Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin 1 yıllık bilançosu

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, 1 yılını doldurdu. Geçen bir yıllık sürede birçok önemli gelişmeye sahne oldu. Olağanüstü Hal'in (OHAL) sona ermesi, Avrupa Birliği (AB) yolunda Reform Eylem Grubu'nun canlanması, Yargı Reformu Stratejisi Programı'nın açıklanması dikkat çekti. 1 yılda 41 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, 696 Cumhurbaşkanı Kararı, 51 Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan yönetmelik, 28 Cumhurbaşkanlığı Genelgesi Resmi Gazete'de yayımlandı.
16 Nisan 2017'deki referandumda yüzde 51,41 oy oranıyla kabul edilen Anayasa değişikliğiyle; Türkiye, yönetim sistemi değişikliği yolunda ilk adımını attı. 24 Haziran 2018'de yapılan Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonucunda; Recep Tayyip Erdoğan aldığı yüzde 52,6'lık oyla Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin ilk Cumhurbaşkanı oldu. Erdoğan'ın 9 Temmuz 2018'de TBMM Genel Kurulu'nda yemin etmesiyle yeni sistem hukuken yürürlüğe girmiş oldu.

İLK DEĞİŞİKLİKLER OHAL KHK'Sİ İLE

Yeni sistemin ilk mevzuat düzenlemesi, OHAL kararnamesiyle yapıldı. 233'ü kalıcı 16'sı geçici olmak üzere toplam 249 maddeden oluşan KHK ile birçok kanun yürürlükten kaldırıldı, bazı bakanlıkların adı değişti ve mevzuatın yeni sisteme uygun hale getirilmesi için mevzuattaki bazı 'Başbakan' ve 'Bakanlar Kurulu' ifadeleri, 'Cumhurbaşkanı' şeklinde değiştirildi. Yeni sistemin Başbakanlık makamını ortadan kaldırmasıyla Türkiye'nin son Başbakanı Binali Yıldırım olarak tarihe geçti. Sistemin en önemli yanlarından biri Cumhurbaşkanı'nın parti üyesi olabilmesiydi. Anayasa değişikliğinin gerçekleşmesinin ardından 2 Mayıs 2017'de Cumhurbaşkanı Erdoğan kurucusu olduğu AK Parti'ye geri döndü.

İLK CUMHURBAŞKANLIĞI KABİNESİ AÇIKLANDI

Yemin ederek görevine başlayan Erdoğan, ilk kabinesini kamuoyuyla paylaştı. Kabinenin açıklanmasıyla ilk Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay oldu. Yönetim sistemi değişikliğinden hemen önce Başbakan, 5 Başbakan Yardımcısı ve 21 Bakan, hükümeti oluştururken yeni sistem ile Bakanlık sayısı 16'ya düştü.

POLİTİKA KURULLARI VE OFİSLER

Yeni sistem, Bakanlıkların yanında politika kurulları ve ofisleri de beraberinde getirdi. Cumhurbaşkanlığı teşkilatı çatısı altında, Yerel Yönetim Politikaları Kurulu, Sosyal Politikalar Kurulu, Sağlık ve Gıda Politikaları Kurulu, Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu, Hukuk Politikaları Kurulu, Güvenlik ve Dış Politikaları Kurulu, Ekonomi Politikaları Kurulu, Eğitim ve Öğretim Politikaları Kurulu ve Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu oluşturuldu. Cumhurbaşkanınca alınacak kararlar ve oluşturulacak politikalarla ilgili öneriler geliştirmekle görevlendirilen kurullara Cumhurbaşkanı başkanlık ediyor. Bunun yanında, Finans Ofisi, İnsan Kaynakları Ofisi, Dijital Dönüşüm Ofisi ve Yatırım Ofisi de yeni sistemde Cumhurbaşkanının çalışmalarına yardımcı oluyor.

SİSTEMİN KODLARI İLK ÜÇ KARARNAMEDE

Yeni sistemin yürürlüğe girmesinin ardından ilk gün sistemin omurgasını oluşturan 3 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayımlandı. 539 maddelik ilk kararname ile Cumhurbaşkanlığı teşkilatının ve Bakanlıkların yasal altyapısı kuruldu. İkinci kararnameyle kamu kurum ve kuruluşlarının kadrolarının belirlenmesindeki usul ve esaslar belirlendi. Sistem değişikliğiyle Başbakanlık'a bağlı birçok kurum ve kuruluş Cumhurbaşkanlığı'na devredildi.

