Haftanın Tarihine Bakış
Atatürk, 75 yıl önce hayata gözlerini yumdu.
ANKARA (AA)- Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, 10 Kasım 1938'de, saat dokuzu beş geçe Dolmabahçe Sarayı'nda "Türk'ün tarihinde ve gönlünde daima yaşamak" üzere yaşama gözlerini kapadı.
Atatürk'ün sonsuzluğa göçtüğü gün hükümet, milli yasın acısını her satırında ortaya koyan ve ulusun duygularını dile getiren resmi bir tebliğ yayımladı.
Anadolu Ajansı tarafından duyurulan bu tebliğ, o günün diliyle şöyleydi:
"Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'nin resmi tebliğidir: Müdavi ve müşavir tabiplerinin neşredilen son raporu Atatürk'ün dünyaya gözlerini kapadığını bildirmektedir.
Bu acı hadise ile Türk vatanı büyük yapıcısını, Türk milleti Ulu Şefini, insanlık büyük evladını kaybetti. Milletimize içimiz yanarak bu tarife sığmayan ziyanından dolayı en derin taziyelerimizi sunarız.
Kederlerimizin tesellisini ancak ve ancak onun büyük eserine bağlılıkta ve aziz vatanımızın hizmetinde ararız. Şurasını da her şeyden evvel beyan etmeliyiz ki, ölmez olan, onun büyük eseri Cumhuriyet Türkiyesi'dir.
Hükümetimiz, içinde bulunduğumuz bu mühim anda bugüne kadar olduğu gibi dikkatle vazife başındadır. Müesses olan nizamı ve vaziyeti idame hususunu, büyük Türk Milleti'nin hükümeti ile tek vücud olarak teyid ve temin edeceğine şüphe yoktur.
Teşkilatı Esasiye Kanunu'nun 33'üncü maddesi mucibince, Büyük Millet Meclisi Reisi Abdulhalik Renda, Reisicumhur Vekaleti vazifesini deruhte etmiş ve ifaya başlamıştır.
Gene teşkilatı Esasiye Kanunu'nun 33'ncü maddesi mucibince, Büyük Millet Meclisi derhal yeni Reisicumhur intihab edecektir.
Türkiye'nin büyük makamına Teşkilatı Esasiye Kanunu'na göre, geçecek zatın etrafında hükümeti ile şanlı ordusu ile ve bütün kuvveti ile Türk Milleti, sarsılmaz bir varlık olarak toplanacak ve yükselmesine devam edecektir.
Bugün ayrılığına ağladığımız Büyük Şefimiz Atatürk, her vakit Türk Milleti'ne güvendi. Eserlerini bu güvenle yaptı. İdamesi esbabını da istikmal ederek, güvenle büyük milletimize bıraktı. Ebedi Türk Milleti, onun eserlerini ebediyetle yaşatacaktır. Türk gençliği, onun kıymetli vediası olan Türkiye Cumhuriyeti'ni daima koruyacak ve onun izinde yürüyecektir.
Kemal Atatürk, Türk'ün tarihinde ve gönlünde daima yaşayacaktır."
-Belli başlı öteki olaylar
4 Kasım
644- Halife Hz. Ömer, Medine'de suikasta kurban gitti.
1879- ABD'li James J. Ritty, yazar kasayı geliştirdi.
1909- Bağdat Demiryolları kapsamında yapılan Haydarpaşa Garı törenle açıldı.
1922- Son Osmanlı hükümeti (Tevfik Paşa kabinesi) istifa etti.
1922- Osmanlı Devleti'nin resmi gazetesi Takvimi Vakayi yayınını durdurdu.
1922- İngiliz arkeolog Howard Carter ve ekibi, Tutankamon'un mezarını keşfetti.
1937- Mark Twain Cemiyeti, Atatürk'e madalya verdi.
1940- İngiltere, Girit'i işgal etti.
1946- BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) kuruldu.
1950- Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Bildirisi'ni imzaladı.
1951- Din dersi ilkokullarda ders programına alındı.
1956- Sovyet güçleri Macaristan'a girdi.
