"Bosna Kasabı" lakaplı Ratko Mladic'in temyiz duruşmaları tamamlandı - LAHEY
Hollanda'nın Lahey kentindeki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesince (ICTY) 2017'de hakkında ömür boyu hapis cezası verilen Bosnalı Sırplar'ın eski lideri Ratko Mladic'in itirazına ilişkin temyiz duruşmaları sona erdi.
Hollanda'nın Lahey kentindeki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesince (ICTY) 2017'de hakkında ömür boyu hapis cezası verilen Bosnalı Sırplar'ın eski lideri Ratko Mladic'in itirazına ilişkin temyiz duruşmaları sona erdi.
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle ertelenen duruşmalara temyiz dairesi başkanı Prisca Nyambe dahil olmak üzere 3 hakim, video konferans yöntemiyle katıldı.
Sağlık sorunları gerekçesiyle yaptığı erteleme talebi reddedilen 77 yaşındaki Mladic, duruşmaya bizzat katılarak savunmasını yaptı.
Hakkındaki mahkumiyet kararını, "Bu bir NATO iddianamesidir." diyerek reddeden Mladic, savunmasında, "Bu savaşı başlatan Ratko Mladic değildir. Kader beni Batılıların yıkmaya çalıştığı ülkemi korumaya itti." dedi.
Mladic'in hakkındaki soykırım iddialarının mesnetsiz olduğunu savunan avukatı Dragan Ivetic, müvekkili hakkında verilen ömür boyu hapis cezasının, karardaki "maddi ve hukuki hatalar" sebebiyle temyiz dairesi tarafından kaldırılmasını talep etti.
Mahkemenin savcılık birimi adına duruşmalara katılan Laurel Baig, Bosnalı Müslümanlar'a karşı yürütülen etnik temizliği "20. yüzyılın en iğrenç suçları" şeklinde niteleyerek, Mladic'in Bosna soykırımı ve işlenen diğer suçlarda "kilit role sahip olduğunu" belirtti.
Mladic'in katkısı olmadan Bosna'da işlenen suçların bu şekilde gerçekleşmeyeceğini kaydeden Baig, Mladic'in Bosnalı Müslümanlar için kullandığı "Amacım onları tamamen yok etmek" ifadesinin, soykırım niyetinin "açık delili" olduğunu vurguladı.
Mladic'in cezası için "Dünyanın en kötü savaş suçlularından biri adaletle yüzleşti." ifadesini kullanan Savcılık biriminden Barbara Goy ise Mladic'in itirazının reddedilmesini istedi.
Mahkeme, temyize ilişkin kararını kısa süre içerisinde açıklayacağını duyurdu.
Dava sürecinde ne oldu?
1996 yılında verilen yakalama kararından 16 yıl sonra 26 Mayıs 2011'de Sırbistan'da yakalanan Mladic'in davası, Mayıs 2012'de başladı.
"Soykırım" başlığı altında Srebrenitsa'da 1995'te yaşananlardan dolayı suçlu bulunan Mladic'in emrindeki Sırp güçlerinin hedefinin, Srebrenitsa'nın Bosnalı Müslümanlar'dan temizlenmesi olduğuna hükmedilirken, bu hedefin, savaş suçlusu Sırp komutan Radovan Karadzic ile Mladic'in ortak planı olduğu ifade edildi.
Bosna'daki savaşta (1992-1995) Sırpların liderliğini yapan ve Srebrenitsa soykırımı, Saraybosna kuşatması ve çeşitli savaş suçlarından sorumlu tutulan "Bosna Kasabı" lakaplı Mladic, ICTY'de 6 yıl süren davada neticesinde "soykırım", "insanlığa karşı suç" ve "savaş kurallarını ihlal etmek" suçlarından ömür boyu hapse mahkum edildi.
Hakkındaki karara 2017 yılının Temmuz ayında itiraz eden Mladic, "adil yargılanmadığını" ve "hakimlerin, hakkında hüküm verirken maddi ve hukuki hata yaptığını" öne sürerek beraat ya da yeniden yargılanma talep etti.
Mladic ayrıca 1992-1995 yıllarında Sırp güçleri tarafından kuşatma altında tutulan başkent Saraybosna'da sivillere yönelik saldırılar ve 1995'te BM gözlemcilerinin esir alınması olayından suçlu bulundu.
Temyiz dairesi hakimleri değişti
Mladic, ICTY'nin davalarını devralan Uluslararası Ceza Mahkemeleri Rezidüel Mekanizmasına (IRMCT) Haziran 2018'de yaptığı başvuruda, temyiz davasında görevli hakimlerden Theodor Meron, Carmel Agius ve Liu Daqun'un değiştirilmesini istedi.
