Haftanın Tarihine Bakış
Ulusal Kurtuluş Savaşı, Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın, 26 Ağustos 1922'de sabaha karşı verdiği emirle başlattığı Büyük Taarruz ve 30 Ağustos'ta "Başkomutanlık Meydan Muharebesi"nin kazanılmasıyla sonuçlandı.
Ulusal Kurtuluş Savaşı, Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın, 26 Ağustos 1922'de sabaha karşı verdiği emirle başlattığı Büyük Taarruz ve 30 Ağustos'ta "Başkomutanlık Meydan Muharebesi"nin kazanılmasıyla sonuçlandı.
Mustafa Kemal, Dumlupınar'da, eşi Latife Hanım ile 30 Ağustos 1924 günü katıldığı "Meçhul Asker Anıtı"nın temel atma töreninde, zaferin kazanıldığı o günleri adeta yeniden yaşadı. "Tıpkı bugün gibi" dediği konuşmasında, anıtın temelinin atıldığı tepeye 2 yıl önce gelişini ve ateşler yükselen savaş alanını anlatan Mustafa Kemal, "29/30 Ağustos sabaha karşı", Garp Cephesi Harekat Şubesi Müdürü Tevfik Bey'in (Bıyıklıoğlu) getirdiği, savaşta son durumu gösteren harita üzerine, "Derhal Fevzi (Çakmak) ve İsmet (İnönü) paşaları" çağırtarak, düşmanı yok edecek yeni emrini verdi.
Kendisi de cepheye hareket eden Mustafa Kemal, saatler ilerleyip sonuç alınınca, 31 Ağustos sabahı savaş meydanını dolaştı. Mustafa Kemal, gördüğü manzarayı törende aktarırken, ordunun zaferinin büyüklüğünü, buna karşılık "hasım ordunun" uğratıldığı felaketin dehşetini ve savaş meydanından toplanan ölülerin, esir kafilelerinin oluşturduğu görünümün "bir mahşeri" andırdığından özenle kurduğu cümlelerle söz etti.
Mustafa Kemal Atatürk, "Türk vatanına göz dikeceklere, Türk'ün 30 Ağustos günündeki ateşini, süngüsünü, hücumunu, kudret ve iradesindeki şiddeti hatırlatacağını" da kaydetti.
"Yeni Türk Devleti'nin, genç Türk Cumhuriyeti'nin temelinin burada sağlamlaştırıldığını; ebedi hayatının burada taçlandırıldığını" vurgulayan Atatürk, konuşmasının sonunda gençlere şöyle seslendi:
"Gençler! Cesaretimizi takviye ve idame eden sizsiniz. Siz, almakta olduğunuz terbiye ve irfan ile insanlık meziyetinin, vatan muhabbetinin, fikir hürriyetinin en kıymetli timsali olacaksınız. Ey yükselen yeni nesil! İstikbal sizindir. Cumhuriyeti biz kurduk; onu ila ve idame edecek sizsiniz. Arkadaşlar, bu gaza ve şehadet diyarını terk ederken, 'Şehit Asker'i hep beraber hürmet ve tazimle selamlayalım."
-Belli başlı öteki olaylar
29 Ağustos
1521- Türk orduları Belgrad'ı zapt etti.
1526- Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı orduları, Mohaç Meydan Savaşı'nı kazandı.
1855- Osmanlı'da ilk telgraf görüşmesi yapıldı. İstanbul-Edirne, İstanbul-Şumnu hattının tamamlanmasıyla
ilk telgraf Şumnu'dan İstanbul'a gönderildi. Kırım Savaşı'ndan bilgi veren telgrafta, "Müttefik askerleri
Sivastopol'a girmişlerdir" yazılıydı. Türk birlikleri de müttefikler arasındaydı.
1924- Almanya, savaş tazminatının ödenmesine ilişkin, müttefiklerce hazırlanan Dawes Planı'nı onayladı.
1929- Graff Zeppelin hava gemisi, 21 gün süren dünya turunu tamamlayarak Lakehurst'a döndü.
