Türkiye'yi küle çeviren orman yangınları neden çıktı? Uzmanlar iki ihtimal üzerinde duruyor: İklim krizi ve sabotaj
Türkiye son 56 saattir orman yangınları ile büyük bir mücadele içinde. Şimdiye kadar 4 kişinin hayatını kaybettiği, turizm merkezleri başta olmak üzere 20 noktada devam eden yangınlar sonrası herkes "Sabotaj mı yoksa iklim krizi mi?" sorusunun yanıtını ararken, uzman isimlerden konuyla ilgili değerlendirmeler geldi. Meteoroloji uzmanları yangınların çıkış sebebini iklim krizine bağlı faktörlere bağlarken, uzmanların üzerinde durduğu bir diğer ihtimal ise terör saldırıları.
Manavgat, Kayseri, Osmaniye, Mersin'den sonra Kilis, Marmaris, Bodrum, Didim, Milas ve Antalya'dan da yangın haberleri ardı ardına geldi. Son 56 saat içerisinde turizm merkezleri başta olmak üzene 20 noktada başlayan orman yangınlarının çıkış sebebi gizemini koruyor. Bilim insanları iklim krizi vurgusu yapıyor.
SABOTAJ İHTİMALİ
Cumhurbaşkanlığı tarafından ise yangınların ortaya çıkış sebebi üzerine kapsamlı soruşturmaların başlatıldığı hatırlatıldı ve sabotaj ihtimali vurgusu yapıldı.
ABDULLAH AĞAR: GÜÇLÜ ŞÜPHELER VAR
Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Abdullah Ağar dikkat çeken tespitlerde bulundu. Ardı ardına çıkan yangınlar için terör saldırısı ihtimali üzerinde duran Ağar şunları söyledi:
"Geçmişte de sözde Ateşin Çocukları denilen 'Ateşin Katilleri', Türkiye'nin farklı noktalarında, değişik zamanlarda ormanları yakıp bazı sabotajların altına imzalarını atmışlardı. Bu yangınlar da onlara çok benziyor ama resmi bir açıklama yok. Devlet bu tür konularda toplumda var olan kutuplaşmanın artmasından endişe edecek şekilde bunun önünü almaya çalışıyor.
Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Abdullah Ağar.
"TOPLUMSAL BİLGİ VE BİLİNCE İHTİYAÇ VAR"
Ciddi anlamda bir gerginlik var ve bu gerginliği kullanmaya çalışan bir terör örgütü ile karşı karşıya kaldığımızı unutmamak gerekiyor. Toplumsal anlamda bir bilgi ve bilince ihtiyaç var. Sonuçta bunu gerçekleştirenin bir terör örgütü olduğu üzerine şüpheler yoğunlaşıyor.
Bunların maksadı işe toplumda bir şüphe, belirsizlik, korku yaratmak ve bir şekilde ben varım demek. Toplumda var olan gerginliği, terör örgütlerinin bu şekilde kullanmasına izin vermemek gerekiyor. Siyasi anlamdaki hizipleşme, özellikle de sosyal medyada orman yangınları üzerinde kullanılıyor.
"BU BİR İNSANLIK SUÇU"
Terör örgütleri geçmiş dönemlerde de bunu yapmaya çalıştılar. Bu bir insanlık suçudur. Sadece Türkiye'ye değil, dünyaya, doğaya, geleceğe kısacası insanlığa zarar veriyor. Bu açıdan bakıldığında terör örgütleri ve onları besleyenlerin çok büyük bir suçu olduğunu ifade etmek gerekiyor."
İKİNCİ ŞÜPHE: İKLİM KRİZİ
Sabotaj ihtimalinin yanı sıra yangınların çıkış sebebini iklim krizine bağlı faktörler olduğu da bilim insanları arasında sıkça dillendiriliyor. Hürriyet'in haberine göre Meteoroloji Mühendisleri Odası Başkanı Fırat Çukurçayır, hem çıkan yangınların ardından sıkça telaffuz edilen fön etkisini hem de bölgedeki son durumu yorumladı.
