Bugüne Kadar Kaç Milletvekiline Dokunuldu?
DTP'li Vekillerin Dokunulmazlığının Kaldırılması Tartışmaları Sürerken, TBMM Tarihinde Şimdiye Kadar 40 Milletvekilinin Dokunulmazlığının Kaldırıldığı Ortaya Çıktı. İşte İlk ve Son Dokunulan Vekiller:
Milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılması için şimdiye kadar TBMM'ye yüzlerce dosya geldi. Parlamento tarihinde 40 milletvekilinin dokunulmazlığı kaldırıldı. Dokunulmazlıkların kaldırılmasının gerekçeleri arasında "yolsuzluk, cürüm işlemek için çete kurmak ve vatana ihanet" yer alıyor.
ANKA'nın derlediği bilgilere göre, dokunulmazlığı kaldırılan ilk milletvekili Ali Cenani Bey oldu. 1928'de un ve zahire fiyatlarının yükselmesini önlemek için Ticaret Bakanlığı emrine verilen 500 bin liranın harcanmasında usulsüzlük yapıldığı gerekçesiyle Meclis'te hakkında Soruşturma Komisyonu oluşturulan Ali Cenani Bey'in 14 Nisan 1928'de dokunulmazlığı kaldırılarak Yüce Divan'a sevkedildi. Ali Cenani Bey, 1 ay hapis ve 170 bin lirayı tazmin etme cezasına çarptırıldı.
Dokunulmazlığı kaldırılan 40 milletvekili arasında birçoğu yolsuzlukla suçlandı. Ancak siyasi görüşlerinden dolayı dokunulmazlığı kaldırılan milletvekilleri de oldu. Bunlar arasında Çetin Altan da yer aldı. Türkiye İşçi Partisi İstanbul Milletvekili Altan'ın milletvekilliği dokunulmazlığı Meclis'in 20-21 Temmuz'daki olaylı oturumunda kaldırıldı. Süleyman Demirel'in Başbakanlığı döneminde Adalet Partisi grubunun istemiyle dokunulmazlığı kaldırılan Çetin Altan'ın komünizm propagandası yaptığı iddia edildi. En Sert tepkiyi ise TİP Başkanı Mehmet Ali Aybar'ın yanı sıra CHP lideri İsmet İnönü gösterdi. İnönü, "İktidarın sağduyusuna hakim olmasını isterim" dedi.
Dokunulmazlığının kaldırılması sonrasında Altan, Anayasa Mahkemesi'ne "Kurtar beni anam, anayasam, anayasa mahkememÂ… Usülden ve esastan kurtar beni" diye başlayan bir dilekçe yazarak kararın iptal edilmesini istedi. Anayasa Mahkemesi TBMM'nin dokunulmazlığı kaldırma kararını iptal etti.
Çetin Altan'dan önce de Adnan Menderes'e karşı sert muhalefeti ve çıkışlarıyla tanınan Osman Bölükbaşı'nın da dokunulmazlığı 24 Haziran 1957'de kaldırıldı. Halen MHP Milletvekili olan Deniz Bölükbaşı'nın babası olan ünlü siyasetçi, CMP Genel Başkanı Osman Bölükbaşı dokunulmazlığını kaldırılması sonrasında iki kez gözaltına alındı.
-TARİHİ GÜN: 2 MART 1994
Dönemin Başbakanı Tansu Çiller'in isteği üzeri 2 Mart 1994'te dokunulmazlıklar konusunda TBMM tarihi bir gün yaşadı. 6 DEP'li 1 bağımsız milletvekilinin dokunulmazlığına son verildi. DEP Genel Başkanı ve Diyarbakır Milletvekili Hatip Dicle, Şırnak Milletvekili Orhan Doğan, Muş Milletvekili Sırrı Sakık, Diyarbakır Milletvekili Leyla Zana, Mardin Milletvekili Ahmet Türk ve Şırnak Bağımsız Milletvekili Mahmut Almak'ın dokunulmazlıkları, TBMM Genel Kurulu'nda kaldırıldı. Dokunulmazlıkların kaldırılmasına dayanak oluşturan Ankara DGM Başsavcılığı iddianamesinde, sanıklar vatan hainliği ile suçlanıyordu. DEP milletvekilleri daha sonra 10 yıl cezaevinde yattı.