1933- Nazilerin tutukladığı Yahudiler toplama kamplarına gönderilmeye başlandı.
1936- İstanbul'da Atatürk Köprüsü'nün temeli atıldı. (Eskiden yerinde Unkapanı Köprüsü vardı.)
1936- Balkan Festivali İstanbul'da başladı. Balkan ülkelerinden gelen halk oyunları ekiplerinin gösteriler
sunduğu festivale, 2-3 Eylül gecesi Atatürk de katıldı. Atatürk, Rumen halk oyunları ekibi ve Türk zeybek
ekibiyle oyunlara katıldı.
1938- Nazım Hikmet, Harp Okulu ve Donanma davalarından toplam 28 yıl 4 ay hapse mahkum edildi.
1945- Sultan II. Abdülhamid'in 400 milyon dolarlık miras davasını varisleri kazandı.
1947- ABD'li bilim adamları, nükleer güç için plütonyumu parçalamayı başardı.
1955- Kıbrıs Konferansı Londra'da toplandı.
1964- Ankara, İstanbul ve İzmir'de Kıbrıs konusunda büyük yürüyüşler ve mitingler düzenlendi.
1982- İsveçli sinema oyuncusu Ingrid Bergman öldü.
1986- Üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın cenazesi, doğum yeri Umurbey'de törenle toprağa verildi.
1988- Ünlü ressam Eren Eyüboğlu öldü.
2005- Katrina kasırgası ABD'nin güneyini vurdu: 1200 kişi öldü.
2007- Türkiye Cumhuriyeti'nin 60. Hükümeti, AK Parti Genel Başkanı ve İstanbul Milletvekili Recep
Tayyip Erdoğan'ın başkanlığında kuruldu. Erdoğan, Bakanlar Kurulu listesini Cumhurbaşkanı Abdullah
Gül'e sundu. Gül tarafından onaylanan 60. Hükümette başbakan dahil 25 üye bulunuyor.
2010- Endonezya'nın Sumatra adasındaki Mount Sinanbug yanardağı 400 yıl aradan sonra faaliyete geçti.
2011- Genelkurmay Başkanlığının internet sitesi güncellendi. Güncelleme sonrasında sitedeki basın duyurusu
ve açıklamalar, son 7 gün içinde yayımlananları kapsar hale getirildi. Tartışmalara konu olan 27 Nisan'daki
açıklama da siteden kaldırıldı.
2015- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun sunduğu Geçici Bakanlar Kurulunu onayladı.
2015- 15. Dünya Atletizm Şampiyonası'nda ABD'li Ashton Eaton, 9 bin 45 puanla dünya rekoru kırdığı dekatlonda altın madalya kazandı.
30 Ağustos
M.Ö 30- Eski Mısır'da Kraliçe Kleopatra intihar etti.
1908- Hicaz Demiryolu açıldı.
1922- Büyük Taarruz zaferle sonuçlandı.
1924- Gazi Mustafa Kemal Paşa, Başkomutanlık Meydan Savaşı'nın ikinci yıl dönümünde,
Dumlupınar'da "Meçhul Asker Anıtı"nın temelini attı.
1924- Türkiye İş Bankası, ilk işlemini yaparak faaliyetlerine başladı. Bankanın kuruluş sermayesi
1 milyon liraydı.
1930- Ankara Sivas demir yolu hattı ve Sivas İstasyonu, Başbakan İsmet Paşa'nın konuşmasıyla hizmete
açıldı.
1937- Van Gölü'nde ilk vapur seferi yapıldı.
1937- Atatürk'ün manevi kızı Sabiha Gökçen'e, 1935'te girdiği Eskişehir Hava Mektebi'nde
"tayyareci diploması" verildi.
1952- Erzurum'da Aziziye Anıtı açıldı.
1974- BM Güvenlik Konseyi, Kıbrıs'taki çarpışmalar yüzünden evlerini terk edenlerin güven içinde geri
dönmelerine izin verilmesini öngören Fransa, İngiltere, Avusturya ortak karar tasarısını oy birliğiyle kabul etti.