YANGINA MÜDAHALEYİ GÜÇLEŞTİREN FAKTÖR: FÖN ETKİSİ
Çukurçakır şu tespitlerde bulundu:
"Fizikte temel kuraldır. Isınan hava yükselir. Hava kütlesi bir dağ engeli ile karşılaştığı zaman yukarı doğru tırmanır. Bu esnada içinde bulunan nemi genelde yağış olarak dağın yamaçlarına bırakır. Föhn (Fön) rüzgarları, ise bu hava kütlesinin dağın diğer yamacına geçtiği anda oluşur. Nemini bırakan hava kütlesi sıcaklığı her yüz metrede yaklaşık olarak bir derece artarak inişe geçer. Bu nedenle Fön rüzgarları hem sıcak hem de kurak bir yapıya sahiptir. Fön rüzgarları yurdumuzda ise Karadeniz ve Akdeniz kıyıları boyunca kıyıya paralel uzanan sıradağlarda görülür.
Fön rüzgarlarından bağımsız olarak normal koşullarda bile orman yangınları için rüzgar her zaman olumsuz bir parametredir. Hem yangının yayılmasını hızlandırır hem de topografya ya bağlı ani yön değişikliği nedeniyle yangınla mücadeleyi zorlaştırır.
"RÜZGARI İYİ ANALİZ ETMEK GEREKİR"
Meteoroloji istasyonlarında yapılan rüzgar ölçümleri çoğunlukla yangın alanlarını temsil etmez. Çünkü yangın alanlarında "ısınan hava yükselir onun yerine civardaki en soğuk hava gelir" fizik kuralına göre rüzgarın yönü ve hızı çok hızlı değişim gösterir. Bu nedenle orman yangınlarında rüzgar iyi analiz edilmek zorundadır.
Fön (Föhn) Rüzgarlarının Etkileri
-Bitkiler üzerinde kurutucu etki yapar.
-Bu nedenle orman yangınlarının oluşumunda olumsuz etkisi olur.
-Kış aylarında karın erken erimesine, sel ve çığ olaylarına neden olur.
-Yaz mevsiminde ise ürünlerin erken olgunlaşmasını katkı sağlar.
-İnsan sağlığına da çeşitli yönleri ile olumsuz etkileri vardır.
Meteoroloji Mühendisleri Odası Başkanı Fırat Çukurçayır.
"MANAVGAT'TAKİ YANGINDA OLDUKÇA BELİRGİN"
Antalya Manavgat da dün başlayan orman yangınları sırasında da ne yazık ki fön rüzgarları oldukça belirgin. Özellikle Antalya Radarından alınan görüntülerde yangın alanından oluşan dumanların karadan denize doğru hareketi oldukça belirgin. Fön rüzgarı oluşturan hava kütlesinin nemi de son derece düşük. Bu nedenle yangının yayılma hızını olumsuz etkileyen bir durum olarak karşımıza geldi.
Orman yangınlarının nedeni henüz belli değil ama yayılma alanı ve hızı fön rüzgarları ile ne yazık ki yakından ilgili. Yüzeydeki bitki dokusunun kuru olması ve esen kuzeyli rüzgarların fön etkisi yaratması yangının yayılma hızını ve alanını genişletmiş olmasından bahsedebiliriz.
"SADECE İKLİM KRİZİNİ SUÇLAMAK GERÇEKÇİ OLMAZ"
İklim değişikliğinin her alanda insanoğlunun günahlarından arınma noktası gibi gösterildiği günümüzde orman yangınlarının da tamamen iklim değişikliği nedeniyle oluştuğunu söylememiz çok gerçekçi olmaz. Diğer taraftan iklim değişikliği ve artan hava sıcaklıkları extrem hava olaylarına zemin hazırlamaktadır. Sıcak hava dalgaları ve yağış azlığı yüzeydeki bitki dokusunun çok hızlı kurumasına neden olduğu için yangınlar için uygun ortamlar oluşmaktadır.
"ORMANLARA GİRİŞLER YASAKLANMALI"
Orman yangınlarının ne yazık ki oluşumunda en büyük etken insanlar. Özellikle orman alanlarında dikkat edilmeden atılan ve kırılan şişelerin parçaları yüksek sıcaklıklarda bir mercek görevi görebilmekte ve kuruyan yüzeyi kolaylıkla tutuşturabilmekte. Bu nedenle orman alanlarından geçen karayollarının kenarları ve piknik alanları çok sıkı bir şekilde bu materyallerden temizlenmeli. Yangın riskinin büyük olduğu dönemlerde orman içi piknik alanlarına girişler yasaklanmalı. Kozalaklı ve iğne yapraklı ağaçlarında yangın yayılımını ve yangın oluşma riskini arttırdığı göz önüne alınarak yeniden ağaçlandırma yapıldığı zaman buna dikkate edilmeli."
