Hedef Büyük, Koşmak Gerek!

Şanlıurfa son yıllarda Türkiye’de en fazla yatırımcıyı çeken illerin başında geliyor. Gerek yerli gerekse yabancı yatırımcılar için cazibe merkezi haline gelen Urfa, tarih, kültür, turizm, tarım potansiyeli bir arada olan bir kent. 2012 verilerine göre Urfa’da kişi başı milli gelir 3 bin 818 dolar, yani Urfa’nın milli geliri 12 milyar TL olarak açıklandı. 2023’te Urfa’da beklenilen kişi başı milli gelir ise 25 bin dolar. Yani 55 bin TL. Bu rakamlar Şanlıurfa Sanayi ve Ticaret Odası’nın (ŞUTSO) 2023 yılı için Urfa’da gerçekleşmesini beklediği rakamlar. Rakamların ulaşılabilirliğini sorduğumuz ŞUTSO Başkanı Eyyüp Sabri Ertekin, “Urfa’nın potansiyelinin yüzde 50’si yeterli” diyor. Ertekin, Urfa’nın potansiyeline inanıyor. Tarımda, sanayide, ticarette ve teşviklerde son yıllarda yapılan yatırımlardan umutlu olan Başkan Ertekin’le, Gazete İpekyol olarak, Urfa’nın 2023 hedeflerini, hedeflere giderken aldıkları destekleri, Urfa’nın ekonomik büyümesinde hangi sektörlerin ön plana çıkacağını, Urfa’nın teşvik ve ticaret boyutu ile ortak akıl oluşturma gayretlerini konuştuk.

Son dönemlerdeki açıklamalarınızda sürekli Urfa’da kişi başı 25 bin dolar hedefinden bahsediyorsunuz. Hatta son günlerdeki bir açıklamanızda ‘Biz Urfa’nın potansiyelinin yüzde 50’sini dahi harekete geçirirsek bu hedefe ulaşabiliriz’ diyorsunuz. Urfa’nın kişi başına 25 bin dolarlık bu hedefine ulaşması için Urfa’nın hangi dinamikleri harekete geçirmesi gerekiyor. Hangi sektörler daha çok ön plana çıkacak. Sanayi mi, ticaret mi, turizm mi, tarım mı? Biraz bu hedefi açar mısınız?

Öncelikli bu hedefimizin ulaşılabilir mi, ulaşılamaz mı olduğuna bakmak lazım. İlk önce onun incelemesini yaptık. Rakamlara baktığınızda size gerçekçi geldi mi?

Potansiyele bakınca olabilir görünüyor.

Hatta geçenlerde Dubai’den bir yatırımcı geldi. Ona da bu hedeflerimizi anlattık. Adamın yanında yapancı ortağı da vardı. Bu rakamları topladı, böldü ve ‘bunlar sallama rakamlar değil’ dedi. ‘Hükümetle görüşelim, Urfa için ayrı bir yatırım fonu bulalım’ dedi. Onlarla görüşmelerimiz devam ediyor şu anda. 12-13 tane büyük yatırım önerdik. Çünkü onlar küçük yatırım yapmıyorlar. Bu potansiyel hakikaten bizde var. Ama bunun için koşturmak lazım, yorulmak lazım. Öyle hemen teslim olmamak lazım. Maalesef Urfa’da birileri bir şeyler yapmak isterken onun ayağından aşağı çekmek isteyenler var. Tabi biz onlara takılmadan işimize, kârımıza bakacağız. Bu hedefin gerçekleşmesi için elimizden geleni yapacağız. Bu rakamlar öylesine yazılmış rakamlar değil. Yapılabilecek rakamlar. Bu potansiyelin yüzde 50’sini dahi kullansak bu hedeflere ulaşabiliriz.

Peki, bu hedeflere giderken hangi sektörler daha çok ön plana çıkacak?

Biz bütün potansiyellerimizi değerlendirdik. Bütün potansiyelleler bizim için önemli. Örneğin bir turizm potansiyeli, ilk başta adama çok şirinmiş gibi geliyor ama ne kadar zorlarsanız 6 milyar dolar gibi bir gelir elde ediyorsunuz. Bizim 25 bin dolara yaklaşmamız için 130 milyarı yakalamamız gerekiyor. Turizmi patlatsak da öyle bir şey olmayacak. Urfa’da tarım çok önemli. Urfa’da geçen yıl tarımdan 6 milyarlık bir gelir elde edilmiş. Rahatlıkla 6 milyarı 36 milyar yapmak mümkün. Bunun en basit örneklerinden bir tanesi fıstık. Bir sürü ekilmiş fıstık ağacımız var. Ama zamanında hangi ‘aklı evvel’ demişse, ‘fıstık su içmez’ diye fıstıklar sulanmıyor şu anda. Mesela Tülmen’de örnekleri var. Adam sulama yaptığı zaman dönümden 600-700 kilo taze fıstık alıyor. Sulama yapmadığı zaman 100 kilo bile alamıyor. Bunun ötesinde sulama yapıldığı zaman her sene oluyor. Öbür türlü iki senede bir ancak alabiliyor. Geçenlerde bir hesap yapmıştık. Sadece fıstıkları sulasak, bizim tarımsal gelirde 7-8 milyar civarında artıyor. Bu sadece fıstıktan gelen gelir. Başka hiçbir şey değil. Tarımda ise sebze meyve dönüşümü yaptığınızda 36 milyar civarında bir gelir elde etmek mümkün. Ham madde değil de işleyip katma değerle sattığınız zaman getirisi çok daha fazla oluyor. Bunun yanında tekstille ilgili çalışmalarımız var. Biz şu anda tekstil sektörünün daha çok hamaliye kısmıyla uğraşıyoruz ama para kazandıran kısmını bırakmışız. Şu anda insanlarımızı oraya yönlendirmeye çalışıyoruz. Aynı zamanda yenilebilir enerjiyle ilgili çok büyük potansiyelimiz var.

