Diyarbakır, Türkiye'nin yaş koza üretim merkezi oldu (1)

NURTEN ASLAN - Diyarbakır'ın Kulp ilçesi, 8 yıl önce hayata geçirilen "İpek İplik Üretim Tesisi Projesi" sayesinde Türkiye'nin önemli yaş koza üretim merkezlerinden biri oldu.

Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde ipek böcekçiliği üretiminde önemli bir merkez olan Kulp ilçesinde bu sektörün yeniden canlandırılması amacıyla 8 yıl önce "İpek İplik Üretim Tesisi Projesi" uygulanmaya başladı.

Proje ile ilçeye bağlı kırsal Ağaçlı Mahallesi'nde Türkiye'nin tek ipek iplik üretimi yapan tesisi açıldı.

Her yıl Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğü ekipleri saha çalışması yaparak, belirledikleri damızlık ipek böceği yetiştiricilerine tohum dağıtıyor.

İlçede 32 köyde 850 ailenin yetiştirdiği damızlık ipek böceğinden elde edilen yaş kozalar, İpek İplik Üretim Tesisi'nde ipek iplik haline getiriliyor. Daha sonra ipek ipliklerin bir kısmı halıya bir kısmı da ilçe merkezinde bulunan ipek dokuma atölyesinde genç kızların hünerli ellerinde şal, kravat ve fulara dönüştürülüyor.

Bu proje sayesinde Diyarbakır, yaş koza üretiminde yeniden Türkiye'nin sayılı merkezi haline geldi.

İlçede bu yıl 60 ton yaş koza rekoltesi bekleniyor. 60 ton yaş koza ile elde edilecek 7 ton iplik, ipek halı, şal, kravat ve fulara dönüşecek.

Tarım ve Orman İlçe Müdürü Cihan Güneş, AA muhabirine, bölgede Osmanlı döneminden gelen ipek böcekçiliği hafızasının bulunduğunu, 1980 öncesinde 110 ton yaş koza üretimi yapıldığını söyledi.

Bölgede 1980 sonrasında yaşanan terör olayları nedeniyle bu sektörün sekteye uğradığını ifade eden Güneş, 2011'de istihdam sağlamak ve yeniden üretimi geliştirmek için proje uygulandığını belirtti.

Proje kapsamında açılan Türkiye'nin tek İpek İplik Üretim Tesisinin Kulp ilçesinde bulunduğunu vurgulayan Güneş, yıllık 5-6 ton ipek iplik üretiminin yapıldığını dile getirdi.

"Rekolte olarak Türkiye'de birinciyiz"

Üretimin ham maddeye göre değiştiğini, geçen yıl 48 ton yaş koza elde ettiklerini ifade eden Güneş, şöyle konuştu:

"Bu yıl 60 tona yakın bir rekolte bekliyoruz. 7 ton da iplik elde etmeyi amaçlıyoruz. Rekolte olarak Türkiye'de birinciyiz. 30 kişi tesiste çalışıyor. Önce saha çalışmaları yaptık. Üreticileri tespit ettik. Tohum taleplerini aldık. Sonra üreticilere bin 817 paket tohum dağıttık. Temmuz ayının sonuna kadar üreticilerden yaş koza alımı sürecek. Köylülerden alınan yaş kozalar tesiste de ipek iplik haline getiriliyor."

Güneş, geçen yıl Türkiye'nin yaş koza üretiminin yüzde 51'ini karşılayan Kulp ilçesinde bu yıl hedefin yüzde 55 olduğunu ifade etti.

Sektörün canlanması göçü önledi

Geçen yıl üreticilere 2 milyon 500 bin lira destek ödemesi yaptıklarını anlatan Güneş, bu üretimin üreticilere çok ciddi bir gelir sağladığını, bu çalışmayla ciddi anlamda göçün önüne geçtiklerini, milli ekonomiye katkı sunduklarını aktardı.

Güneş, yeniden canlandırdıkları sektörün köyleri cazip hale getirdiğini, proje kapsamında 80 bin dut ağacı dağıttıklarını dile getirerek, ipek iplik üretim kapasitesini artırmak istediklerini bildirdi.

"Kalite olarak Çin ile rekabet edecek boyuta geldik"

Ürettikleri ipek ipliğin daha çok halı üretiminde kullanıldığına işaret eden Güneş, "Kalite olarak Çin'de üretilen ipek iplik ile rekabet edecek boyuta geldik. Özel siparişleri yetiştiremiyoruz. Türkiye'deki talebi karşılayamıyoruz. Bu iplik 5A kalitesine yakın." dedi.

Tesiste çalışanlardan Pınar Can da 6 yıldır ipek iplik ürettiğini, işini çok sevdiğini söyledi.

Zümrüde Ateş ise yaş kozadan iplik üretimi yaptıklarını belirterek, "Bu tür tesislerin açılması kadınların istihdamı için çok iyi. Bu fabrika sayesinde ekmeğimizi kazanıyoruz." diye konuştu.

İpek böceği ile çocuklarını okutuyor

Ağaçlı Mahallesi'nde ipek böceği yetiştiren 4 çocuk annesi Bedia Gülnar da gelir kaynağının ipek böceği olduğunu, ipek böceği sayesinde çocuklarını okuttuğunu belirtti.

"Bir bebeği büyütür gibi ipek böceğinin bakımını yapıyorum. 3 oğlum okuyor. Biri tıp biri elektrik elektronik mühendisliği biri de lisede. Yıllık 5 bin liraya yakın kazancımız oluyor. Yaklaşık 40 gün uğraşıyoruz. Dedelerden kalma bu işi sürdürüyoruz." diyen Gülnar, her yıl bu işi yaptıklarını kaydetti.

Silk and Cashmere için şal, kravat ve fular

Kulp ilçe merkezinde ipek dokuma atölyesinde usta öğretici Günay Aslan, tesiste üretilen ipek iplik ile şal, fular ve kravat hazırladıklarını aktardı.

Atölyede 12 genç kızın dokuma yaptığını anlatan Aslan, "Atölyede her yıl yaklaşık bin 70 adet üretim gerçekleştiriyoruz. Şal, fular ve kravatların tanesini 80 liraya satıyoruz. Valilik, kaymakamlıklar, Silk and Cashmere için şal, kravat ve fular üretimi gerçekleştiriyoruz. Silk and Cashmere her yıl sipariş veriyor. Fuarlarda da ürünlerimiz yoğun ilgi görüyor." şeklinde konuştu.

Aslan, ürünlerin çok katileli olduğunu, müşterilerin, büyük beğeni ile ürünleri satın aldığını sözlerine ekledi.