Haftanın Tarihine Bakış

Türk siyasi tarihine "postmodern darbe" olarak geçen Milli Güvenlik Kurulu'nun (MGK) 28 Şubat 1997'de aldığı kararlar, Türkiye'de siyasi, idari, hukuki ve toplumsal alanlarda derin izler bıraktı.

Seçimlerin ardından 1996'da kurulan DYP-ANAP koalisyonu, güven oylaması geçersiz sayılınca düştü. TBMM'de birinci parti olan Refah Partisi ile ikinci parti DYP arasında 54. Hükümet (Refah-Yol hükümeti) kuruldu. Necmettin Erbakan'ın başbakanlığı döneminde yaşanan bazı olayların ardından, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Erbakan'a, rejim konusunda endişelerini dile getiren bir mektup gönderdi.

MGK, 28 Şubat 1997 tarihinde toplandı. MGK toplantılarında daha önce yaklaşık 1 dakika görüntü alınmasına izin verilirken, ilk kez bu süre 5 dakikaya çıkarıldı. Toplantıda alınan zorunlu eğitimin kesintisiz 8 yıla çıkarılması başta olmak üzere bir dizi karar, uygulanmak üzere hükümete bildirdi. 9 saat süren toplantının ardından MGK Genel Sekreterliği'nin yayımladığı bildiride, toplantıda, bilhassa Anayasa ile Atatürk milliyetçiliğine bağlı demokratik, laik ve sosyal hukuk devleti olarak belirlenen Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne karşı çağdışı bir kisve altında zemin oluşturmaya yönelik rejim aleyhtarı faaliyetlerin gözden geçirildiği belirtildi.

Bildiride, "Türkiye Cumhuriyeti'nin varlığının, Atatürk ilke ve inkılapları doğrultusunda, çağdaş medeniyet yolunda, demokratik sistem içerisinde ilerlemesini teminat altına alan Anayasa ve Cumhuriyet yasalarının uygulanmasından asla taviz verilmemesi gerektiği" ifade edildi.

Başbakan Necmettin Erbakan, kararları 5 Mart 1997'de imzaladı. Genelkurmay 2. Başkanı Çevik Bir'in, ABD'de yaptığı konuşmada, bu kararları "Demokrasiye balans ayarı yaptık" sözleriyle değerlendirmesine RP milletvekilleri sert tepki gösterdi.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, RP'nin kapatılması için dava açtı. Erbakan, 18 Haziran'da Başbakanlıktan istifa etti. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, hükümet kurma görevini milletvekili çoğunluğu bakımından ikinci sırada bulunan DYP lideri Tansu Çiller'e değil, ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz'a verdi. Yılmaz, Bülent Ecevit ve Hüsamettin Cindoruk ile ANASOL-D hükümetini kurdu.

TBMM, 2012'de Darbeleri Araştırma Komisyonu oluşturarak 28 Şubat süreci başta olmak üzere askeri darbeler üzerine araştırma başlattı. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının başlattığı soruşturma kapsamında, süreçte etkisi olduğu iddia edilen pek çok isim tutuklanarak cezaevine konuldu.

-Belli başlı öteki olaylar-

24 Şubat

1495- Şehzade Cem öldü.

1908- Dr. Galip Üstün, "Topkapı Fukaraperver Cemiyeti"ni kurdu.

1910- Sanayii Nefise Mektebi'nin (Güzel Sanatlar Okulu) kurucusu ressam ve müzeci Osman Hamdi Bey öldü.

1918- Trabzon düşman işgalinden kurtuldu.

1922- Elazığ'da, Milli Mücadele yanlısı "Satveti Milliye" adlı gazete çıkmaya başladı.

1942- Almanya'nın Ankara Büyükelçisi Franz Von Papen'e, Ankara'da suikast girişiminde bulunuldu. Büyükelçi ve eşi olaydan yara almadan kurtuldu; suikastçının Yugoslav göçmeni Ömer Tokat olduğu belirlendi.

