çıktığını, yeni neslin buna neden ihtiyaç duyduğunu ve dinamiklerini merak ettim diyebilirim. Kendi adıma gözlemlediğim şeyler vardı. Bunların doğru olup olmadığını çok merak ettim. Gerçekten daha iyi bir dünya ve holiganizmden uzaklaşmak için doğru yol espor muydu bunu merak ettim. Dolaylı olarak öyle çıktı. Rahatladım.
Danışmanlarınızdan veya teziniz hakkında konuştuğunuz kişilerden espor hakkında nasıl tepkiler aldınız?
Danışmanım tarafından bu konuda özellikle cesaretlendirildim çünkü aslında bu tip bir kaynağa ihtiyaç olduğunu o da biliyordu. Hatta rahatlıkla söyleyebilirim ki Canada kütüphanesine de girmiş durumda. Bu aslında benim konuştuğum insanların da bu konuda daha çok heyecanlanmasını sağladı diyebilirim.
Tez yazım sürecinde hangi noktalarda zorluk çektiniz?
Özellikle kaynak konusunda çok zorlandım. Şöyle ki ne yazık ki zaten Türkçe kaynak yok. Fakat işin kötüsü İngilizce kaynak da oldukça azdı ve çok fazla şeyi didiklemem gerekti. 6 ayımı araştırmaya 2 ayımı yazmaya harcadım diyebilirim.
Espor konusunda tez yazmak ve akademik araştırma yapmak isteyenlere hangi tavsiyelerde bulunabilirsiniz?
Özellikle bunu yapmaları için herkesin onları cesaretlendirmesini diliyorum çünkü gerçek anlamıyla burada bir değer var. Potansiyel çok büyük. Aynı zamanda en önemli şey kaynaklar konusunda araştırmaya çok zaman ayırmalarını umuyorum. Özellikle ve oyuncudan yola çıkmak. Eski Arcade kültürüne dönmek önemli. Buralardan espor dünyasına gelmek ve psikolojisini anlamak daha kolay oluyor.
