Haftanın Tarihine Bakış
''Hakimiyet Milletindir'' yazılı levha TBMM kürsüsünün arkasına 87 yıl önce asıldı.
Anayasa'da belirtilen "Egemenlik Kayıtsız Şartsız Milletindir" hükmünün özünü oluşturan "Hakimiyet Milletindir" yazılı levha, 30 Kasım 1925'te Büyük Millet Meclisi kürsüsünün arkasına asıldı.
"Hakimiyet Milletindir" yazılı levhanın asıldığı İkinci Meclis binası, 1923 yılında mimar Vedat Tek (1873-1942) tarafından Cumhuriyet Halk Fırkası Mahfeli olarak tasarlanarak inşa edildi. Bu bina, birtakım değişikliklerden sonra II. TBMM binası olarak 18 Ekim 1924 tarihinde hizmete açıldı. 29 Ekim 1924'te Cumhuriyetin yıl dönümü kutlanan ikinci binada 31 Ekim 1924'de ilk oturum yapıldı.
II. TBMM binası, işlevini 27 Mayıs 1960 tarihine kadar 36 yıl boyunca sürdürdü. Bugünkü TBMM binası 6 Ocak 1961'de hizmete girdikten sonra ise Merkezi Antlaşma Örgütüne (CENTO) ayrıldı. 1961-1979 yıllarında CENTO Genel Merkezi olarak kullanılan bina, Ekim 1981'de Cumhuriyet Müzesi olarak ziyarete açıldı.
Millet Meclisi'nin 23 Nisan 1920'de açılmasıyla "egemenlik" milletin eline geçti. 20 Ocak 1921'de kabul edilen "Teşkilatı Esasiye Kanunu"nun ilk maddesini, "Hakimiyet Bilakaydüşart Milletindir" oluşturdu. 1924 tarihli Teşkilatı Esasiye Kanunu'nda ise "egemenlik" esası, üçüncü maddede, "Hakimiyet Bilakaydüşart Milletindir" olarak belirtildi. Bu kanunun Türkçeleştirilmesini sağlayan 10 Ocak 1945 tarihli 4695 kanun sayılı Anayasa'da üçüncü maddede yer alan hükümle "Hakimiyet Bilakaydüşart Milletindir" ibaresi, "Egemenlik Kayıtsız Şartsız Milletindir"e dönüşümünü tamamladı.
1961 Anayasası'nda bu kavram, düzenlemenin "Egemenlik" başlığı altındaki 4. Maddesinde "Egemenlik Kayıtsız Şartsız Türk Milletinindir"; 1982 Anayasası'nda ise "Egemenlik" başlıklı 6. Maddesinde "Egemenlik, Kayıtsız Şartsız Milletindir" şeklinde yer aldı.
-Belli başlı öteki olaylar
25 Kasım
1893- Orhun Kitabeleri, Kopenhag Üniversitesi Genel Dil Bilimi profesörü ve Danimarka Kraliyet İlimler Akademisi üyesi Wilhelm Ludwig Thomsen tarafından okundu. Thomsen, Orhun alfabesini çözdüğünü, 15 Aralık 1893'te Danimarka Kraliyet İlimler Akademisinde sunduğu bildiriyle bilim dünyasına açıkladı.
1925- Şapka giyilmesi konusundaki kanun, TBMM'de kabul edildi. Kanun, 28 Kasımda yürürlüğe girdi.
1945- Bestekar Lemi Atlı 76 yaşında İstanbul'da öldü.
1958- Ahmet Adnan Saygun'un bestelediği Yunus Emre Oratoryosu, BM'nin yeni çalışma dönemi dolayısıyla New York'ta seslendirildi.
1967- ABD Başkanı Johnson'un Kıbrıs Özel Temsilcisi Cyrus Vance, Atina'nın önerilerini Ankara'ya getirdi. NATO Genel Sekreteri Brosio da arabuluculuk için Ankara'ya geldi. BM Güvenlik Konseyi, savaştan kaçınılması çağrısı yaptı.
1973- Yunanistan'daki ayaklanmalar sonunda Başbakan Georgios Papadopulos, cunta tarafından devrildi.
1979- Abdi İpekçi'nin katlinden sanık Mehmet Ali Ağca, Kartal Maltepe Askeri Ceza ve Tutukevi'nden kaçtı.