Destek alıyor musunuz bir yerlerden?

Yaş sebze meyve üretiminin ilerlemesi için UR-GE desteğine başvurduk. Onun hazırlık aşaması vardı. Hazırlık aşamasında Karacadağ Kalkınma Ajansı bizi destekledi. UR-GE, Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi. Örneğin o programa katılacak 15-20 firmamız 3 milyon dolarlık bir devlet desteği alacak. Yurtdışına gittiklerinde örneğin pazar bulma, fuarlara katılma, oradan eğitici bilgiler alma konularında destek sağlanıyor. Bunların üç tanesinden birisi yaş sebze meyve üzerine, bir tanesi rekabetçi hayvancılık üzerine, bir tanesi de tekstil üzerine. Üç tanesinin de çalışmaları devam ediyor. Üçünü de Karacadağ Kalkınma Ajansı destekliyor. Yine Karacadağ Kalkınma Ajansı’ndan yenilenebilir enerji konusunda organize sanayi bölgesi kurmak üzere destek aldık. İnşallah onun da çalışmaları kısa zamanda başlayacak. Hedefimiz uygun hazine arazilerini bulabilirsek orayı organize sanayi bölgesi haline getirmek. Nasıl insanlar şimdiki organize sanayi bölgesine gelip yatırım yapıyorlarsa aynen bu bölgeyi de o hale getirmeyi düşünüyoruz. Ayrıca bir gıda ihtisas organize sanayi bölgesi niyetimiz var. Bununla ilgili çalışıyoruz.

Organize sanayi bölgesinde son durum nedir?

Şu anda 3’üncü organize sanayi bölgesini açmak üzereyiz. Herhalde o da yetmeyecek. Bunun için 4 ve 5’inci bölgenin çalışmalarını yapmamız gerekiyor. Çünkü bunun için işlemler uzun sürüyor. Hadi ‘organizeyi açalım’ demekle olmuyor. Dediğim gibi 3’üncüyü bitirdik. 4 ile 5’in çalışmalarını başlatmaya bakıyoruz.

Hedeflerinizi koydunuz. Urfa’nın potansiyeli var diyorsunuz. Hedefe yönelmişken, bir birliktelik gerekmiyor mu? Ortak hareket etme, ortak akıl üretme gibi bir çalışma yapıyor musunuz?

Ortak akıl konusunda biz doğru bildiklerimizi söylüyoruz. Örneğin işadamları derneği, ekonomi dernekleriyle görüşmelerimiz devam ediyor. Bu hedefler için herkesle görüşüyoruz. Bizim eksiğimiz varsa onlar tamamlasınlar diyoruz. Herkesin görüşünü alıyoruz bu konuda. Bu memleket için ne yapılması lazım, master plan gibi bir planımız olmalı ki, onun peşinden gidelim. Bunun için biz elimizden geleni yapıyoruz. Tabi bazıları bizi engellemeye çalışıyor. Allah için elimizden geleni yapıyoruz. Çok şükür güzel gelişmeler de var.

Nedir bu güzellikler?

Örneğin biz istihdamda geçen yıl Türkiye 3’üncüsü olduk. Düşünün bunun İstanbul’u var, bunun Antep’i var, Denizli’si var, Maraş’ı var, Kocaeli’si var. Üçüncülük iyi rakam değil mi? İnşallah daha da güzel şeyler olacak.

Teşvikler konusuna gelirsek. Teşviklerde istediğiniz seviyeyi yakaladınız mı? Teşvikler Urfa’ya ne kattı?