Mladic'in avukatı Dragan Ivetic, IRMCT'ye sunduğu talepte, hakimlerin Mladic'e karşı önyargılı olduklarını ileri sürerek bu isimlerin temyiz davasında da yer almaması gerektiğini savundu. Mladic'in talebini uygun bulan Mahkeme, temyiz dairesine Mparany Mamy Richard Rajohnson, Gberdao Gustave Kam ve Elizabeth Ibanda-Nahamya'yı atadığını açıkladı.
Temyiz kararında beraatını istedi
Lahey'deki Scheveningen Cezaevi'nde mahkumiyeti devam eden Mladic, temyiz davasında sağlık sorunlarını gerekçe göstererek duruşmanın ertelenmesini istedi.
Temyiz duruşması, daha önce yapılması planlansa da koronavirüs salgını nedeniyle 25 ve 26 Ağustos 2020'ye ertelenmişti.
ICTY kapandı, davaları IRMCT devraldı
Eski Yugoslavya topraklarında 1990'lı yıllarda işlenen suçların cezalandırılması amacıyla 1993'te BM kararıyla kurulan ICTY, 2017 sonunda kapılarını kapattı. 24 yıl boyunca suçluların cezalandırılması ve kısmen de olsa adaletin sağlanması için önemli kararlara imza atan mahkeme, "Prlic ve diğerleri" davası ile faaliyetlerini fiilen sonlandırdı.
Kararları birçok kez "siyasi" olarak da nitelendirilen ICTY'nin verdiği "soykırım", "insanlığa karşı suçlar" ve "savaş suçları" cezaları, herkesin yargılanıp cezalandırılabileceğini gösterdi. Mahkemenin Srebrenitsa'da işlenen suçları "soykırım" olarak nitelendirmesi, tarihi bir karar olarak kabul gördü.
Mahkeme, sayıları diğerlerine göre fazla olmasına rağmen sadece Sırpları değil, Boşnak, Hırvat ve Arnavutları da cezalandırmaktan geri kalmadı.
ICTY, ilk mahkumiyet kararını 1996'da verdi. Bosna Hersek'teki Sırp ordusu askerlerinden Drazen Erdemovic, Srebrenitsa'daki soykırımda işlediği suçlardan 10 yıl hapse mahkum edildi. Mahkemenin son kararı ise 6 Hırvat'ın yargılandığı "Prlic ve diğerleri" davasının temyiz duruşmasında alındı. Savaş suçlusu eski Hırvat general Slobodan Praljak'ın duruşma esnasında zehir içerek intihar ettiği duruşmada, mahkeme 6 Hırvat hakkında Bosna'daki savaşta işledikleri suçlar nedeniyle toplam 111 yıl hapis cezası verdi.
Müebbet alanların tamamı Sırp
ICTY, 24 yıllık döneminde 161 kişi hakkında iddianame hazırladı. 90 kişi hakkında 1 yıldan müebbete kadar farklı cezalar verildi. Tamamı Sırp 6 isim hakkında müebbet hapis cezası verildi. Bunlar; Stanislav Gajic, Vujadin Popovic, Ljubisa Beara, Milan Lukic, Zdravko Tolimir ve Radovan Karadzic oldu.
ICTY ayrıca 19 isim hakkında beraat kararı verdi. Beraat edenler arasında Kosova'nın mevcut Başbakanı Ramush Haradinaj ile Srebrenitsa'da önemli başarılar gösteren Boşnak komutan Naser Oric de bulunuyor.
20 isim hakkındaki iddianameler, sonrasında geri çekilirken, 10 kişi Lahey'e sevk edilmeden önce, 7 kişi de sevk edildikten sonra hayatını kaybetti ve haklarında herhangi bir hüküm verilemedi. Mahkemeye sevk edildikten sonra ölen isimler arasında Sırbistan'ın eski cumhurbaşkanı Slobodan Milosevic de bulunuyor. Öte yandan cezalarını çektikleri esnada ölenlerin sayısı ise 9.
ICTY tarafından cezalandırılan 56 isim de cezalarını tamamlayıp serbest kaldı.
ICTY'nin kapatılmasının ardından devam eden temyiz davaları ve daha önce yeniden görülmesine karar verilen Jovica Stanisic ve Franko Simatovic'in davalarını, Uluslararası Ceza Mahkemeleri Rezidüel Mekanizması (IRMCT) devraldı. IRMCT, ICTY'nin yanı sıra Ruanda Uluslararası Ceza Mahkemesinin (ICTR) devamı niteliği taşıyor.
IRMCT, ilk kararında, daha önce ICTY tarafından hakkında beraat kararı verilen Sırp Çetnik lider Vojislav Seselj'i temyizde 10 yıl hapse mahkum etti. Seselj, daha önce cezaevinde geçirdiği süre göz önüne alınarak yeniden cezaevine konmasa da "savaş suçlusu" olarak hüküm giydi.