1998- 55. Hükümet, gensoru ile düşürüldü. Devlet Bakanı Güneş Taner'in bakanlık görevi sona erdi. Başbakan Mesut Yılmaz, istifasını Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e sundu.
1999- Yargıtay 9. Ceza Dairesi, terör örgütünün elebaşı Abdullah Öcalan hakkında verilen ölüm cezasını onadı.
2011- Türkiye, Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi'ni imzalayan ülkeler arasında parlamentosunda ilk onaylayan ülke oldu.
2013- Endonezya'nın batısında Sinabung yanardağı güçlü patlamalarla kül ve lav püskürttü
2013- Türkiye, Birleşmiş Milletler Uluslararası Denizcilik Örgütü'nün (IMO) daimi temsilcisi olarak 2013-2015 dönemi için Genel Kurul Başkanlığı'na seçildi.
26 Kasım
1548- Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusu, Halep'e girdi.
1812- Napolyon Bonapart komutasındaki Fransız ordusu, büyük kayba uğrayarak Rusya topraklarını terk etmek zorunda kaldı.
1926- Türkiye'nin ilk şeker fabrikası, Alpullu'da faaliyete geçti.
1934- Atatürk'ün önerisiyle İsmet Paşa'ya, "İnönü" soyadı verildi.
1934- Lakap ve unvanlar kaldırıldı. Kanunla "Ağa, hacı, hafız, hoca, molla, efendi, bey, beyefendi, paşa, hanım, hanımefendi, hazretleri" gibi lakap ve unvanlar kaldırılıyor; bütün yurttaşlar, kadın erkek, "kanun karşısında ve resmi belgelerde yalnız adlarıyla anılır" deniliyordu.
1935- Afyon-Isparta demiryolu açıldı.
1943- Tosya ve Ladik'te 7,2 büyüklüğündeki depremde 2 bin 824 kişi öldü.
1947- Eski milli eğitim bakanlarından, köy enstitülerinin başlangıcı sayılan okulları kuran Saffet Arıkan öldü.
1954- Kapalıçarşı'daki yangında 1394 dükkan harap oldu. Çarşı yanındaki 3 han ve birkaç bina büyük hasar gördü.
1986- Eski dışişleri bakanlarından Prof. Dr. Gündüz Ökçün öldü.
1993- Almanya, PKK'yı terör örgütü ilan ederek, bütün yan kuruluşlarıyla birlikte kapattı.
1996- Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Tansu Çiller, Susurluk kazasından söz ederken, "Devlet uğruna kurşun atan da yiyen de şereflidir" dedi.
2011- Başbakan Erdoğan, Marmara Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde "laparoskopik" yöntemle sindirim sistemi ameliyatı oldu.
2011- Afganistan'daki NATO helikopterleri, Pakistan'ın kuzeybatısına geçerek, sınıra yakın askeri kontrol noktasına saldırı düzenledi. Saldırıda Pakistanlı 28 asker hayatını kaybetti. Pakistan, saldırı üzerine Afganistan'daki NATO birliklerine ikmali durdurdu ve Şemsi Amerikan Hava Üssü'nün 15 gün içinde tahliyesini kararlaştırdı.
2013- Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Milli Piyango İdaresine ait şans oyunlarının 10 yıllık lisans verilmesi suretiyle özelleştirilmesi için ihaleye çıktı.
27 Kasım
1526- Kanuni Sultan Süleyman, Avusturya seferine çıktı.
1780- Divan Edebiyatının kadın şairi Fitnat Hanım İstanbul'da öldü.
1895- Fransız romancı Alexandre Dumas 71 yaşında öldü.
1919- Bulgaristan, Müttefikler ile barış anlaşması imzaladı.
1942- Alman orduları, Toulon Limanı'na girerken; buradaki Fransız donanması kendini yok etti.
1947- İstanbul İnönü Stadyumu açıldı.
1950- Kore'de Kunuri Savaşı başladı.
1967- ABD Başkanı Johnson'un Kıbrıs Özel Temsilcisi Cyrus Vance, üçüncü kez Ankara'ya gelerek Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil ile görüştükten sonra Türkiye'nin yeni önerilerini götürdü. Yunan cuntasından kesin cevabını vermesi istendi.
1970- İstanbul Kültür Sarayı (şimdi AKM) yandı.
1994- Bestekar, edebiyatçı, gazeteci, yazar ve 1983-1987'de Halkçı Parti'den milletvekili olan Rüştü Şardağ öldü.