1977- Orgeneral Kenan Evren, Kara Kuvvetleri Komutanlığına atandı.
1992- İran sınırından sızarak Alan Karakoluna saldıran teröristlerden 43'ü öldürüldü.
1993- Ses sanatçısı Taner Şener, Kuşadası'nda öldü.
2000- Tiyatro sanatçısı Gürdal Tosun, tedavi gördüğü İzmir SSK Bozyaka Hastanesinde yaşama veda etti.
2011- Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 30 Ağustos Zafer Bayramı ve Türk Silahlı Kuvvetleri Günü dolayısıyla
Genelkurmay Karargahında düzenlenen törende "Başkomutan" sıfatıyla kutlamaları kabul eden ilk
Cumhurbaşkanı oldu.
2013 - 30 Ağustos Zafer Bayramı Resepsiyonuna ilk kez Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ev sahipliği yaptı.
Köşk'teki resepsiyona muhalefet liderleri Kemal Kılıçdaroğlu ve Devlet Bahçeli katılmadı.
31 Ağustos
869- İslam bilgini Buhari yaşamını yitirdi.
1867- Fransız şair Charles Baudlaire öldü.
1876- V. Murat tahttan indirildi, yerine kardeşi II. Abdülhamit padişah oldu.
1890- Brüksel Genel Senedi ile köle ticareti yasaklandı.
1928- Bertolt Brecht'in "Üç Kuruşluk Opera" adlı oyununun ilk gösterimi Berlin'de yapıldı.
1930- Vilayet ve şehremanetinin birleştirilmesine karar verildi. Valiler, aynı zamanda belediye başkanı oldu.
1970- İzmir'de Akdeniz Olimpiyatlarının yapılacağı "Halkapınar spor tesisleri" inşaat sırasında yandı.
1971- Heykeltıraş Ali Hadi Bara, 65 yaşında öldü.
1988- Sarp Sınır Kapısı açıldı.
1988- Irak'ın kuzeyinden kaçan Iraklılar, Türk sınırlarından geçmeye başladı.
1997- Galler Prensi ve İngiliz Veliahdı Prens Charles'ın eski eşi Prenses Diana, Paris'te
geçirdiği trafik kazasında öldü. Kazada, Diana'nın sevgilisi Dodi El Fayed ve şoförü de öldü.
2003- Siyaset dünyasının ünlü organizatörü Erkal Zenger yaşamını yitirdi.
2005- Irak'ın başkenti Bağdat'ta bir köprü üzerinde çıkan izdiham, çoğu Şii hacı adayı bin kişinin
ölümüne yol açtı.
2015- 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suç faillerinin yakalanmasına yardımcı olanlara veya yerlerini, kimliklerini bildirenlere para ödülü verilmesine dair İçişleri Bakanlığı yönetmeliği, Resmi Gazete'de yayımlandı.
1 Eylül
1481- Galatasaray Lisesi, devlet adamı yetiştirilmesi amacıyla Sultan II. Bayezid tarafından kuruldu. Okulda 1868'de Fransızca eğitime geçildi.
1715- Beş yaşında tahta geçen, 72 yıl Fransa'yı yöneten, Fransızların "Güneş Kral"ı XIV. Louis öldü.
1920- Fransızlar, başkenti Beyrut olan Lübnan devletini kurdu.
1922- Mustafa Kemal Paşa, Başkomutanlık Meydan Savaşı'nın
kazanılması üzerine emrini verdi: "Ordular! İlk Hedefiniz Akdeniz'dir. İleri!"
1923- Japonya'nın Tokyo ve Yokohama kentlerinde meydana gelen depremde 300 bin kişi öldü.
1924- Ankara Devlet Konservatuvarının temelini oluşturan "Musiki Muallim Mektebi" Ankara'da açıldı.
1925- Birinci Tıp Kongresi Ankara'da toplandı.
1925- Mustafa Kemal Paşa'yı Kastamonu dönüşünde Ankara'da karşılayanların ellerinde şapkaları vardı.
