Uaek İran'ın Fordo Nükleer Tesisini İşletime Açtığını Duyurdu
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK), İran'ın ülkenin güneyinde yer altında inşa ettiği Fordo nükleer tesisini işletime açtığını bildirdi.
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK), İran'ın
ülkenin güneyinde yer altında inşa ettiği Fordo nükleer tesisini işletime
açtığını bildirdi.
UAEK açıklamasında, "Fordo nükleer tesisine uranyumu yüzde 30 oranında
zenginleştirmek amacıyla tüm teknik cihazların monte edildiği" ifade edilerek,
"Tahran yönetiminin bundan böyle zenginleştirilmiş uranyum miktarını iki misline
çıkaracağı" belirtildi.
UAEK'nun elindeki verilere göre Fordo nükleer tesisi 2 bin 800 santrifüj
kapasitesine sahip ancak şu anda 700 santrifüj çalıştırılıyor.
Tahran yönetiminin 2010 yılından bu yana nükleer tesislerinde yüzde 20
düzeyinde toplam 233 kilogram uranyum zenginleştirdiği belirtiliyor.
UAEK ile İran arasında 13 Aralık'ta Tahran'da yapılması planlanan görüşmede
"Yapısal Yaklaşım Uygulaması" belgesinin imzalanmasını bekleyen UAEK aynı zamanda
Parçin ve Fordo nükleer tesislerinde denetim yapmayı da talep ediyor.
Kurumun veriline göre Tahran yönetiminin sahip olduğu nükleer tesisler ise
şöyle:
FORDO: Tahran yönetimi gizli tuttuğu bu tesisin varlığını ilki kez 2009'da
UAEK'e bildirdi. Başkent Tahran'ın güneyinde yeraltında inşa edilen nükleer tesis
bir tünel ile Kum kenti yakınındaki askeri bir tesise bağlı. Askeri tesis 3 bin
santrifüj kapasitesine sahip. Uranyum zenginleştirilmesi için gerekli tüm
ünitelerin monte edildiği Fordo nükleer tesisinde uranyumu yüzde 20 oranında
zenginleştirme faaliyetleri devam ediyor.
NATANZ: Başkent Tahran'ın güneydoğusunda yer altında inşa edilen tesiste
elektrik elde etmekte kullanılmak üzere düşük düzeyde uranyum zenginleştiriliyor.
BUŞEHR: Ülkedeki 1979 İslam Devrimi öncesinde inşasına başlanan nükleer
tesis, devrimden sonra Alman KWU firmasının projeden çekilmesi üzerine uzun süre
tamamlanamadı. Sonraki yıllarda Rusya Federasyonu ile varılan anlaşma üzerine
tesisi Rusya tamamladı ve Eylül 2011'de işletmeye açıldı. Tesiste iki nükleer
reaktör bulunuyor.
İSFAHAN: Yakıt (zenginleştirilmiş uranyum) çubuklarının elde edilmesi ve
santrifüjlerde gereksinim duyulan hexafluorid gazı bu tesiste üretiliyor.
ARAK: Varlığı 2002'den beri bilinen ağır bu su reaktöründe, Batı kaynakları
nükleer bomba imalatında kullanılan plutonium hazırlandığını ileri sürülüyor.
TAHRAN: Şah Rıza Pehlevi'nin 1979'da ABD'nin yardımıyla inşa ettiği başkent
Tahran'daki bu hafif su reaktöründe özellikle tıp alanında kullanılan malzeme
üretiliyor. Bu malzemelerin üretilebilmesi için de yine yüzde 20
zenginleştirilmiş uranyuma ihtiyaç duyuluyor.
KARJ: Başkent Tahran yakınındaki bu reaktör araştırma amaçlı olarak
kullanılıyor ve tıp alanında kullanılacak malzeme üretiliyor.
PARÇİN: Başkent Tahran'ın güneydoğusundaki bu nükleer tesis İran ile UAEK ve
uluslararası toplum arasındaki en büyük sorun. İran yönetimi "barışçıl amaçlı
faaliyetlerde bulunduğunu" ifade ederken UAEK, bu tesiste "nükleer başlık
denemeleri yapıldığı yolunda kanıtlar bulunduğu" görüşünde. Tahran yönetiminin
geçtiğimiz Ocak ve Şubat aylarında UAEK müfettişlerine denetim yapma izni
vermemesi de uluslararası toplumun bu kaygılarını güçlendiriyor.
İran yönetiminin Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi
Antlaşması'nın(NPT) ani denetimleri öngören ek protokolünü onaylamaktan ısrarla
kaçınması da nükleer programı üzerindeki tartışmaların önemli bir nedeni.
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu(UAEK), üst düzey teknik bir heyetle 13
Aralık'ta Tahran'a gidecek.
UAEK Başkanı Yukiya Amano'nun bu yıl Mayıs'ta Tahran'a yaptığı resmi ziyaret
sırasında üzerinde mutabakat sağlanan "Yapısal Yaklaşım Uygulaması" belgesinin 13
Aralık'ta Tahran'daki resmi görüşmelerde imzalanması bekleniyor.
İçeriği açıklanmayan belgenin UAEK müfettişlerinin İran'daki nükleer
tesislerde yapacakları denetimlerin kurallarını belirlemeye yönelik olduğu
belirtiliyor.
Bu arada geçtiğimiz hafta yapılan yönetim kurulu toplantısında ABD
temsilcisi, Tahran yönetimine "nükleer programının askeri boyutuna ilişkin
kaygıları gidermek üzere" gelecek yıl Mart ayına kadar süre tanıdıklarını
açıklamıştı.
Tahran yönetiminin Yapısal Yaklaşım Uygulaması belgesini imzalamaması ve
Parçin ile Fordo nükleer tesislerinde UAEK'in denetim yapmasına izin vermemesi
halinde ABD'nin bazı Batılı müttefiklerinin desteğiyle İran'a yönelik yeni bir
karar tasarısı sunacağı ve kabul edilmesi halinde de İran'ın nükleer dosyasını
yeniden BM Güvenlik Konseyi'ne göndermesine kesin gözüyle bakılıyor.
Muhabir : Ali H. Yurtsever
Yayıncı : Ogün Duru - VIYANA
