Gizli Yazışmalar" Müzede Sergileniyor
Kurtuluş Savaşı sırboluasında Milli Mücadele'ye karşı Düzce merkezli başlayarak Bolu, Gerede, Mudurnu, Nallıhan ve Beypazarı'na yayılan ayaklanmaların faillerinin belirlenmesi için dönemin yetkilileri arasında yapılan gizli yazışmaların yer aldığı belgeler, Bolu'da kent müzesinde sergileniyor.
ZAFER GÖDER - Kurtuluş Savaşı sırboluasında Milli Mücadele'ye karşı Düzce merkezli başlayarak Bolu, Gerede, Mudurnu, Nallıhan ve Beypazarı'na yayılan ayaklanmaların faillerinin belirlenmesi için dönemin yetkilileri arasında yapılan gizli yazışmaların yer aldığı belgeler, Bolu'da kent müzesinde sergileniyor.
Bolu Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğünce hayata geçirilen proje kapsamında ilde oluşturulan Kent Müzesi'nde Bolu ile alakalı binlerce eser sergileniyor. Bu eserler arasında, ilin kültürel ve toplumsal yapısını ortaya koyan materyaller olduğu gibi Bolu Belediyesi arşivleri ve vatandaşlardan elde edilen bazı Osmanlıca eserler yer alıyor.
Müzede gösterime sunulan, Kurtuluş Savaşı sırasında Milli Mücadele'ye karşı Düzce merkezli başlayarak Bolu, Gerede, Mudurnu, Nallıhan ve Beypazarı'na yayılan "Düzce Ayaklanmaları"na katılan isyancıların arasında geçen gizli yazışmalar ile ayaklanma bastırıldıktan sonra dönemin yetkilileri arasında yapılan bazı yazışmalar ziyaretçilerin ilgisini çekiyor.
Müze sorumlusu Murat Peçenek'in araştırmaları sonucunda internet üzerinden satış yapan bir alışveriş sitesinde farkedilen ve Bolu Belediyesince satın alınarak müzede sergilenen yetkililerin yazışmaları, günümüz Türkçesine de çevriliyor.
"Ayaklanma mektupları"
İsyancılar arasında geçen ve İstanbul'da 2008 yılında bir müzayede salonundan alınan yazışmalar, Bolu Belediyesi tarafından "İsyan Günlerinde Bolu" ismiyle yayımlanan bir kitapta ziyaretçilerin ilgisine sunuluyor.
Söz konusu mektuplarda, isyancıların yaptığı eylemlere ilişkin detaylar, cephane ve silahlı grupların sevkiyatı, illerdeki askeri hareketliliği ilişkin bilgiler, isyancılar arasındaki motivasyonu yansıtan ifadeler yer alıyor.
Peçenek, AA muhabirine yaptığı açıklamada, müzede "Düzce Ayaklanmaları"na ait toplam 55 mektup bulunduğunu belirterek, "Bunların benzerleri sadece Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığında var. Bunların arasında o dönemi yansıtan ve Dr. Mithat Bey'e ait 90 sayfalık mektuplar da bulunuyor. Türkçe çevirisini Mustafa Yüğün yapıyor. Hiçbir yerde yayımlanmadı." diye konuştu.
Yetkililerin gizli yazışmalarını içeren mektupları Ankara'daki bir sahafta bulduklarını anlatan Peçenek, "Sahaf bu mektupları internette satmak isterken rastladık. Sahafı arayarak mektupları satın aldık. Bunlar hiçbir yerde yayımlanmadı. İlerleyen zamanlarda araştırmacılar ve vatandaşlarla paylaşacağız." dedi.
Ayaklanmaların bastırılmasının ardından, sorumlularının belirlenmesi ve cezalandırılması için yapılan yazışmaları günümüz Türkçesine çeviren araştırmacı Yüğün ise, "Bolu isyanları tanımlaması tam ismiyle müsemma değil. Bolu kuşatılmıştır. Ama Bolu'da isyan çıkmamıştır." ifadesini kullandı.
Yüğün, bu mektupların isyanlar bastırıldıktan ve ortalık durulduktan sonra sorumluların belirlenmesi için yapılan yazışmaları kapsadığını vurgulayarak, şöyle devam etti:
"Dr. Mithat Bey büyük ihtimalle o dönemin İttihat ve Terakki Mesul Katibi. Mektubu yazanlar, Düzce ayaklanmalarında sorumlunun kim olduğunu, bu hadiselerin nasıl büyüdüğünü ve kimlerin cezalandırılacağını soruyor. Mektuplarda Ali Haydar Bey'in ismi veriliyor. Ali Haydar Bey'in yaptıkları ve yapmadıkları anlatılıyor. Çoğu zaman evinde bazı belgeleri sakladığı, bazı şeylere göz yumduğunu ve yapılması gereken bazı şeyleri de yapmadığı anlatılıyor. 'Ali Haydar Bey yerine başka biri olsaydı bu isyanlar çıkmazdı' diyor. Mesele bu."