1995- Türk müziği sanatçısı Abdullah Yüce kalp krizi sonucu hayatını kaybetti.
1995- Çevirmen, araştırmacı, denemeci ve tiyatro yazarı Aziz Çalışlar yaşamını yitirdi.
2012- Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı okullarda, belirli koşullarda öğrencilerin kılık kıyafetlerinin serbest olmasına ilişkin yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlandı.
2012- Kamu Başdenetçiliğine eski Yargıtay üyesi Mehmet Nihat Ömeroğlu seçildi.
2013- EXPO 2020'nin hangi kentte düzenleneceğini belirlemek üzere toplanan Uluslararası Sergiler Bürosu Genel Kurulu'nda yapılan oylamada İzmir, 36 oy alarak ikinci turda elendi. Dubai, 116 oy alarak EXPO'ya evsahipliği yapmaya hak kazandı.
2013- Türk basınını duayen isimlerinden ve Türkiye Spor Yazarları Derneği eski başkanlarından Necmi Tanyolaç, 85 yaşında İstanbul'da vefat etti.
28 Kasım
1912- Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti.
1920- Mehmet Akif (Ersoy) ve Eşref Edip "Sebilü'r-Reşad" dergisini Kastamonu'da çıkarmaya başladı.
1924- Futbolda ilk Fenerbahçe-Beşiktaş maçında Fenerbahçe, rakibini 2-0 yendi.
1928- İlk kadın avukat Beyhan Hanım İstanbul I. Ticaret Mahkemesinde bir kadın sanığı savundu.
1934- Hakimiyeti Milliye gazetesi "Ulus" adıyla çıkmaya başladı.
1935- Bursa'da Merinos Fabrikası ile Gemlik'te Suni İpek Fabrikasının temeli atıldı.
1936- Ereğli Kömür Şirketinin hükümetçe satın alınmasına dair Ankara'da sözleşme imzalandı.
1938- Atatürk'ün vasiyetnamesi açıldı. Atatürk, vasiyetinde; parasının nemasından yakınlarına, manevi evlatlarına aylık, İnönü'nün çocuklarına yükseköğrenim ödeneği bağlanması koşuluyla parasını ve Çankaya'daki mülkünü CHP'ye bıraktı. Nemadan kalacak miktarın her yıl Türk Dil ve Tarih kurumlarınca paylaşılmasını istedi.
1940- II. Dünya Savaşı ortamında 500 kilogramdan fazla tahıl stoklarına Ticaret Bakanlığınca el konulması kararlaştırıldı.
1943- Churchill, Stalin ve Roosevelt, Tahran'da bir araya geldi.
1951- Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kabul edildi. Kanun, 1 Ocak 1952'de yürürlüğe girdi.
1961- Fenerbahçe'nin milli futbolcusu Can Bartu, İtalya'nın Fiorentina takımına transfer oldu. Bartu, 11 Temmuzda Lazio takımıyla anlaşmış; ancak Bartu'nun askerliği nedeniyle bu transfer gerçekleşememişti.
1967- NATO Genel Sekreteri Brosio Ankara'da Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil ile görüştü ve Atina'ya geçti. Türk jetleri Kıbrıs üzerinde uyarı uçuşları yaptı.
1979- Vatikan Devlet Başkanı Papa II. Jean Paul resmi ziyaret için Türkiye'ye geldi.
1995- Yahudi asıllı iş adamı Nesim Malki, Bursa'da uğradığı silahlı saldırıda öldü.
2002- Abdullah Gül başkanlığında kurulan 58. Hükümet güvenoyu aldı.
2002- Türk şiirinin büyük ustalarından Melih Cevdet Anday İstanbul'da vefat etti. "Garip" şiir akımının yaşayan son temsilcisi Anday 87 yaşındaydı.
2002- Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Bülent Tanör İstanbul'da öldü.
2005- Türk okurlarının "Ters Akıyordu Volga" adlı kitabıyla beğenisini kazanan yazar Hatice Alptekin öldü.
2006- Papa 16. Benediktus, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in davetlisi olarak Türkiye'ye geldi.
2008- Cep telefonu kullanıcılarına yeni iletişim olanakları sağlayacak üçüncü nesil mobil iletişim sistemleri (3G) ihalesi Ankara'da yapıldı.
