Kimyasal Silahların İmhası, Pahalıya Mal Olabilir
Suriye'de yaklaşık bin ton olduğu tahmin edilen kimyasal silahların imhasının maliyetinin birkaç milyar doları bulması bekleniyor Kimyasal silah uzmanı ve Chatham House Uluslararası Güvenlik Birimi'nin Araştırma Direktörü Dr. Patricia Lewis: "Kimyasal silahların imhasının tam maliyetini önceden tahmin etmek zor" "Silah uzmanlarının Suriye'de güvende çalışabilmeleri için geçici ateşkes ilan edilmeli" "Rejimin biyolojik silahları varsa, bunları da kimyasal silahlarla birlikte teslim etmeli"
Aslı Aral - Suriye'de yaklaşık bin ton olduğu tahmin edilen kimyasal silahların imhasının maliyetinin birkaç milyar doları bulması beklenirken, kimyasal silah uzmanı Dr. Patricia Lewis Suriye'de sağlıklı bir imha çalışması yapılabilmesi için "geçici ateşkes" ilan edilmesi gerektiğini söyledi.
Amerikan ordusu kimyasal maddeler ajansının (CMA) tahminlerine göre, ABD'nin 2023 yılına kadar imha etmesi gereken ve stoğunun geri kalan yüzde 10'unu oluşturan 3 bin 136 ton kimyasal silahın imhasının maliyeti 10,6 milyar doları bulacak, yani 1 ton kimyasal silah imhası için yaklaşık 3 milyar dolar harcanacak.
Suriye'de devam eden iç savaş ve lojistik, güvenlik gibi konulardaki zorluklar dikkate alındığında, Suriye'nin kimyasal silahlarının imhasının maliyetinin birkaç milyar doları bulması öngörülüyor.
-"Silahlar başka bir yere taşınmayacaktır"-
Kimyasal silah uzmanı ve İngiltere'nin önde gelen düşünce kuruluşlarından Chatham House'un Uluslararası Güvenlik Birimi'nin Araştırma Direktörü Dr. Patricia Lewis AA'ya yaptığı açıklamada, kimyasal silahların imhasının tam maliyetini önceden tahmin etmenin zorluğuna dikkati çekerek, silahların bulundukları yerde mi yoksa başka bir yere taşınarak mı imha edileceğinin de maliyete etkisinin olacağını kaydetti.
Lewis, "1 ton kimyasal silahın başka bir yere taşınması mümkün mü?" sorusuna, şu yanıtı verdi:
"Fiziksel olarak bu mümkün, kimyasal silahlar büyük konteynerlara konularak taşınabilir. Bunun riskleri var ama daha önce birçok kez yapılan birşey. Daha evvel dünyanın çeşitli yerlerindeki kimyasal silahlar imha için ABD ve Rusya gibi ülkelere götürüldü. Ancak Suriye'deki silahların başka bir yere taşınmayıp, bulundukları yerlerde imha edileceklerini tahmin ediyorum."
-"Geçici ateşkes barış şansını doğurabilir"-
Suriye rejiminin, Kimyasal Silahlar Sözleşmesi'ni (CWC) imzaladıktan sonra, kimyasal silah uzmanlarının ülkeye girişine izin vermesi gerektiğine dikkati çeken Lewis, " Suriye'de iç savaş devam ederken, BM uzmanlarının güvenli şekilde işlerini yapabilmeleri için en azından geçici bir ateşkes üzerinde müzakere edilmeli. Geçici ateşkes, uzun süreli bir ateşkes şansını ve barış anlaşmasını da doğurabilir. Bunun şimdiye kadar neden görüşülmediğini ve düşünülmediğini anlamak güç" diye konuştu.
Kimyasal silahların denetimi ve imhası konusunda ülkelerin "siyasi istek ve iradesinin" önemini vurgulayan Lewis, Suriye'de bulunan farklı gruplar dikkate alındığında, bunun kolay olmayacağını ifade etti.
"Suriye rejiminin elinde kimyasal silahların yanı sıra biyolojik silahların da bulunduğu" yönündeki haber ve görüşlerin hatırlatılması üzerine ise Dr. Lewis, "Bunun doğru olup olmadığını bilmiyorum. Ancak durum böyleyse, Suriye biyolojik silahları da kimyasal silahlarla birlikte teslim etmeli" dedi.
-"Silahların hepsinin teslim edilmemesi olası"-
Patricia Lewis, Esed rejimine duyulan güvensizlik dikkate alındığında, Suriye'deki kimyasal silahların hepsinin teslim edilmemesini olası gördüğünü, ancak yine de silah stoğunun büyük kısmının teslim ve ardından imha edilmesinin insanların hayatlarının kurtarılması ve korunması açısından önemli olduğunu dile getirdi.
Lewis daha önce yine AA'ya yaptığı açıklamada ise Libya örneğini vermişti. 2003 yılında Libya'nın da kimyasal silah stoğunu teslim etmeye karar verdiğini ve Kimyasal Silahlar Sözleşmesine taraf olduğunu anlatan Lewis, ancak daha sonra Kaddafi'nin eksik bildirimde bulunduğunun ortaya çıktığını ve 2011'deki askeri müdahaleden sonra Libya'da çok sayıda kimyasal silah stoğunun tespit edildiğini söylemişti.
Kimyasal silahların iki yolla güvenli şekilde imha edildiğini kaydeden Patricia Lewis, "Ya başka kimyasallarla karıştırılarak yeni bileşikler haline getirilir ve imha edilir, ya da çok yüksek ısı kullanılarak yakılır" demişti.
ABD ile Rusya arasında, Suriye'deki kimyasal silahlara ilişkin varılan anlaşmaya göre, Esed rejimi Kimyasal Silahlar Sözleşmesini imzalamak, silahların yeri ve miktarı bilgisini paylaşmak ve 2014 yılına kadar silahları imha etmek zorunda.
Suriye rejiminin ABD ile Rusya'nın önerisine ve zaman çizelgesine uyup uymayacağı, ayrıca olası imha işleminin Suriye'de mi, yoksa ülke dışına taşınarak mı yapılacağı belirsizliğini koruyor. - London, City of