1979- Tahran'daki ABD elçiliğini işgal eden Humeyni yanlıları, elçilik görevlilerini rehin aldı.
1981- YÖK Yasası kabul edildi.
1982- Şeyhülmuharririn Burhan Felek 93 yaşında öldü.
1983- Gazeteci, yazar ve siyaset adamı Doğan Avcıoğlu 57 yaşında öldü.
1984- Şair Ümit Yaşar Oğuzcan 58 yaşında öldü.
1995- 73 yaşındaki İsrail Başbakanı İzak Rabin, 27 yaşındaki sağcı bir öğrenci tarafından öldürüldü.
2006- Ankara'da 112 sivil toplum kuruluşunun katılımıyla "Cumhuriyetimiz İçin Halk Yürüyüşü" düzenlendi. Atatürk Kültür Merkezi'nden başlayan yürüyüş, Tandoğan'a kadar sürdü. Tandoğan Meydanı'ndaki mitingin ardından Anıtkabir ziyaret edildi.
2007- Prof. Dr. Erdal İnönü'nün cenazesi İstanbul'da toprağa verildi.
2008- ABD'De, Demokrat Partili aday Barack Obama, ülke tarihinin 44. başkanı seçildi ve ilk siyahi başkan olarak tarihe geçti.
2012- İran, Basra Körfezi ve buradaki adaların savunma gücü ile güvenliğini artırmaya yönelik yeni bir askeri üs kurdu.
2013- Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü, "ceza infaz kurumları ile denetimli serbestlik müdürlüklerinde görev yapan personelden isteyenlerin, başörtüsü takarak çalışabileceğini", bununla birlikte "resmi üniforma giyen personelin başörtüsünün, üniformaya uyumlu olacağını ve kapalı ortamlar dışında başörtüsü üzerine kep takılacağını" bildirdi.
2013- 13. Frankfurt Türk Film Festivali'nde ilk kez verilen "Altın Elma" ödülünü, yönetmenliğini Ali Aydın'ın yaptığı, oğlunu arayan bir babanın öyküsünü anlatan "Küf" isimli filmi, 3 dalda birden kazandı.
5 Kasım
1638- IV. Murat komutasındaki Osmanlı ordusu Musul'a girdi.
1757- Prusya Kralı II. Frederic, 7 Yıl Savaşları'nda Fransa'yı, Rosbach'da yendi.
1791- Besteci Wolfgang Amadeus Mozart, Viyana'da 35 yaşında öldü.
1840- Afganistan, İngilizlere teslim oldu.
1895- New York Rochester'dan George B. Selden, benzinle çalışan otomobil için ilk ABD patentini aldı.
1914- İngiltere, Türkiye'ye savaş ilan etti.
1919- Gaziantep, Fransızlar tarafından işgal edildi.
1925- Ankara Hukuk Fakültesi, Atatürk tarafından açıldı.
1930- İlk televizyon reklamı Londra'da gösterildi.
1973- Geleneksel Türk tiyatrosunun son temsilcisi İsmail Dümbüllü 86 yaşında öldü.
1988- 1931 yılında Türkiye Güzeli seçilen Naşide Saffet Esen öldü.
1991- Filipinler'de selde yaklaşık 7 bin kişi öldü.
2006- Eski başbakanlardan Bülent Ecevit, 172 gündür tedavi gördüğü GATA'da vefat etti.
2012- Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Türkiye'nin kredi notunu "yatırım yapılabilir" seviyeye yükseltti.
2013- Hindistan, ülkenin güneyindeki Sriharikota'daki Satish Dhawan Uzay Merkezi'nden Mars'a gidecek insansız uzay aracını fırlattı.
2013- Golfte dünyanın 1 numarası Tiger Woods, 'Turkish Airlines Open 2013' Turnuvası öncesi, golf sopasını, Asya ve Avrupa kıtalarını birleştiren Boğaziçi Köprüsü'nde salladı.
6 Kasım
1814- Enstrüman yapımcısı ve saksafonu bulan Adolphe Sax doğdu.