OHAL SONA ERDİ

Yeni sistemin ilk kabine toplantısı 13 Temmuz 2018'de gerçekleşti. 15 Temmuz Darbe Girişimi'nin ardından 20 Temmuz 2016'da ilan edilen OHAL, yönetim sistemi değişikliğinden günler sonra süresi uzatılmayarak 18 Temmuz 2018'de sona erdi.

EYLEM PLANLARI AÇIKLANDI

Yeni sistemin birinci ayına yaklaşıldığında Cumhurbaşkanı Erdoğan, 100 Günlük Eylem Planı'nı açıkladı. İlk programda hedeflenen 400 eylemden 340'ı hayata geçirildi. 43 milyar liralık bütçe maliyeti öngörülen 400 eylem için, 37,3 milyar lira harcandı. 13 Aralık 2018'e gelindiğinde ikinci 100 Günlük İcraat Programı kamuoyuyla paylaşıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın duyurduğu programda, bütçe maliyeti 24 milyar lira olan 454 eylem yer aldı. Eylem planlarının açıklanmasının ardından 30 Mayıs 2019'da Yargı Reformu Stratejisi Programı kamuoyuna duyuruldu. 2 temel perspektif 9 amaç, 63 hedef ve 256 faaliyetten oluşan programla, hak ve özgürlüklerin güçlenmesi ve adalet sisteminin işleyişinin daha sağlıklı hale getirilmesi planlandı.

İLK BÜTÇE TBMM'DEN GEÇTİ

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, yıllık bütçenin hazırlanmasına ilişkin değişikliği de beraberinde getirdi. Cumhurbaşkanlığı teşkilatı çerçevesinde kurulan Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan kesin hesap kanunu teklifini inceleyerek nihai hale getirmekle görevlendirildi. Başkanlık, ilk hazırlığını 2019 bütçesi için yaptı. TBMM'ye sunulan teklif, 335 'evet' oyuyla onaylanarak kabul edildi. Böylece yeni sistemin ilk bütçesi TBMM'den geçmiş oldu.

REFORM EYLEM GRUBU

AB yolunda, Kopenhag Kriterlerinin yerine getirilmesi için gerekli çalışmalar kapsamında gerçekleştirilen reformların takibi için kurulan Reform Eylem Grubu, yaklaşık 3 yıllık aradan sonra Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin hayata geçmesinin ardından Ağustos 2018'de toplandı. Bakan marjında Aralık ayında tekrarlanan toplantı, 9 Mayıs 2019'a gelindiğinde ilk kez Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında toplandı.

2023 EĞİTİM VİZYONU

Geçtiğimiz yılın Ekim ayında, Milli Eğitim Bakanlığı 2023 Eğitim Vizyonunu açıkladı. 2023 Eğitim Vizyonu, 18 başlık altında toplanan hedeflerden oluştu. Öğrencilerin üzerindeki sınav baskısının azaltılması, yabancı dil kazanımının artırılması, ders sayılarının düşürülmesi gibi hedefleri olan 2023 Eğitim Vizyonu, 3 yıllık ve üç aşamalı olarak tasarlandı. Birinci aşamada gerçekleştirilecek hazırlık ve küçük ölçekli pilotlamaları, ikinci aşamada orta ölçekli pilotlamalar ve tasarım iyileştirmeleri, üçüncü aşamada ise çalışmanın ülke genelinde uygulamaya geçmesi ve etki analizlerinin başlaması takip edecek.