2011- Türkiye'de düğün, cenaze, asker uğurlama gibi toplumsal olaylarda geleneksel olarak ikram edilen keşkek, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras listesine alındı.
2013- Milli Eğitim Bakanlığı'nca Türkiye genelinde 1 milyon 290 bin 8. sınıf öğrencisi için ilk kez düzenlenen merkezi ortak sınavın ilk gün oturumu 28 Kasım, ikinci gün oturumu ise 29 Kasımda yapıldı.
29 Kasım
1846- Türk müziği bestecisi Hammammizade İsmail Dede Efendi vefat etti.
1932- Jön Türk hareketinin önderlerinden düşünür Abdullah Cevdet öldü.
1935- İstanbul'da Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası açıldı.
1937- Hatay'da bağımsız rejim yürürlüğe girdi.
1958- Besteci Necip Celal Antel İstanbul'da öldü.
1978- "Halkın Tapınağı" adlı tarikata üye 913 kişi Guyana ormanlarındaki merkezlerinde zehir içerek topluca intihar etti.
1982- Aktör Cary Grant öldü.
2011- Hukuk, siyaset bilimi ve sosyoloji uzmanı Prof. Dr. Server Tanilli, İstanbul'da 80 yaşında vefat etti.
2011- İzlanda parlamentosu, Filistin'i bağımsız devlet olarak tanıdı.
2013- Kıbrıs Türk Futbol Federasyonu (KTFF) ile Rum Futbol Federasyonu (KOP) arasında Zürih'te 5 Kasım'da imzalanan anlaşma, KTFF Genel Kurulu'nda yapılan oylamada 43 kulüp başkanı tarafından oy birliğiyle onaylandı.
30 Kasım
1900- Yazar Oscar Wilde Paris'te bir otel odasında, duvar kağıdına "Birimiz gitmeli" diye yazarak intihar etti.
1909- Osmanlı tarihiyle ilgili bilimsel çalışmalar yapmak amacıyla Tarihi Osmani Encümeni kuruldu.
1910- "Yorgun Savaşçı", "Devlet Ana" romanlarının yazarı Kemal Tahir İstanbul'da dünyaya geldi.
1919- Fransa'daki seçimlerde kadınlara ilk kez oy hakkı tanındı.
1925- Tekke ve zaviyelerin kapatılmasına ilişkin kanun kabul edildi.
1925- Salahiyetsiz sarık ve ruhani kıyafet taşıyanların cezalandırılmasına ilişkin kanun çıktı.
1925- TBMM kürsüsünün arkasındaki duvara "Hakimiyet Milletindir" yazılı levha asıldı.
1930- Paris'teki bir film şirketinin düzenlediği uluslararası ses yarışmasının Türkiye bölümü, Cumhuriyet gazetesince gerçekleştirildi. Yarışmaya katılan otuz sekiz kişiden Hudadat Şakir Hanım, yirmi jüri üyesinden on altısının oyuyla "Türkiye Ses Kraliçesi" seçildi.
1952- ABD ilk hidrojen bombasını Eniwetok Adası'nda patlattı.
1971- İdamla yargılanan Mahir Çayan ve arkadaşları, İstanbul Askeri Cezaevinden tünel kazarak kaçtı.
1973- Anadolu, Çukurova ve Dicle üniversiteleri kuruldu.
1990- Zonguldak'ta 43 bin maden işçisi greve başladı.
1997- Genel Nüfus Tespiti ve Seçmen Yazımı gerçekleştirildi. Türkiye'nin nüfusu 62 milyon 865 bin 574 olarak belirlendi.
2007- İstanbul-Isparta seferini yapan Atlasjet'e ait uçak, Isparta'nın Keçiborlu ilçesi yakınlarında düştü. Kazada, 7'si mürettebat 57 kişi öldü.
2007- Başbakan Erdoğan, 17 Ekim'de TBMM'den çıkarılan sınır ötesi operasyon konusundaki tezkerenin ardından, "28 Kasım itibarıyla sınır ötesi operasyona ilişkin Türk Silahlı Kuvvetlerinin yetkilendirildiğini" açıkladı.
2009- Gazeteci Abdülkadir Yücelman ile Yönetmen Ahmet Uluçay vefat etti.
2009- Türk Patent Enstitüsü, rakıya "milli içki" tescili verdi.