1893- Besteci Peter İlyiç Çaykovski 53 yaşında St. Petersburg'da öldü.
1913- Hintli lider Mahatma Gandhi tutuklandı.
1917- Finlandiya bağımsızlığını ilan etti.
1917- Bolşevik Ekim Devrimi (eski Rus takvimine göre Ekim 25): Lenin ve Troçki, Petograd'da kontrolü ele geçirdi.
1918- Çanakkale Boğazı, İngiliz ve Fransızlarca işgal edildi.
1931- İstanbul'da dolmuşlarda sarı-siyah damalı çizgi uygulaması başlatıldı.
1936- İzmit'te kağıt ve karton fabrikası açıldı.
1955- Kayseri Şeker Fabrikasında üretime başlandı.
1979- Türkiye'de "Hoş Memo" olarak tanınan çizgi bant "Li'l Abner"in yaratıcısı All Capp 70 yaşında öldü.
1981- YÖK Yasası yürürlüğe girdi.
1983- ANAP tek başına iktidar oldu.
1983- Ressam Münif Fehim öldü.
1989- Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı kuruldu.
2009- Türk dil bilimci İlhan Ayverdi 83 yaşında vefat etti.
2012- İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülen "Ergenekon" davasında gizli tanık "Deniz"in Şemdin Sakık olduğu ortaya çıktı.
2013- İsviçreli bilim adamlarının, zehirlenerek öldürüldüğüne yönelik iddiaların ardından inceleme yaptıkları eski Filistin Devlet Başkanı Yaser Arafat'ın cesedinde ve mezarındaki toprakta radyoaktif polonyum elementine rastladığı bildirildi.
2013- Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahmanov, Cumhurbaşkanlığı seçimini açık farkla kazanarak bir dönem daha görev yapma hakkı elde etti.
7 Kasım
1600- Divan şiirinin ustalarından Baki öldü.
1665- Yaşayan en uzun ömürlü gazete The London Gazette'nin ilk baskısı yayımlandı.
1892- İstanbul'da Darülaceze'nin temeli atıldı.
1910- Rus yazar Tolstoy öldü.
1917- Sovyetler Birliği kuruldu.
1920- Türk ordusu Gümrü'yü işgal etti.
1921- İtalya'da Mussolini, kendisini Ulusal Faşist Partisi lideri ilan etti.
1929- New York'taki Modern Sanatlar Müzesi halka açıldı.
1958- Gazeteci Yazar Aka Gündüz 72 yaşında öldü.
1988- Nebioğlu Yayınevinin kurucusu Osman Nebioğlu öldü.
1991- Basketbol yıldızı Magic Johnson, HIV testinin pozitif çıkmasının ardından basketbolu bıraktığını açıkladı.
2003- Dünyanın en büyük yüzen kitap fuarı "MV Daulus" İzmir'in Alsancak Limanı'na geldi.
2004- Cumhuriyet döneminin ilk kadın yazarlarından Cahit Uçuk 95 yaşında İstanbul'da vefat etti.
2005- Yazar ve senarist Sulhi Dölek 57 yaşında İstanbul'da öldü.
2011- Ünlü şarkıcı Michael Jackson'ın doktoru Conrad Murray, Jackson'a güçlü bir anestezi ilacı olan "propofol"den aşırı dozda vererek ölümüne neden olmaktan suçlu bulundu.
201 - Demokrat Parti'nin adayı Barack Obama, ikinci kez ABD Başkanı seçildi. Obama, zafer konuşmasında, "Beyaz Saray'a her zamankinden daha kararlı ve daha ilham almış şekilde döndüğünü" söyledi.
2013- Ankara 13. Ceza Mahkemesi, sanıklardan emekli orgeneraller Orhan Yöney, Şükrü Sarıışık, emekli korgeneraller Vural Avar, Köksal Karabay, Tevfik Özkılıç, emekli tümgeneraller Çetin Dizdar, Ayhan Cansevgisi, Şevket Turan, Ünal Akbulut, emekli tuğgeneral Refik Zeytinci, emekli koramiraller Altaç Atılan, Aydan Erol, emekli albaylar Hüsnü Dağ, Ruşen Bozkurt ve Cengiz Çetinkaya'nın adli kontrol şartıyla tahliyesine karar verdi. Mahkeme, Çevik Bir, Çetin Doğan, Erol Özkasnak, İdris Koralp ve Kenan Deniz'in tutukluluklarının devamını kararlaştırdı.