1942- 769 Romanyalı Yahudi'yi taşıyan "Struma" vapuru, Karadeniz'de batırıldı; yalnızca bir yolcu kurtulabildi.

1946- CHP'nin "Parti Sanat Mükafatı" adıyla düzenlendiği yarışmada Cahit Sıtkı Tarancı "Otuz Beş Yaş" şiiriyle birinci oldu.

1946- Şair Ömer Bedrettin Uşaklı 42 yaşında öldü.

1951- Kırşehir'de Atatürk büstü saldırıya uğradı. Saldırıyı kınamak için 5 Martta büyük bir miting düzenlendi.

1954- Tuna Nehri'nden Karadeniz'e, oradan da İstanbul Boğazı'na inen buz parçaları, tabakalar halinde tüm Boğaz'ı ve limanı kapladı; deniz trafiği durdu.

1955- Türkiye'nin ilk özel dedektiflik bürosu, İstanbul'da, Avukat Fethi İnder tarafından kuruldu.

1955- Bağdat'ta, Türkiye ile Irak arasında karşılıklı işbirliği antlaşması (CENTO) imzalandı. Daha sonra İngiltere, İran ve Pakistan üye olarak, ABD de gözlemci sıfatıyla katıldı.

1977- Güneydoğu Gazeteciler Cemiyeti kuruldu.

1977- Türk Fizikçi Prof. Dr. Feza Gürsey, Oppenheimer Ödülü'ne ve Einstein Madalyası'na değer bulundu. Gürsey, ödülünü ABD'li Fizikçi S. Glashow ile paylaştı.

1977- Besteci ve udi Yorgo Bacanos 77 yaşında İstanbul'da öldü.

1983- Necmettin Erbakan'a 4 yıl hapis ve 1 yıl 4 ay sürgün cezası verildi.

1987- Sovyetler Birliği'nde (SSCB) Gorbaçov ilk kez "Glasnost"tan (Açıklık Politikası) söz etti.

1992- 1961 Anayasası'nın hazırlayıcılarından Ord. Prof. Dr. Hıfzı Veldet Velidedeoğlu 88 yaşında İstanbul'da öldü.

1995- Tüketiciyi Koruma Yasası kabul edildi.

2005- Eski dışişleri bakanlarından Coşkun Kırca 78 yaşında İstanbul'da öldü.

2006- Türkiye, idam cezasının barış zamanı dışında savaş ve savaş tehlikesi anında da kaldırılmasını öngören Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 13. protokolünü onayladı.

2007- Sinema sanatçısı Orçun Sonat, İstanbul'da vefat etti.

2008- Raul Castro, ağabeyi Fidel Castro'nun yerine Küba devlet başkanı oldu.

2011- Cezayir'de 19 yıldır uygulanan olağanüstü hal kaldırıldı.

2012- İzmir Alaçatı'da geçirdiği trafik kazasında hayatını kaybeden 40 yaşındaki Nazım Alkan'ın bağışlanan yüz, kol ve bacakları Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesinde yapılan operasyonla iki hastaya nakledildi. Operasyonlarda 54 doktor, 128 yardımcı sağlık personeli görev aldı. Cengiz Gül'e yapılan nakil Türkiye'de ikinci, dünyada 22'inci yüz nakli oldu. Şevket Çavdar'a yapılan 2 kol ve 2 bacak nakli dünyadaki ilk 4 uzuv nakli oldu.

2013- Suriye'de yaralanan Fransız fotomuhabiri Olivier Voisin, Türkiye'de kaldırıldığı hastanede yaşamını yitirdi.

2013- Milli motosikletçi Kenan Sofuoğlu, Dünya Supersport Şampiyonası'nın ilk yarışı olan Avustralya Grand Prix'sinde birinci oldu.

25 Şubat

1899- Reuter ajansının (1851) kurucusu Baron Paul Julius Reuter 83 yaşında öldü.

1907- Yazar Sabahattin Ali doğdu.

