İran'in Nükleer Programı
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu(UAEK) Başkanı Yukiya Amano, İran'ın nükleer programına ilişkin hazırladığı son raporunda, "Parçin nükleer tesisinde askeri amaçlı faaliyetlerde bulunduğundan kaygı duyduklarını" bildirdi.
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu(UAEK) Başkanı
Yukiya Amano, İran'ın nükleer programına ilişkin hazırladığı son raporunda,
"Parçin nükleer tesisinde askeri amaçlı faaliyetlerde bulunduğundan kaygı
duyduklarını" bildirdi.
Amano, İran yönetiminin UAEK müfettişlerinin Parçin'de denetim yapmalarına
izin vermemesinin de "bu yöndeki kaygılarını güçlendirdiğini" belirtti.
Parçin'deki askeri faaliyetlere ilişkin güvenilir kaynaklardan elde
ettikleri bilgi ve belgelere sahip olduklarını ifade eden Amano, giriş izni
alamadıkları için iddiaları doğrulatamadıklarını ifade etti.
Amano, İran yönetiminin Parçin nükleer tesisinde temizlik faaliyetlerinde
bulunmasının da "askeri amaçlı faaliyetlerde bulunduğuna ilişkin kaygılarını
güçlendirdiğini" kaydetti.
Denetim yapabildikleri zenginleştirme tesislerinde yüzde 5 ve yüzde 20
oranında zenginleştirilmiş uranyum miktarında artış olduğuna işaret eden Amano,
İran yönetiminin Natanz nükleer tesisine IR-2m tipi yeni nesil santrifüj
yerleştirdiğini ancak gelişmiş bu santrifüjlerle üretim aşamasına geçilmediğini
bildirdi.
İran ile sürdürmekte oldukları "biçimlendirilmiş yaklaşım belgesi"
görüşmelerinde anlaşma sağlanamadığını belirten Amano, İran'ın yeni kuracağını
açıkladığı nükleer tesisler hakkında UAEK'yı bilgilendirmediği ve bu nedenle
rapor veremediklerini vurguladı.
İran ile UAEK temsilcileri biçimlendirilmiş yaklaşım belgesine ilişkin 15
Mayıs'ta Viyana'da 10.kez bir araya gelmiş ancak anlaşma sağlanamamıştı.
Taraflar, görüşmelerin devam etmesine karar verdiklerini belirtirken gelecek
görüşmenin tarihini açıklamamışlardı.
-NPT antlaşması ek protokolü -
İran'ın taraf olduğu Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi
Antlaşması'nın(NPT) ani denetimleri öngören ek protokolünü onaylamamakta ısrar
ettiğine işaret eden Amano, İran yönetimine, "şeffaf işbirliği önünde engel
teşkil eden ek protokolü onaylaması" çağrısını yineledi.
Raporunda, İran yönetiminin nükleer güvence denetimleri antlaşmasının Kod
3.1 maddesinin gereklerini de yerine getirmediğini ifade eden Amano, "Bu nedenle
Ajansın(UAEK)görevini tam olarak yapamadığını" bildirdi.
Güvence denetimleri antlaşmasının Kod 3.1 maddesi, antlaşmaya taraf olan
ülkenin yeni bir nükleer tesis kurmak istemesi halinde bunu planlama aşamasında
UAEK'ya bildirmesini öngörüyor. İran yönetimi ise antlaşmaya taraf oldukları
tarihte Kod 3.1 maddesine göre nükleer tesise yakıt(zenginleştirilmiş uranyum)
yüklendikten sonraki üç ay içinde bildirimde bulunmayı öngördüğünü, imza
tarihinden sonra güncelleştirilen bu maddeye uymak zorunda olmadıklarını
belirtiyor.
UAEK Başkanı Yukiya Amano'nun İran'ın nükleer programına ilişkin hazırladığı
22 Mayıs 2013 tarihli ve GOV/2013/27 sayılı raporunu yönetim kurulu üyesi 35
ülkenin heyet başkanları ile BM Güvenlik Konseyi'ne gönderdiği öğrenildi.
Basına açıklanmayan raporun, kurumun Viyana'daki merkezinde 3-7 Haziran
tarihleri arasında yapılacak olan yönetim kurulu toplantısında ele alınacağı ve
kamuoyuna açıklanacağı bildirildi. - VIYANA