2011- Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Türkiye'nin Suriye'ye yönelik 9 maddelik yaptırım paketini açıkladı. Yaptırımlar arasında seyahat yasağı, mal varlıklarının dondurulması ve kredi ilişkilerinin durdurulması gibi tedbirler yer aldı.
2012- Filistin, Birleşmiş Milletler'de "üye olmayan gözlemci devlet"statüsü kazandı. Oylamada 138 ülke "evet", 9 ülke "hayır" oyu kullandı, 41 ülke çekimser kaldı. Filistin, "üye olmayan gözlemci devlet" statüsüyle BM sistemindeki temsil imkanını bir adım ileriye taşıdı.
2012- Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, "Madımak olayının gerek oluş şekli, amacı, sonuç ve tesirleri gerekse dönem içerisinde yaşanan diğer bazı olaylarla irtibatları itibarıyla bir bütünlük içerisinde araştırılması ve incelenmesi" için Devlet Denetleme Kurulu'nu görevlendirdi.
2013- Anayasa Mahkemesi, Türk Silahlı Kuvvetlerinde "disiplin ceza puanına bağlı olarak ayırma cezası" verilenlerden savunma alınmayacağını düzenleyen kanun hükmü ile 5510 sayılı Kanun'daki bazı ibareleri Anayasa'ya aykırı buldu.
2013- Diyanet İşleri Başkanlığı, Suudi Arabistan'ın getirdiği kısıtlamalar yüzünden 14 günden fazla umre turu yapmamaya karar verildiğini açıkladı.
1 Aralık
1402- Timur, 57 yıldır Rodos şövalyelerinin hüküm sürdüğü İzmir'i kuşattı.
1906- Dünyanın ilk sinema salonu Paris'te açıldı.
1928- Yeni Türk harflerinin kullanımı yürürlüğe girdi. Gazeteler, mecmualar, levha, tabela ve ilanlar yeni harflerle basılmaya başladı.
1928- II. İktisat Şurası toplandı.
1928- Osmanlı borçlarının tasfiyesine ilişkin anlaşma TBMM'de onaylandı.
1940- II. Dünya Savaşı dolayısıyla Türkiye'de geceleri karartma uygulaması başladı.
1943- Roosevelt, Churchill ve Stalin'in katıldığı Tahran Konferansı sona erdi.
1950- Türk askerleri, Kore'de Kunuri Zaferi'ni kazandı.
1954- Gazeteci Hüseyin Cahit Yalçın cezaevine konuldu.
1964- Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklık kurulmasını öngören, 12 Eylül 1963'te imzalanan Ankara Antlaşması yürürlüğe girdi.
1968- Şarkıcı, oyuncu Dario Moreno 47 yaşında İstanbul'da öldü.
1980- Turgut Özal Başbakanlık Müsteşarlığına atandı.
1980- Sanat dergisi "Gösteri" yayımlanmaya başladı.
1986- Yazar Demir Özlü, hakkında açılan davaya katılmaması gerekçesiyle vatandaşlıktan çıkarıldı.
1989- Doğu Almanya Parlamentosu, Komünist Partiyi iptal etti.
1994- Tango şarkıcısı Şecaattin Tanyerli öldü.
2004- Yargıtay Başkanı Eraslan Özkaya yaş haddinden emekliye ayrıldı.
2007- TSK, Irak'ın kuzeyinde bulunan teröristleri etkisiz hale getirmek için verilen yetki çerçevesinde ilk operasyonu gerçekleştirdi. Hakkari'nin Çukurca ilçesinin güneydoğusunda Irak hudutları içinde tespit edilen 50-60 kişilik bir terörist grubuna ateş destek vasıtalarıyla operasyon düzenleyen TSK, gruba önemli ölçüde zayiat verdirdi.
2009- Yazar Cahide Birgül, vefat etti.
2010- DİSK genel başkanlarından Kemal Türkler'in öldürülmesine ilişkin Ünal Osmanağaoğlu'nun yargılandığı dava, zaman aşımı gerekçesiyle ortadan kaldırıldı.
2011- YÖK Genel Kurulu, üniversiteye giriş sınavında yerleştirme puanlarının hesaplanmasında kullanılan katsayı uygulamasını kaldırdı.
2013- Fransa'da, vergi artışları ve yeni vergilerin uygulamaya konulmasını protesto eden on binlerce kişi sokağa döküldü.
2013- Antalya'da düzenlenen Parlamentolararası Futbol Turnuvası'nda Polonya şampiyon oldu. - Ankara