1933- Fransız Vagon-Li (Yataklı Vagonlar) şirketinin Belçikalı Müdürünün koyduğu Türkçe yasağına tepki gösterildi.

1943- Talat Paşa'nın Almanya'da tahnit edilen naaşı İstanbul'a getirildi. Aynı gün Hürriyeti Ebediye Tepesi'nde toprağa verildi.

1950- "Çoruh" ilinin adı "Artvin" olarak değiştirildi.

1961- Tiyatro sanatçısı, yönetmen Raşit Rıza Samako 71 yaşında öldü.

1980- Bedelli askerlik kabul edildi.

1986- Filipinler'de seçimler yapıldı. Muhalefet lideri Corazon Aquino başkan seçildi. Ferdinand Marcos ülkeyi terk etti.

1991- Irak, Kuveyt'ten çekilme kararını açıkladı.

1991- Varşova Paktı feshedildi.

1994- Almanya, RP'nin "Bosna'ya yardım" adı altında Almanya'ya gönderdiği paralar hakkında soruşturma başlattı.

1996- İş adamı Vehbi Koç Antalya'da öldü.

2007- Gözcü gazetesi köşe yazarı ve yazı işleri yönetmeni Akgün Tekin, İstanbul'da yaşamını yitirdi.

2009- Emniyet Genel Müdürlüğü Özel Hareket Daire Başkanı Behçet Oktay intihar etti.

2010- YÖK'ün kurucu başkanı ve Bilkent Üniversitesi kurucusu Prof. Dr. İhsan Doğramacı vefat etti.

2010- Gazeteci Ahmet Vardar 73 yaşında hayata gözlerini yumdu.

26 Şubat

1618- Sultan Birinci Mustafa tahttan indirildi ve yerine İkinci Osman padişah oldu.

1848- Fransa'da "İkinci Cumhuriyet" ilan edildi.

1925- Fransızların yönetiminde bulunan Tütün rejisinin (tekelinin) 1 Mart 1925'den itibaren lağvedildiğine ilişkin yasa TBMM'de kabul edildi.

1934- İstanbul Belediyesi, evlerin bazılarında görülen "kafes"lerin (cumbaların) kaldırılmasını kararlaştırdı.

1936- Fatih-Harbiye tramvayı Beyoğlu'nda devrildi; iki kişi öldü, 30 kişi yaralandı.

1961- Türk aydınlanmasının öncülerinden, eski Milli Eğitim bakanlarından öğretmen, yazar Hasan Ali Yücel, İstanbul'da 64 yaşında öldü.

1967- ABD, 25.000 askerle Vietnam Kurtuluş Cephesi'ne karşı saldırıya geçti.

1976- Türkiye ile ABD arasında "Savunma İşbirliği Anlaşması" imzalandı.

1984- Şair Hasan Hüseyin Korkmazgil 57 yaşında Ankara'da öldü.

1985- Tarık Akan "Pehlivan" filmindeki rolüyle Berlin Film Festivali'nde "Jüri Özel Ödülü"ne layık görüldü.

1988- Eleştirmen, yazar ve dilbilimci Akşit Göktürk 54 yaşında öldü.

1992- Dağlık Karabağ'ın Hocalı kasabasında, aralarında çocuk ve kadınların da bulunduğu 613 kişi Ermeni güçlerince öldürüldü.

1994- Yazar, Gazeteci Tarık Buğra 76 yaşında vefat etti.

1997- Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in, Başbakan ve RP Genel Başkanı Necmettin Erbakan'a, rejim konusunda endişelerini dile getiren bir mektup gönderdiği belirtildi.

1998- Nutuk Rumcaya çevrildi.

1999- İran'da 1979 İslam Devrimi'nden sonra ilk belediye seçimleri yapıldı.

2004- Makedonya Cumhurbaşkanı Boris Traykovski ile beraberindekilerden sekiz kişi uçak kazasında öldü. Traykovski'nin yerine 12 Mayıs'ta Branko Çırvenkovski geçti.