1929- Arapça ve Farsça dersleri okullardan kaldırıldı.
1933- Denizyolları İşletmeleri devlet tekeline alındı.
1939- Almanya'nın Polonya'ya saldırması üzerine, II. Dünya Savaşı başladı. Milyonlarca kişinin öldüğü savaşın başlamasının 50. yılında "Dünya Barış Günü" ilan edildi.
1947- Amerikan Yardım Antlaşması imzalandı.
1949- İstanbul Radyosu deneme yayınına başladı.
1951- Ordinaryüs Prof. Dr. Mazhar Osman Usman 67 yaşında İstanbul'da öldü.
1967- Türkiye'deki Kıbrıslı mücahitler ve öğrenciler, hükümeti protesto etti. İçişleri Bakanı Faruk Sükan, protestocuların
sınır dışı edilebileceğini açıkladı.
1969- Muammer Kaddafi, Libya'da askeri bir darbeyle Kral İdris'i devirdi.
1974- Magosa'ya bağlı Muratağa ve Sandallar köylerinden 88 Türk'ün, öldürülüp yakılarak çukura gömüldükleri anlaşıldı.
1976- Yüzücü Erdal Acet, Manş Denizi'ni 9 saat 2 dakikada geçerek Dünya rekoru kırdı.
1982- İlk ve ortaöğretimde din dersi zorunlu kılındı.
1985- Kuşadası Davutlar yöresinde çıkan orman yangınında bir orman bekçisi ile 14 er şehit oldu.
1993- Savaş Karşıtları Derneği kuruldu.
1998- Türk sinemasına 46 yıldır hizmet veren yönetmen Osman F. Seden vefat etti.
2003- Denizli Valisi Recep Yazıcıoğlu, Ankara'ya 30 kilometre uzaklıkta trafik kazası geçirdi. Yazıcıoğlu 8 Eylül'de öldü.
2004- Eski ulaştırma bakanlarından Mehmet Köstepen vefat etti.
2006- Lübnan'da oluşturulacak barış gücüne Türk askerinin gönderilmesine ilişkin Hükümet Tezkeresi, TBMM Başkanlığına sunuldu.
2007- İngiliz ordusunun 1930'lu yıllarda yüzlerce Hindu asker üzerinde hardal gazının etkilerini araştıran deneyler yaptığı ortaya çıktı.
2010- Şehirlerarası trafikteki otomobillerin hız sınırı çift yönlü yollarda saatte 90, bölünmüş yollarda ise 110 kilometreye çıkartıldı.
2013- Anadolu Ajansı, Kütçe haber yayımına başladı. AA, böylece yayın dilini 6'ya çıkarmış oldu.
2 Eylül
1633- İstanbul Cibali'de çıkan büyük yangında 20 binden fazla bina kül oldu. Katip Çelebi'ye göre kentin beşte biri yandı.
1651- Mahpeyker Kösem Sultan, boğdurularak öldürüldü.
1898- Makineli tüfek bir savaşta ilk kez kullanıldı.
1900- Almanya ile ABD arasında telgraf kullanımı başladı.
1922- Kurtuluş Savaşı'nda, Yunan Orduları Başkomutanı General Trikopis esir edildi.
1925- Tekke ve zaviyelerin kapatılması ve memurların şapka giymesine karar verildi.
1929- Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği ilk güzellik yarışmasında, Feriha Tevfik Hanım, Türkiye Güzeli seçildi.
Feriha Tevfik, sinema ve tiyatro oyuncusu oldu.
1930- Mustafa Kemal Paşa, Sadri Maksudi (Arsal) Bey'n "Türk Dili İçin" adlı kitabına şunları yazdı: "Ülkesini, yüksek istiklalini korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır."
1938- Hatay devletinin kuruluşu ilan edildi. Hatay Millet Meclisi ilk toplantısını yaptı ve Tayfur Sökmen'i Cumhurbaşkanı seçti.
1945- Başbakan Suziki, Tokyo Körfezi'nde, Missouri Zırhlısı'nda Japonya'nın yönetiminin General Mac Arthur'a devrini öngören anlaşmayı imzaladı. ABD Başkanı Truman, zaferi ilan etti ve İkinci Dünya Savaşı sona erdi.