Teşvik ilk çıktığında pek işe yaramıyordu. Biz arttırdık teşvikleri. Bizim mücadelemizin sonunda, sağ olsun bakan da bizi destekledi. Şu anda teşvikler ilk çıktığı gibi değil. Teşvikler ilk çıktığında hiç kimse yatırım için gelmiyordu. Bunu düzelttikten sonra rakamları görüyorsunuz zaten. Geçmişte ne kadar almıştık, şimdi ne kadar alıyoruz. Biraz izan varsa, merhamet varsa bunlar görülür ama göz kör ise ben ne yapayım. İstenen seviyede miyiz? Mümkün olduğu kadar koyduğumuz hedefe yaklaşmamız lazım. Bizim Urfa’nın büyümesi döviz bazında yüzde 8’e yaklaşıyor. Türkiye’nin ortalamasının yaklaşık iki katı kadar büyüdük. Şimdi bazılarının bundan haberi yok. Dalga geçtiğimizi falan sanıyorlar. Biz dalga falan geçmiyoruz Allah’a şükür. Var gücümüzle çalışıyoruz ve sonuçlarını da alıyoruz. Sonuçları da ortada. Eğer bir şehrin milli geliri artıyorsa, sanayisi büyüyorsa, geliri büyüyorsa, istihdamda Türkiye 3’üncüsü oluyorsa bu şehrin geliştiği anlamına gelmez mi?

İhracat rakamları nasıl şu anda Urfa’nın? Sizin de malumunuz olduğu üzere komşumuz Suriye’de bir iç savaş var. Irak’ta hakeza öyle. İnsanlar savaştan kaçıp buraya sığınıyor. Sınır güvenliği konusunda tartışmalar var. Bütün bunlar son yıllarda hem bölgede hem Urfa’da ekonomiyi ve ihracatı nasıl etkiledi?

Bu olaylar bizim için çok büyük talihsizlik başta Suriye, Irak olmak üzere. Biz buna rağmen geçen seneden bu seneye ihracatı yüzde 25 arttırmışız. Bütün bu olumsuzluklara rağmen. Düşünün bir de bunlar olmasaydı. Bizim için hedef bütün dünya. Tabi ki, insanlar komşularıyla alışveriş yapmak ister ama hedef bütün dünya. Şu anda biz üç tane eleman almışız, istihdam ediyoruz. Bütün üyelerimizin emrindedir. Gidin örneğin ‘ben fıstık yetiştirmek istiyorum’ deyin. Fıstık dünyada kaça alınıyor, kaça satılıyor, kim alıyor, kim satıyor bütün bunları size 10 dakika içinde çıkarsın. Bu gibi eğitimleri elemanlarımıza aldırmışız.

Son olarak Urfa’ya gelecek yatırımcılara çağrınız nedir? Yatırımcı Urfa’ya niçin gelsin?

Şu anda Urfa’dan daha cazip bir yer yok. Şu anda bizim organize sanayi bölgesinde yatırım yapanların parasal oran olarak yarısından fazlası Urfa dışından. Adam yatırıma geliyor, memnun kalıyor, yanında başka yatırımcıyı da getiriyor. Adam geliyor bakıyor yatırım için her şey uygun. Biz kendisine her türlü kolaylığı sağlıyoruz. Önündeki bürokratik engelleri kaldırıyoruz. Elimizden gelen bütün gayreti gösteriyoruz. Yatırımcı bunları görünce bu sefer kendisi başka yatırımcıyı teşvik ediyor buraya gelmesi için. Mesela önce Özak Tekstil vardı sanayide. Ahmet Akbalık. Önce o geldi. Biz onlara her türlü kol kanadı gerdik. Ondan sonra Karahan Tekstil geldi. Bunlar birbirleriyle haberleşiyorlar. Tekstille girişimi Ahmet Akbalık başlattı. Onları gördükten sonra Zilan Grubu geldi. Zilan Grubu gelip baktı ki, gerçekten abartmıyoruz. 25 tane Türkiye’deki en önemli ayakkabı firmasını getirdiler buraya. Burada kendilerine neyimiz var, neyimiz yok her şeyi anlattık. Onlar da şimdi bir hazırlık yapıyorlar. Zilan Grubu geçenlerde Çin’den buraya yatırımcıları davet etmişti. Bizim ayrıca Çin’le doğrudan görüşmelerimiz var. Çünkü Çin devleti sanayisini dünyaya açmak istiyor. Oradaki fabrikaların doğrudan buraya taşınması gibi konularda doğrudan görüşmelerimiz var. Bununla ilgili görüşmelerimiz var ancak daha netice alamadık.

ŞUTSO’NUN 2023 İÇİN ORTAYA KOYDUĞU RAKAMLAR

Hizmet sektöründen 40 Milyar

Tarım sektöründen 34,7 milyar

Urfa Fıstığı 7 Milyar

Mera 1 Milyar

Yenilenebilir enerjiden 16,8 Milyar

Pamuk İşlenmesi 39 Milyar

Üzüm İşlenmesi 6,5 Milyar

Turizm 6,6 Milyar

Toplam: 151.6 milyar TL

Toplamda 151.6 milyar TL gelir ile hedef olan 130 milyar TL’den 21.6 Milyar TL daha fazla gelir elde edilmesi bekleniyor.

(Kaynak: Gazeteipekyol)