2007- Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi, terör örgütü Hizbullah adına 1990-1994'de çok sayıda kişinin öldürülmesi ve yaralanması eylemlerini gerçekleştirdikleri gerekçesiyle 13 yıldır yargılanan 34 sanıktan 20'sini ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırdı.

2012- CHP, iki günde iki kurultay yaptı. Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu'nun çağrısıyla toplanan 16. Olağanüstü Kurultay'da tüzük değişikliği kabul edildi. Ertesi gün ise 362 delegenin imzasıyla toplanan 17. Olağanüstü Kurultay'da, tüzük değişikliği istemleri reddedildi. Bu kurultay 2 saat sürdü ve CHP tarihindeki en kısa kurultay oldu.

2013- Türkiye'nin 270 metre yükseklikle en yüksek, dünyada üçüncü sırada yer alan Yusufeli Barajı'nın temeli atıldı.

2013- Mısır'ın güneyindeki Luksor kentinde meydana gelen balon faciasında 9'u Hong Kong, 4'ü Japon, 3'ü İngiliz, 2'si Fransız ve 1'i Mısırlı 19 kişi hayatını kaybetti.

27 Şubat

1863- Türkiye'de bilinen ilk resim sergisi, İstanbul Atmeydanı'nda (Hipodrom) açıldı. Serginin açılmasına Sultan Abdülaziz destek verdi.

1917- Rus Çarlığı çöktü.

1936- Nobel Tıp Ödülü sahibi İvan Pavlov öldü.

1937- Özel girişimce inşa edilen ilk Türk gemisi "Belkıs", Haliç'te denize indirildi.

1947- Türk karikatürünün ünlü ismi Cemal Nadir Güler 45 yaşında öldü.

1955- Türk boksör Garbis Zaharyan, Yunanlı rakibi Emanuel Zambidis'i sayıyla yendi.

1964- Coca-Cola'nın dünya üzerindeki 1109'uncu fabrikası İstanbul'da açıldı.

1976- Hayali mobilya ihracatı ve vergi iadesi yolsuzluğundan sanık Yahya Demirel için tutuklama kararı verildi.

1988- Türkiye'de ilk yapay kalp ameliyatı, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İbni Sina Hastanesinde yapıldı. Hasta, gerçek kalp bulunamaması yüzünden bir süre sonra öldü.

1995- Mercedes kaçakçılığından hükümlüyken yeniden yargılanan milli futbolcu Tanju Çolak "suçu ihbar ettiği" gerekçesiyle mahkeme tarafından serbest bırakıldı.

2001- Başbakan Bülent Ecevit, Dünya Bankası Başkan Yardımcısı Kemal Derviş'i istişarelerde bulunmak üzere Türkiye'ye çağırdı.

2010- Haldun Dormen'in Kürtçe olarak sahnelediği "Bir Kış Öyküsü" müzikalinin prömiyeri Diyarbakır'da yapıldı.

2011- Eski başbakanlardan, Saadet Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan, Ankara'da tedavi gördüğü hastanede 85 yaşında vefat etti.

2012- Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nde çift kol ve çift bacak nakli yapılan, sol bacağı alınan Şevket Çavdar'ın, vücudun kalp dolaşım ve kan sisteminin nakledilen uzuvları idame ettirememesi nedeniyle iki kol ve sağ bacağı da alındı. Şevket Çavdar, yaşamını yitirdi.

28 Şubat

1856- Islahat Fermanı ilan edildi.

1921- TBMM'de ilk bütçe kabul edildi.

1923- Mustafa Kemal (Atatürk), İstanbul Belediyesince "fahri hemşehri" ilan edildi.

1933- Berlin'de büyük Reichstag yangını çıktı. Olayın ardından yayımlanan bir kararnameyle Naziler diktatörlüklerinin temellerini atmış oldu.

1942- İstanbul Vezneciler'deki Zeynep Hanım Konağı (İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi binası) tamamen yandı.