1954- Ho Chi Minh, yeni kurulan Kuzey Vietnam Cumhuriyeti'nin başkanlığına seçildi.
1968- İran'da deprem: 11.000 kişi öldü.
1968- Gazeteciliği meslek edinmiş ilk kadın yazarlardan Sabiha Sertel 73 yaşında Bakü'de vefat etti.
1973- İngiliz yazar Tolkien 81 yaşında ülserden öldü.
1974- Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Bilim Ödülleri verildi. Cahit Arf ve Orhan İçen "matematik", Erdal İnönü "fizik", Kazım Türker "tıp" dalında ödül aldı.
1983- Sinema oyuncusu Feri Cansel öldü.
1985- Kaş limanı açıklarında 3400 yıl önce batan, fildişi eşya ve bakır, kalay parçalarıyla yüklü bir gemi enkazı bulundu.
1994- Halterci Naim Süleymanoğlu'na, Uluslararası Olimpiyat Komitesince "Yüzyılın En Güçlü Sporcusu Ödülü" verildi.
1995- Eski bakan ve Gazeteci Hıfzı Oğuz Bekata öldü.
1997- Tiyatro sanatçısı Alev Sezer vefat etti.
2001- İlk kalp naklini gerçekleştiren Güney Afrikalı kalp cerrahı Christian Barnard, Kıbrıs'ta öldü.
2006- Şırnak, Hakkari, Van ve Diyarbakır'da terör örgütü mensuplarınca düzenlenen saldırılarda 1 üsteğmen, 2 asteğmen, 1 uzman çavuş ve 3 er şehit oldu, 6 asker yaralandı.
2011- BM Soruşturma Komisyonu, Mavi Marmara saldırısıyla ilgili hazırladığı 105 sayfalık raporunu Genel Sekreter Ban'a sundu. Raporda, İsrail ordusunun aşırı ve izah edilemeyen güç kullandığı, yolculara kötü muamelede bulunduğu belirtildi. Bunun üzerine Türkiye, İsrail'le diplomatik ilişkilerin ikinci katip düzeyine indirdi, İsrail arasındaki askeri anlaşmalar askıya alındı.
2013- Türk-İş Genel Başkanı Mustafa Kumlu, 2007 yılından beri yürüttüğü genel başkanlık görevinden istifa etti.
2015- Muğla'nın Bodrum ilçesinde kaçakları taşıyan bot battı. Bodrum'dan Yunanistan'ın İstanköy adasına şişme botla geçmeye çalışanlardan 12'sinin cesedine ulaşıldı. Olayda, annesi ve kardeşiyle boğularak hayatını kaybeden 3 yaşındaki Aylan Kurdi'nin kıyıya vuran cesedi, Doğan Haber Ajansı muhabiri Nilüfer Demir tarafından fotoğraflandı. Türkiye ve uluslararası kamuoyunda yankı uyandıran fotoğraf, dünyanın göçmen krizine bakışını değiştirdi.
3 Eylül
1683- Viyana Kuşatması başarısızlıkla sonuçlandı.
1783- İngiltere, Paris'te imzalanan anlaşmayla ABD'nin bağımsızlığını tanıdı.
1869- İstanbul'da "Atlı Tramvay", Konstantin Karopana tarafından çalıştırıldı.
1883- Rus yazar İvan Turgenyev, Paris yakınlarında öldü.
1895- İlk profesyonel futbol maçı yapıldı. Latrobe, Jeanette'i 12-0 yendi.
1908- Türkiye'deki ilk haftalık mizah dergisi "Kalem" yayımlanmaya başlandı.
1912- Deniz kuvvetlerine yiyecek sağlamak için dünyanın ilk konserve fabrikası İngiltere'de açıldı.
1933- Kayseri-Ulukışla hattının tamamlanmasıyla Karadeniz ile Akdeniz'i birbirine bağlayan demiryolu tamamlandı.