YENİ EKONOMİ PROGRAMI

Kamu ve özel sektör için, 3 yıllık ekonomik perspektif oluşturmayı ve öngörülebilirliği artırmayı hedefleyen Orta Vadeli Program, yeni sistem ile 'Yeni Ekonomi Programı' adıyla güncellendi. 'Orta Vadeli Program' gibi 3 yıllık çerçeve çizen 'Yeni Ekonomi Programı', ekonomik reform hamlelerini beraberinde getirdi. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile ortaya konulan Yeni Ekonomi Programı, 76 milyar liralık tasarruf ve gelir artırıcı önlemi öngörürken, 2019 bütçesinde bu rakamın 44 milyar liralık kısmı uygulamaya alındı. Takvimler 6 Temmuz 2019'u gösterdiğinde Cumhurbaşkanı Erdoğan önemli bir görevden alma gerçekleştirdi. Erdoğan, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Murat Çetinkaya'yı görevinden alarak, yerine TCMB Başkan Yardımcısı Murat Uysal'ı atadı.

YEREL SEÇİMLER GERÇEKLEŞTİ

Türkiye, yeni yönetim sisteminin dördüncü ayında mahalli idareler seçimleri için sandık başına gitti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, yeni sistemin ilk seçimine AK Parti Genel Başkanı olarak girdi. CHP, yerel seçimlerde Ankara ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlıklarını AK Parti'den aldı.

S-400–F-35 KRİZİ

Yeni sistemin ilk yılında dış politikada da önemli olaylar yaşandı. Türkiye Cumhuriyeti'nin Rusya Federasyonu'nda S-400 hava savunma sistemi alması, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) tarafından büyük tepki gördü. ABD, Türkiye'nin S-400'leri teslim alması halinde; Türkiye'nin ortağı olduğu F-35 programından çıkarılması, ABD'de eğitim gören Türkiyeli pilotların eğitimlerinin sonlandırılarak Türkiye'ye geri gönderilmesi, Türkiye'ye CAATSA yaptırımlarının uygulanması gibi başlıkların gündeme gelebileceğini ilan etti.

SURİYE

Suriye krizi çözümüne yönelik çabalar Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin yürürlüğe girmesiyle devam etti. Astana Süreci'nin garantör ülkeleri olan Türkiye-Rusya-İran, Suriye'nin İdlib vilayetinde sıkışan Suriyeli muhalifler için temaslar gerçekleştirmeye devam etti. İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi'nde 2017'de kurulmaya başlayan Türkiye gözlem noktalarına 16 Mayıs 2018'de 12'ncisi eklendi. Yeni sistemin birinci yılına yaklaşılırken Suriye rejim güçlerinin Türkiye'nin kurduğu gözlem noktalarının yakınlarını vurması dikkat çekti. Rejimin 27 Haziran'da 10 numaralı gözlem noktasına yaptığı saldırıda 1 asker şehit oldu, 3 asker yaralandı. Rejimin saldırısının ardından TSK unsurları saldırıyı gerçekleştiren rejim mevzilerini ağır silahlarla vurdu.

YERLİ HELİKOPTER İLK UÇUŞUNU YAPTI

Savunma sanayii alanında yerlileşme adımları Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin hayata geçmesiyle hızlandı. 6 Eylül 2018'de Türk Havacılık ve Uzay Sanayii tarafından yerli imkanlarla geliştirilip üretilen ilk genel maksat helikopteri T625, ilk uçuşunu gerçekleştirdi. Öte yandan, TSK'nın avcı-bombardıman jeti ihtiyacını karşılamak üzere geliştirilen Milli Muharip Uçak projesi de yeni sistemin birinci yılında aşama kaydetti. Uçak, bu yılın Haziran ayında düzenlenen Paris Air Show'da görücüye çıktı.

28 CUMHURBAŞKANLIĞI GENELGESİ YAYIMLANDI

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin yürürlüğe girdiği 9 Temmuz 2018 tarihinden bugüne kadar, 41 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, 696 Cumhurbaşkanı Kararı, 51 Cumhurbaşkanı kararı ile yürürlüğe konulan yönetmelik, 28 Cumhurbaşkanlığı Genelgesi Resmi Gazete'de yayımlandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, yeni sistemde iki Anayasa Mahkemesi Üyesi seçti. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, yeni sistemin ilk 1 yılında toplam 18 kez Cumhurbaşkanı Erdoğan'a vekalet etti. Ayrıca yeni sistemin ilk yılında 6 Milli Güvenlik Kurulu toplantısı yapıldı.