DEP'lilerin dokunulmazlıklarının kaldırılması, parlamento tarihine "2 Mart Darbesi" olarak geçti. Bir sivil polisin Meclis'te Orhan Doğan'ı başından tutarak polis otomobiline bildirmesini gösteren fotoğraf ise, bu olayın sembolu olarak zihinlerde yeraldı. DEP'lilerin dokunulmazlıklarının kaldırılması, yargılanması ve aldıkları ağır hapis cezası, dünya çapında geniş yankı uyandırdı ve bu olay Türkiye'nin başını hep ağrıttı.
Avrupa Birliği'nin baskıları sonuçu DEP'li milletvekilleri yeniden yargılandı ve serbest bırakıldı.
DEP'li Selim Sadak ve Atatürk'e "veled-i zina" diyen Refah Partisi'nden istifa eden Hasan Mezarcı'nın dokunulmazlıkları ise ertesi gün kaldırıldı. Sadak hakkındaki karar daha sonra Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi. Mezarcı yargılandı ve hapis cezasına çarptırıldı. Mezarcı hapisten çıktıktan sonra kendisini "Mesih" ilan etti.
-SUSURLUK SANIKLARI AĞAR VE BUCAK
Susurluk kazasından sonra başlayan çete iddiaları çerçevesinde DYP milletvekilleri Mehmet Ağar ve Sedat Bucak'ın dokunulmazlıkları kaldırıldı. İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi'nin TBMM'ye gönderdiği fezleke sonucu her iki milletvekilinin de dokunulmazlıkları fiilen kaldırıldı. Fezlekede cürüm işlemek için çete kurmanın da aralarında bulunduğu birçok suçlama yer aldı. Dokunulmazlığı kaldırılan Ağar ve Bucak sanık olarak yargılanmaya başladı. Ağar daha sonra yeniden Elazığ'dan bağımsız milletvekili seçilerek dokunulmazlık zırhı kazandı.
Dokunulmazlığı kaldırılan son milletvekili ise Kahraman Emmioğlu oldu.
Bakan olarak görev yaparken dokunulmazlıkları kaldırılıp yargılanan milletvekilleri de oldu. ANAP'ın ilk iktidar döneminde Devlet Bakanı İsmail Özdağlar, daha sonra da Safa Giray ve Cengiz Altınkaya bakanlık koltuğundan dokunulmazlığı kaldırılarak Yüce Divan'a giden milletvekilleri oldu.
-40 MİLLETVEKİLİ
Dokunulmazlığı kaldırılan 40 milletvekili şunlar:
Ali Cenani Bey, Fikret Bey, İhsan Bey, Ali Saip Ursavaş, Rafet Ülgen, Ahmet Aytuna, Hüseyin Cahit Yalçın, İbrahim Us, Osman Alişiroğlu, Sırrı Atalay, Kamil Kırıkoğlu, Osman Bölükbaşı, Nuri Beşer, Ziya Şerefhanoğlu, Çetin Altan, Celal Sungur, Ali Karahan, İsmail Özdağlar, İdris Arıkan, Safa Giray, Cengiz Altınkaya, Hatip Dicle, Orhan Doğan, Leyla Zana, Sırrı Sakık, Mahmut Alınak, Selim Sadak, Ahmet Türk, Hasan Mezarcı, Mehmet Ağar, Sedat Bucak, Murat Karayalçın, Kemal Akkurt, Sema Pişkinsüt, Mustafa Bayram, Ömer Bilgin, Mustafa Kalemli, Kahraman Emmioğlu. (ANKA)
(İG/KEN/ZG)