1939- Ankara Radyo gazetesinin ilk sayısı çıktı.
1939- Almanya'nın Polonya'yı işgalinden iki gün sonra, İngiltere ve Fransa, Almanya'ya savaş ilan etti.
1952- Ağrı Dağı zirvesine Türk bayrağı dikildi.
1983- Nail Çakırhan, Ağa Han Mimarlık Ödülü'nü aldı.
1988- Türkiye'ye sığınan Kürtlerin sayısı 100 bini aştı.
1988- Eski başbakanlardan Ferit Melen vefat etti.
1999- İstanbul Radyosu'nun ilk spikerlerinden Tarık Gürcan, İstanbul'da 71 yaşında öldü.
2006- İstanbul Fatih'te İsmailağa Camisi'nin emekli imamı Bayram Ali Öztürk bıçaklanarak öldürüldü. Öztürk'ü bıçaklayan Mustafa Erdal, camide bulunanlar tarafından linç edildi.
2008- Cumhurbaşkanı Gül, Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan'ın Erivan'daki Türkiye-Ermenistan Dünya Kupası grup elemesi futbol karşılaşması için yaptığı daveti kabul etti.
2008- Gazeteci İhsan Bülent Özön, 86 yaşında İstanbul'da vefat etti.
2012- İstanbul'da sadece toplu taşıma araçlarının kullanacağı "Toplu Taşıma Yolu" uygulaması başladı.
2013- Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik, Türkiye'nin Oscar'a "Kelebeğin Rüyası" filmi ile katılacağını açıkladı.
2013 - 28 Şubat süreci olarak bilinen döneme ilişkin eski Genelkurmay 2. Başkanı Orgeneral Çevik Bir ve eski YÖK Başkanı Kemal Gürüz'ün de aralarında bulunduğu 103 sanığın, "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'ni cebren devirmeye, düşürmeye iştirak" suçundan yargılanmasına başlandı.
2014- Go Eun-bi (d. 1992) Güney Koreli şarkıcı, dansçı öldü.
2015 - Geçici Bakanlar Kurulunda yer alan 11 bağımsız bakan, TBMM Genel Kurulunda yemin etti.
4 Eylül
1063- Büyük Selçuklu Devleti'nin kurucusu Tuğrul Bey öldü.
1682- İngiliz astronom Edmund Halley, daha sonra kendi adı verilen kuyruklu yıldızı gördü.
1886- Apaçi yerlilerinin şefi Geronimo, ABD birliklerine teslim oldu. Son büyük Amerikalı-Yerli savaşı sona erdi.
1919- Sivas Kongresi, Mustafa Kemal Paşa'nın konuşmasıyla açıldı.
1932- Dünya Barış Konferansı, Viyana'da toplandı.
1935- İstanbul telefon şirketi, hükümet adına işletilmeye başlandı.
1936- İngiltere Kralı VIII. Edward, İstanbul'da Atatürk'ü ziyaret etti.
1970- Şili'de sosyalist lider Salvador Allende başkan seçildi.
1970- Prof. Dr. Erdal İnönü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Rektörü oldu.
1990- Gazeteci yazar Turan Dursun, İstanbul'da uğradığı silahlı saldırıda yaşamını yitirdi.
1994- Grafiker Erim Gözen 55 yaşında öldü.
1994- Ressam Gül Derman 52 yaşında vefat etti.
1996- Abdi İpekçi cinayetinin sanıklarından Oral Çelik, İsviçre tarafından Türkiye'ye iade edildi. Çelik, 16 Eylül'de 17 yıl aradan sonra çıkarıldığı mahkemece tutuklandı.
2008- Emekli Tümgeneral Osman Pamukoğlu'nun kurucuları arasında bulunduğu "Hak ve Eşitlik Partisi" kuruldu.
2013- Yazar Yaşar Kemal'e, Ermenistan Kültür Bakanlığı tarafından "Krikor Naregatsi" nişanı verildi.
2015- Dolar, ABD istihdam verisinin ardından 3 lirayı aşarak tarihi rekorunu kırdı.
