Harzemşahlar Devleti'nin son hükümdarı Celaleddin Harzemşah'ın mezarı Diyarbakır'da bulundu

Dicle Üniversitesi'nde 2021 yılında Selçuklu Devleti'nin önemli hükümdarlarından Sultan 1'inci Kılıçaslan'ın mezar yerinin tespiti için komisyon kuruldu. Komisyonda görev alan Dicle Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Doç. Dr. Oktay Bozan ile Bağlar-Alipınar İmam Hatip Ortaokulu Müdürü Dr. Arafat Yaz, aynı zamanda Özbekistan tarihi için önemli sayılan, 11'inci yüzyılda kurulup, yaklaşık 200 yıl hüküm süren Harzemşahlar Devleti'nin son hükümdarı Celaleddin Harzemşah'ın da mezar yerinin tespit edilmesi için çalışma başlattı. Doç. Dr. Oktay Bozan ile Dr. Yaz, Harzemşah'ın mezarın Silvan ilçesinde olduğunu tespit etti.

DİYARBAKIRLI BİLİM İNSANLARINA MADALYA VERİLDİ

19-21 Mayıs 2023 tarihinde Özbekistan'daki Ürgenç Devlet Üniversitesi'nde düzenlenen sempozyumda, ülkede sadece askerlere verilen madalya Diyarbakırlı bilim insanlarına verildi. Doç. Dr. Bozan, 'Hem şehrimiz hem de ülkemiz adına gurur yaşamış olduk. Yaptığımız çalışmanın hem ülkemiz hem de Diyarbakır'ımız adına, iki toplum arasındaki dayanışmayı ve kültürel iş birliğini geliştirecek çalışmalar olduğunu söyleyebilirim. Buna benzer çalışmalar tarafımızca devam ettirilecek' dedi.

"CELALEDDİN HARZEMŞAH'IN SİLVAN'DA DEFNEDİLDİĞİ NETLİK KAZANDI"

Yaptıkları çalışmalarla Celaleddin Harzemşah'ın Hazro ilçesi Kavaklıboğaz köyünde öldürüldüğü, Silvan ilçesinde de defnedildiğini kanıtladıklarını belirten Doç. Dr. Bozan, "Dicle Üniversitesi'nde 2021 yılında Selçuklu Devleti'nin önemli hükümdarlarından Sultan 1'inci Kılıçaslan'ın mezar yerinin tespiti için bir komisyon kuruldu. Mezar yerinin tespiti sırasında aynı zamanda Celaleddin Harzemşah'ın da bazı kaynaklarda Meyyafarikin, yani Silvan ilçesinde olduğunu dile getirmiştik. Celaleddin Harzemşah, İslam tarihi ve Harzemşah tarihinin önemli bir aktörlerden birisidir. 13'üncü yüzyılın ortalarında Moğolları ilk defa durduran ve bundan dolayı Müslüman devletler ile Moğollar arasında bir set olarak kabul edilen önemli bir aktördür." dedi.

"KİMSENİN FARK ETMEDİĞİ DETAYLARI YAKALADIK"

Daha önceki kaynaklarda fark edilmeyen detayı yakalayan Doç. Dr. Bozan, "Böylesine bir kişi hem Türk tarihinde hem de Özbekistan tarihinde önemli kabul edilen bir kişidir. Bunun mezar yerinin tespiti hakkında Dr. Arafat Yaz ile beraber bir çalışma yürüttük. Yaptığımız çalışma sonrasında İslam tarihi kaynaklarında bugüne kadar fark edilmeyen, konu ile çalışma yapan tarihçilerin bile fark etmediği bazı detay bilgilere ulaştık. Bu detay bilgiler üzerine Celaleddin Harzemşah'ın mezar yerinin neresi olduğu netliğe kavuştu. Daha önce Celaleddin Harzemşah'ın mezar yerinin Kars, Tunceli, Elazığ ve Bingöl'de olduğu hata Özbekistan'da olduğu söyleniyordu. Fakat birtakım kaynaklar, Silvan'da da olduğu belirtiliyordu. Yapılan bu çalışmada Celaleddin Harzemşah'ın Hazro ilçesi Kavaklıboğaz, Osmanlı kayıtlarında Ayndar denilen köyde öldürüldüğü ve Silvan'da defnedildiği netlik kazandı' ifadelerini kullandı.

"ÇALIŞMALARIMIZ KABUL GÖRDÜ"

Çalışmanın Özbekistan'da ciddi bir ilgi gördüğünü belirten Doç. Dr. Bozan, "Ülkede ciddi bir uyanış olduğunu ifade ederek, 'Arafat Hocamla yaptığımız bu çalışma Özbekistan'da büyük bir heyecan uyandırdı. Bu çalışmadan hemen sonra Özbekistan'dan bir heyet, bizim burada yaptığımız 'Uluslararası Silvan ve Sultan 1'inci Kılıçarslan Sempozyumu'na iştirak ettiler. Akabinde Mayıs 2022'de Arafat Yaz Hocamla beni Özbekistan'a davet ettiler ve 10 gün boyunca bir dizi programa, televizyon ve söyleşi programlarına katıldık. Celaleddin Harzemşah'ın nerede öldürüldüğünü, nerede defnedildiği onlarla paylaştık. Çalışmalarımız onlar tarafından kabul gördü. Bunun üzerine Özbekistan'dan 10 kişilik bir heyet 10-25 Kasım 2022'de Diyarbakır'a geldi. Bizim konudaki iddialarımızı ve tezlerimizi dinlediler " dedi.

"ÖZBEKİSTAN'DA CİDDİ BİR UYANIŞ VAR"

Doç. Dr. Bozan "Yapılan ortak çalışma neticesinde Latince ve Kiril alfabesiyle tutulan raporda, Celaleddin Harzemsah'ın mezarının Silvan'da olduğu kabul edildi. Ayrıca konu ile ilgili bazı kararlar alındı. Bunlardan birisi de sempozyum yapılması idi. Bu kapsamda 19-21 Mayıs 2023 tarihinde Ürgenç Devlet Üniversitesi, Harezm Valiliği, Maneviyat ve Marifet Vakfı tarafından bir sempozyum yapıldı. Türkiye'den 9 kişi sempozyuma iştirak ettik, tebliğler sunduk. Şu anda Özbekistan'da bu konuyla ilgili ciddi bir uyanış var. Bu nedenle çalışmamız, Özbekistan'da çok ciddi bir ilgi gördü" diye konuştu.

"İLK DEFA SİVİLLERE VERİLDİ"

Ülkede sadece askerlere verilen cesaret madalyasının, ilk defa sivillere verildiğini belirten Doç. Dr. Bozan, şöyle konuştu: "Özbekistan tarihinde 2 kişi çok önemlidir. Birincisi Timur devleti kurucusu Emir Timur, ikincisi ise Celaleddin Harzemşah'tır. Bu sempozyumda ben ve Dr. Arafat Yaz Hocama cesaret madalyası takdim edildi. Bu Özbekistan'da sadece askerlere verilen bir madalyadır. Bu madalya ilk defa sivillere verildi. Bundan dolayı biz memnuniyet duyduk. Hem şehrimiz adına hem de ülkemiz adına gurur yaşamış olduk. Yaptığımız çalışmanın hem ülkemiz hem de Diyarbakır'ımız adına, iki toplum arasındaki dayanışmayı ve kültürel iş birliğini geliştirecek çalışmalar olduğunu söyleyebilirim. Buna benzer çalışmalar tarafımızca devam ettirilecek. Gelecek nesillere model olacak tarihi şahsiyetlerin önemini ortaya koymaya çalışıyoruz."