1945- Türkiye, Birleşmiş Milletler Beyannamesi'ni imzaladı.

1949- İstanbul Şehzadebaşı'nda Özel Gazetecilik Okulu açıldı.

1958- İstiklal Marşı'nın bestecisi Osman Zeki Üngör öldü.

1977- Malatya'da İnönü Üniversitesi ile iki yüksekokul hizmete açıldı.

1978- Orgeneral Kenan Evren, Genelkurmay Başkanı oldu.

1980- Yurt dışında çalışan vatandaşlara dövizle askerlik yapma imkanı tanıyan yasa TBMM'de kabul edildi.

1986- Hukukçu, yazar Orhan Apaydın 60 yaşında öldü.

1986- İsveç Başbakanı Olof Palme, silahlı saldırıda yaşamını yitirdi.

1990-1989'un kasım ayında silahlı saldırıda ağır yaralanan gazeteci Kamil Başaran öldü.

1991- 17 Ocakta başlayan Irak'a yönelik "Çöl Fırtınası" harekatı, Irak'ın Kuveyt'ten çekilmeyi kabul etmesinin ardından imzalanan ateşkes antlaşmasıyla son buldu.

1994- NATO, tarihinin ilk saldırısını Sırplara karşı gerçekleştirdi.

1997- MGK'nin 9 saat süren toplantısında "28 Şubat Kararları" alındı. Bu kararlar, irticayı Türkiye'nin önündeki en büyük tehlike olarak saptadı. MGK'da, Atatürk ilke ve inkılaplarının ödünsüz uygulanması kararı verildi.

2001- Ulusal Bank'a el konuldu.

2003- Ankara 1 Numaralı DGM, kapatılan DEP'in 4 eski milletvekilinin yeniden yargılanma istemini kabul etti.

2006- Avusturya'da yakalandıktan sonra Türkiye'ye iade edilen "çıkar amaçlı suç örgütü elebaşı" Alaattin Çakıcı, "borsacı Adil Öngen'i öldürmeye azmettirmek" suçundan 10 yıl 10 ay hapis cezasına çarptırıldı.

2012- Fransa Anayasa Konseyi, 1915 olaylarıyla ilgili Ermeni iddialarının inkarını suç sayan yasanın iptali konusundaki itirazı kabul etti. Anayasa Konseyi tarafından iptal edilen yasa, Türkiye ve Fransa arasındaki ilişkilerde son iki ay içinde ciddi kriz yaratmıştı.

2013- Katolik aleminin ruhani lideri Papa 16. Benediktus, görevdeki son gününde Vatikan'da kardinallerle vedalaştı.

1 Mart

1430- Selanik, Padişah II. Murad zamanında fethedildi.

1921- Mehmet Akif'in (Ersoy) "İstiklal Marşı", Maarif Vekili Hamdullah Suphi Bey tarafından Mecliste ilk kez okundu.

1923- Mustafa Kemal Paşa, TBMM'nin yeni çalışma dönemini açtı. Mustafa Kemal'in açış konuşmasını Mecliste dinleyiciler balkonundan izleyen Latife Hanım, Meclise gelen ilk kadın oldu.

1925- Anadolu Ajansı Türk Anonim Şirketi kurularak, AA şirket statüsüne kavuştu. Ahmet Ağaoğlu AA'nın ilk Yönetim Kurulu Başkanı, Alaeddin Bey ilk Genel Müdürü oldu.

1926- 1889 İtalyan Zanardelli yasası esas alınarak hazırlanan yeni Türk Ceza Kanunu, TBMM'de kabul edildi.

1935- TBMM 5. Dönem çalışmalarına başladı. Atatürk, 4. kez Cumhurbaşkanı seçildi. TBMM'de ilk kez 18 kadın milletvekili yer aldı.

1958- İzmit Körfezi'nde çalışan "Üsküdar" vapuru, saatteki hızı 130 kilometreyi bulan kasırga yüzünden Soğucak mevkisinde battı. 293 yolcudan 76'sı öğrenci 272 kişi öldü; 21 kişi kurtuldu.