2013- İspanya'da 4 asra yakın geçmişi olan boğa güreşleri resmen kültürel miras olarak tanındı.
8 Kasım
1793- Louvre, Paris'te müze olarak açıldı. Louvre, 13. yüzyılın başlarında bir kale olarak inşa edilmişti.
1912- Selanik, Yunanlılar tarafından işgal edildi.
1923- Adolf Schicklgruber (Hitler), Münih'te ilk çıkışını yaptı. Bu başarısız çıkışın ardından 4 gün sonra 12 Kasımda tutuklandı ve hapiste "Kavgam"ı yazdı.
1938- Atatürk'ün hastalığı normal seyrinden çıkarak şiddetlendi.
1944- ABD'de Roosevelt dördüncü kez başkan seçildi.
1973- Şair Faruk Nafiz Çamlıbel 75 yaşında öldü.
1979- Şair Nevzat Üstün 55 yaşında vefat etti.
1982- Halkoyuna sunulan Anayasa'nın yüzde 91,3 oyla kabul edildiği açıklandı.
1992- Berlin'de 350 bin kişi, ırkçı şiddete karşı gösteri yaptı.
1998- Sinema sanatçısı Erol Taş öldü.
2006- DHKP/C terör örgütünün "üst düzey yöneticilerinden" Ercan Kartal, Sabancı suikastı ile yedinci Cumhurbaşkanı Kenan Evren'e suikast girişimi talimatını verdiği gerekçesiyle yargılandığı davada ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı.
2011- Fransız paleontologlar, Türkiye'de ilk kez dinozorların ortaya çıkmasından önce yaşamış 280 milyon yaşında bir kertenkelenin izlerini keşfetti.
2011- Eski Dünya Ağır Sıklet Boks şampiyonu ve 1970'li yıllarda Muhammed Ali'nin en büyük rakibi ünlü boksör Joe Frazier kanserden öldü.
2012- Merkezi Fransa'nın Lyon kentinde bulunan Uluslararası Polis Teşkilatı'nın (Interpol) başına ilk defa bir kadın yönetici getirildi. Interpol'un Roma'daki toplantısında yapılan seçime tek aday olarak giren 58 yaşındaki Mireille Ballestrazzi, başkan seçildi.
2013- Haiyan Tayfunu, Filipinler'de 5000'den fazla kişinin ölümüne yol açtı. Yaklaşık 14 milyon kişiyi etkileyen tayfun nedeniyle Türkiye, Filipinler halkına, 500 acil barınma çadırı, 5 bin 125 battaniye ve 550 mutfak seti yardımında bulundu.
2013- Pakistan Talibanı, yeni liderini seçti. Örgütün yeni lideri Molla Fazlullah oldu.
9 Kasım
1444- Varna Savaşı kazanıldı.
1877- Erzurum'a dayanan düşmana karşı, Topdağı Savaşı kazanılarak, tabyalara Türk bayrağı çekildi.
1918- Almanya'da Cumhuriyet ilan edildi.
1935- Japon birlikleri Çin'de Şangay'ı işgal etti.
1936- Montreux Boğazlar Sözleşmesi resmen yürürlüğe girdi.
1938- Almanya'da Yahudi karşıtları, şiddet eylemleri başlattı. Bu olaylar tarihe Kristal Gece (Crystal Hight/Krystallnacht) olarak geçti.
1938- Atatürk'ün son günü... Yayımlanan resmi tebliğlerde Atatürk'ün genel durumunun vahamete doğru gittiği açıklandı.
1982- Kenan Evren, 101 pare top atışıyla cumhurbaşkanı oldu.
