MİT'ten Kuruluş Yıl Dönümüne Özel "Temas Sergisi" (2)

SİNAN USLU - Milli İstihbarat Teşkilatının (MİT) 90'ıncı kuruluş yıl dönümüne özel oluşturulan ve Türk istihbarat tarihinin değişik dönemlerine ait bazı doküman ve istihbari ekipmanları içeren "Temas Sergisi", 5 Mart'ta ziyarete açılacak.

Ulus'taki İkinci Meclis Binası'nda bulunan Cumhuriyet Müzesi'nin ev sahipliği yapacağı Milli İstihbarat Teşkilatı Koleksiyonu Temas Sergisi, 3 Haziran'a kadar ziyaret edilebilecek.

Soğuk Savaş dönemi ve öncesini yansıtan gizli dinleme, görüntüleme ve mesajlaşma yöntemlerinin yansıtılacağı sergiyle istihbari faaliyetlerin sahip olduğu stratejik önemin daha iyi anlaşılabilmesine, stratejik üretim süreçlerinin çok yönlü, sistematik yapısına dikkatlerin çekilmesi amaçlandı.

Sergide söz konusu istihbari faaliyetler, bilgiler ve nesneler, "gizlilik derecesi" müsaade ettiği ölçüde sunulacak. İstihbaratın çok yönlü, sistemli bir çalışma olduğunu anlatmayı amaçlayan Temas Sergisi, istihbari faaliyetlerin ülke geleceği açısından önemini yansıtıyor.

Aynı zamanda milli mücadele döneminden bu yana Türk milletine farklı isimler altında fedakarca hizmet eden istihbarat örgütleri ve şehitler anısına hazırlanan sergiyle istihbarat tarihinin ziyaretçilere sunulması amaçlanıyor.

Üç bölümden oluşan serginin ilk bölümünde MİT'in tarihçesi aktarılıyor. Kuruluşunun 90'ıncı yılını kutlayan teşkilatın tarihine ilişkin özel hazırlanan videonun yansıtıldığı bölümde, kökleri Cumhuriyet öncesine uzanan teşkilata ilişkin bilgiler yer alıyor.

Serginin tarihçe odasındaki kioskta, Başbakanlık Osmanlı Arşivi incelenerek hazırlanan "Osmanlı'da İstihbarat" çalışması ilk kez yayımlanacak.

Manukyan ve Çengil'in yakalanış hikayesi

Serginin ikinci bölümünde Soğuk Savaş döneminde MİT operasyonlarıyla ele geçirilen casuslar Kerim Manukyan ile Muzaffer Çengil'in yakalanış hikayesi, hazırlanan videoyla anlatılıyor.

Türkiye'de yakalanan Manukyan'ın, hizmet ettiği yabancı gizli servisle haberleşmesinde kullandığı sigorta kutusu dikkati çekiyor.

Türkiye hakkında gizli bilgi sızdırmayı amaçlayan ve MİT tarafından yürütülen istihbarata karşı koyma faaliyeti sonucu Türkiye'de yakalandıktan sonra yargılanarak 27,5 yıl hapis cezasına mahkum edilen Çengil'in, şifreli haberleşmede kullandığı kod kılavuzu da sergilenecek casusluk malzemeleri arasında yer alıyor.

Çengil'in, hizmet ettiği yabancı istihbarat servisine bilgi iletmek amacıyla kullandığı baskül şeklindeki VHS telsiz verici de bu bölümde bulunuyor.

Büyükelçiliklerde ele geçirilen casusluk malzemeleri

Serginin üçüncü bölümünde ise yine Soğuk Savaş döneminde Varşova Paktı'na üye ülkelerdeki Türk büyükelçiliklerinde ele geçirilen gizli dinleme ve gözetleme malzemeleri ile bu dönemde kullanılan muhtelif operasyonel teknik malzemeler yer alıyor.

Avrupa'daki bir büyükelçilikte 1964'te yapılan rutin kontrolde duvarın içinde tespit edilen gizli dinleme cihazları ve kablo tesisatı, bu bölümde sergileniyor.

Aynı bölümde, 1965'te Avrupa'daki Türk büyükelçiliğinde belirlenen, bulunduğu odaları dinleyebilme özelliği kazandırılmış diyafon cihazı da ziyaretçilerin ilgisine sunulacak.

1935'ten 1980'li yılların sonuna kadar ajanlar tarafından casusluk faaliyetlerinde kullanılan fotoğraf makineleri, robot el çantası, robot kravat, gizli dinlemede kullanılan kemer, kol saati görünümünde kayıt cihazı, şifreli fotoğraf kartları, ayakkabı içine yerleştirilmiş gizli telsiz dinleme cihazı, sigara paketi görünümünde telsiz verici, casus taşı, gizli haberleşmede kullanılan sabun, mesaj taşıma kabı olarak kullanılan içi boş vida, gizli haberleşmede kullanılan spatula ile şifreli mesajlaşmada kullanılan mendil de bu bölümde sergilenecek malzemeler arasında.

Aynı bölümde MİT'in kuruluş yıl dönümüne özel hazırlanan ve 90 sayfadan oluşan "90 Sene 90 Nesne" kataloğu ziyaretçilere sunulacak.

Yaklaşık 2 bin 500 eserden oluşan MİT koleksiyonundaki 54 nesnelik seçkiyle oluşturulan sergide, Hisart Canlı Tarih ve Diorama Müzesi koleksiyonuna ait iki kılıç ve bir silah da bulunuyor.

Serginin açılışının ardından "www.mit.gov.tr" adresli internet sitesinde yer alan "e-müze" sayfası da yayına açılacak.

MİT'in tarihçesi

Vatanı korumak için 1913'te kurulan ve MİT'in temelini oluşturan Teşkilat-ı Mahsusa, Birinci Dünya Savaşı'nda lağvedildi ancak bu karar, İstiklal Harbi'ni örgütlemek amacıyla irili ufaklı birçok istihbarat teşkilatının kurulması sonucu kağıt üzerinde kaldı.

Türk istihbarat camiası, Karakol Cemiyeti, Yavuz Grubu, Mücahid Grubu ve Müsellah Müdafaa-i Milliye (MimMim) Grubu gibi birçok gizli direniş teşkilatı kurarak milli mücadelenin zafere ulaşmasında önemli pay sahibi oldu.

Cumhuriyet'in kurulmasıyla bu parçalı yapı, MİT'in resmi kuruluş tarihi olarak kabul edilen 1927'de Milli Emniyet Hizmeti (MEH/MAH), 1967'de de Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) adını alarak tek çatı altında toplandı.

MİT, 2017'de Cumhurbaşkanlığına bağlandı.