1968- Milli Bakiye usulünü kaldıran yeni Seçim Kanunu TBMM'de kabul edildi.

1974- Tiyatro sanatçısı Hüseyin Kemal Gürmen 73 yaşında öldü.

1978- Adnan Menderes'in oğlu, Adalet Partisi Aydın Milletvekili Mutlu Menderes trafik kazası sonucu öldü.

1983- "Hakkari'de Bir Mevsim" adlı film, Berlin Film Şenliği'nde 4 ödül aldı.

1985- "A. Kadir" adıyla tanınan şair Abdülkadir Meriçboyu, 68 yaşında İstanbul'da öldü.

1990- İlk özel TV kanalı Magic Box, Eutelsat F 5 uydusundan test sinyali yayınlamaya başladı.

1992- İstanbul Kuledibi'ndeki Neve Şalom Sinagogu'na bombalı saldırıda bulunuldu.

1992- SHOW TV yayın hayatına başladı.

1992- Bosna-Hersek, referandum sonrasında, Yugoslavya'dan ayrılarak bağımsızlık kararı aldı. Ancak 3 Martta, Sırp kuvvetleri, Bosna'nın kuzeyindeki Bosanki Brod'u bombaladı ve silahlı çatışmalar başladı.

1996- Eski Gümrük ve Tekel bakanlarından Haydar Özalp öldü.

2003- Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesine, yabancı silahlı kuvvetler unsurlarının 6 ay süreyle Türkiye'de bulunmasına izin verilmesine ilişkin Başbakanlık Tezkeresi, TBMM'nin kapalı oturumunda reddedildi.

2012- Merkez Bankası'nın açtığı yarışma sonucunda ilk kez belirlenen TL'nin simgesi Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın da katıldığı basın toplantısı ile tanıtıldı. TL'nin simgesi Merkez Bankası tarafından açılan yarışmada 8 bin 262 başvuru arasından seçildi.

2013- Antalya Valiliği koordinatöründe Sağlık İl Müdürlüğü tarafından düzenlenen "1 saatte en fazla organ bağışı rekor denemesi"nde Guinness dünya rekoru ilk 7 dakika içinde kırıldı. Sürenin bitmesine 53 dakika 50 saniye kala dev kronometrede görülen 475 rakamı, rekor olarak kayıtlara geçti.

2 Mart

1924- Halk Fırkası grup toplantısında, Şer'iye ve Evkaf Vekaletlerinin kaldırılmasına ve öğretimin birleştirilmesine karar verildi.

1956- Fransa Fas'ın bağımsızlığını onayladı.

1957- Sporcu, eğitimci Selim Sırrı Tarcan öldü.

1960- Necip Fazıl Kısakürek, Atatürk'ün hatırasına yayım yoluyla hakaret ettiği gerekçesiyle 18 ay hapis cezası daha aldı.

1994- Yönetmen Bilge Olgaç, evinde çıkan yangında 54 yaşında öldü.

1994- TBMM Genel Kurulunda DEP'li Leyla Zana, Ahmet Türk, Orhan Doğan, Hatip Dicle ve Sırrı Sakık ile bağımsız Mahmut Alınak'ın dokunulmazlıkları kaldırıldı. Genel Başkan Hatip Dicle ve Orhan Doğan gözaltına alındı.

2000- Türk halk müziği sanatçısı Özay Gönlüm öldü.

2000- İngiltere, 16 aydır Londra'da ev hapsinde tutulan eski Şili diktatörü Pinochet'in salıverilmesine karar verdi. Pinochet, kendisini isteyen ülkeler itiraz etmeden, ülkeyi terk etti.

2004- İkinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün büyük oğlu Ömer İnönü 80 yaşında İstanbul'da vefat etti.

2010- Türk sinemasının çok yönlü isimlerinden Yılmaz Duru öldü. - Ankara

Kaynak: AA / Güncel