1985- Karpov'u yenen Kasparov, Dünya Satranç Şampiyonluğunu kazandı.
1989- Turgut Özal yemin ederek Cumhurbaşkanlığı görevine başladı.
1989- Berlin Duvarı yıkıldı.
1990- Yazar Kerim Korcan 72 yaşında öldü.
1991- Türkiye, Azerbaycan'ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke oldu.
2011- Van, merkez üssü Edremit olan 5,6 büyüklüğünde ikinci depremle sarsıldı. 39 kişinin hayatını kaybettiği depremde Bayram Oteli'nin enkazı altında kalan DHA muhabirleri Sebahattin Yılmaz ve Cem Emir de can verdi. Bayram Otel'in enkazından Japon yardım ekibinden Miyuki Konnai sağ kurtulurken, ağır yaralı çıkarılan Atsushi Miyazaki hastanede yaşamını yitirdi.
2011- İtalya Başbakanı Berlusconi, şubatta erken seçime gidileceğini, kendisinin aday olmayacağını açıkladı. İtalya Cumhurbaşkanı Napolitano, başbakanlık için geçen Mario Monti'yi ömür boyu senatör olarak atadı ve yolunu açtı.
2012- ABD Merkezi Haberalma Örgütü (CIA) Direktörü David Petraeus, görevinden istifa etti. Evlilik dışı ilişkide bulunduğunu kabul eden Petraeus, Başkan Obama'ya gönderdiği dilekçesinde istifasının kabulünü istedi.
2013- Gırtlak kanseriyle mücadele eden usta gazeteci Savaş Ay, 59 yaşında İstanbul'da vefat etti.
2013- CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Parti Meclisi (PM) tarafından hakkındaki Yüksek Disiplin Kurulu kararı kaldırılan Şişli Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül'e parti kimlik kartını verdi.
2013- Danıştay 8. Dairesi, avukatların baro levhasına kayıt için "başı açık" fotoğraf vereceklerine ilişkin Türkiye Barolar Birliği Avukatlık Kanunu Yönetmeliği'nin yürütmesini durdurdu.
10 Kasım
1483- Protestan reformunun lideri Martin Luther doğdu.
1922- VI. Mehmet Vahdettin, son Selamlık törenine katıldı.
1924- "Halk Fırkası", "Cumhuriyet Halk Fırkası" adını aldı.
1938- Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Gazi Mustafa kemal Atatürk, yaşama gözlerini yumdu.
1953- Atatürk'ün naaşı, Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın katıldığı görkemli törenle Anıtkabir'e nakledildi.
1988- Atatürk, ölümünün 50. Yılı'nda ilk kez yas tutulmadan anıldı.
1989- Bulgaristan Devlet Başkanı Tudor Jivkov, istifa etmek zorunda kaldı.
1992- Türkiye'nin ilk cep denizaltısı dalışını Bodrum'da gerçekleştirdi.
2006- Yargıtay 9. Ceza Dairesi, Gazeteci yazar Uğur Mumcu, Prof. Dr. Ahmet Taner Kışlalı, Prof. Dr. Muammer Aksoy ve Doç. Dr. Bahriye Üçok'un öldürülmesi olaylarının aralarında bulunduğu "Umut Davası"nda, sanık Ferhan Özmen'in, "Anayasal düzeni cebren değiştirmeye teşebbüs etme" suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılmasına ilişkin kararı onadı.
2007- Amerikalı yazar Norman Mailer 84 yaşında yaşamını yitirdi.
2011- Yunanistan'da iktidardaki PASOK ve ana muhalefet Yeni Demokrasi'nin desteğiyle Lukas Papadimos'un başbakanlığında ulusal birlik hükümeti kuruldu.
2013- Belçika, Filistin'in Brüksel Temsilcisi'ni artık "Büyükelçi" olarak tanıdığını açıkladı.
2013- Hollanda'daki Türk toplumunun katkılarıyla dünyadaki tüm göçmenleri temsilen hazırlanan "Milli Göçmen İşçi Anıtı", Rotterdam kentinde açıldı. - Ankara
