Hukukçular iptal edilen sokağa çıkma cezasını konuşuyor: Polisin kestiği koronavirüs cezaları iptal olur mu?

Adana 5. Sulh Ceza Hakimliği, koronavirüs salgını sürecinde ülke genelinde uygulanan sokağa çıkma yasaklarına uymayan vatandaşlara kesilen idari para cezasına ilişkin dikkat çeken bir karar verdi. Mahkeme, bir vatandaşa polis tarafından kesilen 789 liralık para cezasını, "idari yaptırım kararının ancak mülki amir tarafından verilebileceği, polis tarafından yalnızca ihlale ilişkin tespit tutanağı tutulabileceği" gerekçesiyle iptal etti. Bu karar hukukçular arasında "emsal karar olup olmadığı" hususunda tartışma yarattı.

CEZAYI MAHKEMEYE TAŞIDI

Adana'da bir vatandaş, koronavirüs salgını nedeniyle 23 Mayıs günü ülke genelinde akşam saat 17.00'den sonra uygulanacak olan sokağa çıkma yasağı öncesi markete giderek alışveriş yapmak istedi. Ancak polis tarafından çevrilen vatandaş, 789 lira idari para cezası kesilerek evine gönderildi. Bunun üzerine vatandaş, avukatı aracılığıyla söz konusu idari para cezasına itiraz etti.

ADANA 5. SULH CEZA HAKİMLİĞİ CEZAYI İPTAL ETTİ

İtirazı değerlendiren Adana 5. Sulh Ceza Hakimliği de emsal niteliğinde bir karar vererek idari para cezasının iptaline hükmetti. Mahkemenin karar gerekçesinde Umum Hıfzısıhha Kanunu'na göre idari para cezalarının mülki amir tarafından verildiği gösterildi.

Gerekçeli kararda; illerde valinin, ilçelerde ise kaymakamın, devleti temsil eden en yüksek kamu görevlileri olarak görev yaptığı anımsatıldı. Yani mahkeme kararına göre; polis, "sokağa çıkma ya da maske takmama yasağı gibi salgın sürecinde toplum sağlığını tehlikeye atan bir vatandaşın" yasaya aykırı eylemini tutanakla tespit edecek, ceza ise valilik ya da kaymakamlık tarafından kesilecek.

"KOLLUK KUVVETLERİ SADECE İHLAL TESPİTİ YAPABİLİR"

Kararda, "Bu kanunun ihlali durumunda kolluk görevlilerinin ancak ihlal tespit tutanağı tutabileceği, itiraz konusu yaptırım kararının ise kolluk tarafından verildiğinin anlaşıldığı, bu nedenle yaptırım kararının hukuka aykırı olduğu" belirtildi.

1593 SAYILI UMUMİ HIFZISSIHHA KANUNU

Madde 294 / 2 Bu Kanunda yazılı olan idarî para cezaları mahallî mülkî amir tarafından verilir.

AVUKATLAR NE DEDİ?

Cezanın iptalini değerlendiren Avukat Bedia Teymur, "İdarenin her türlü eylem ve işlemine karşı Anayasa'nın 125. Maddesine göre yargı yolu açıktır. Dolayısı ile söz konusu maske takma cezasına karşı da belirlenen süre içerisinde itiraz edilebilir. Nitekim Adana 5.Sulh Ceza mahkemesi konuyla ilgili çok müspet bir karar vermiştir" ifadelerini kullandı.

KARAR EMSAL NİTELİKTE Mİ?

Av. Bedia Teymur değerlendirmelerine, "Söz konusu mahkeme kararı, emsal nitelikte denilemez çünkü idari işlemler;yetki, sebep, şekil, konu ve amaç yönlerinden kanuna aykırı oldukları gerekçeleriyle iptal edilir. Mezkur olayda bir yetkisizlik söz konusudur. Dolayısı ile Adana 5. Sulh Ceza Hakimliği, olması gerektiği gibi "yetki" gerekçesini baz alarak iptal kararı vermiştir. Burada genel bir işlem değil, yetkisiz merci tarafından yapılan işlem iptal edilmiştir. Kısaca bu karar "emsal bir karar" diyemeyiz. İkinci olarak da söz konusu karar yerel mahkemece verilmiş, bir üst mahkeme tarafından heniz onaylanmamıştır. Yerel mahkeme kararlarının her zaman için bir üst mahkemece bozulma ihtimali mümkündür. Dolayısı ile bu haliyle de; karar 'emsal niteliğindedir' diyemeyiz" şeklinde devam etti.

2577 SAYILI İDARİ YARGILAMA USULÜ KANUNU'NDA DAVA AÇMA SÜRELERİ ŞU ŞEKİLDE DÜZENLENMİŞTİR

Madde 7 /1. Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştay'da ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür.

2. Bu süreler; a) İdari uyuşmazlıklarda; yazılı bildirimin yapıldığı, b) Vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarından doğan uyuşmazlıklarda: Tahakkuku tahsile bağlı olan vergilerde tahsilatın; tebliğ yapılan hallerde veya tebliğ yerine geçen işlemlerde tebliğin; tevkif yoluyla alınan vergilerde istihkak sahiplerine ödemenin; tescile bağlı vergilerde tescilin yapıldığı ve idarenin dava açması gereken konularda ise ilgili merci veya komisyon kararının idareye geldiği; Tarihi izleyen günden başlar.

3. Adresleri belli olmayanlara özel kanunlarındaki hükümlere göre ilan yoluyla bildirim yapılan hallerde, özel kanununda aksine bir hüküm bulunmadıkça süre, son ilan tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün sonra işlemeye başlar.

4. İlanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar. Ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililer, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilirler. Düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olması bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmaz.