Yaşayan İnsan Hazinesi Müzikten Kopamıyor
UNESCO tarafından "Yaşayan İnsan Hazinesi Kültürel Miras Taşıyıcısı" seçilen, Avrupa'da, yaşamı ve sanatı belgesel filmlere konu olan saz ustası Hayri Dev, ilerleyen yaşına rağmen müziğe olan tutkusu devam ediyor.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nün (UNESCO) 6 yıl önce "Yaşayan İnsan Hazinesi Kültürel Miras Taşıyıcısı" seçilen 81 yaşındaki saz ustası Hayri Dev, uzun ve sağlıklı yaşamını müziğe borçlu olduğunu söyledi.
Denizli'nin Çameli ilçesine bağlı Gökçeyaka Mahallesi'nde yaşamını sürdüren Dev, AA muhabirine yaptığı açıklamada, hayata keçi çobanlığı yaparak başladığını 15 yaşında dedesi Mustafa'nın etkisiyle üç telli sazı (cura) çalmayı öğrendiğini belirtti. Müzik ustalarından türkü ile aşıkların atışmalarını dinlediğini, söyledikleri türküleri öğrendiğini dile getiren Dev, geçimini uzun bir süre çobanlık ve düğünlerde çalgıcılık yaparak sağladığını belirtti. Hiç okula gitmediğini söyleyen Dev, okuma yazmayı vatani görevi sırasında öğrendiğini ifade etti.
Hayri Dev, yaşamının, Teke yöresi kültürünü tez konusu yapan Fransız Jerome Cler'in kendisini keşfetmesinin ardından değiştiğini belirtti. Cler'in daveti üzerine çoban olan müzisyen arkadaşları ile birlikte enstrümanlarını gazete kağıdına sararak Fransa'ya gittiklerini anlatan Dev, Paris'te cura ve çam düdüğü çalıp söylediklerini ve büyük beğeni topladıklarını söyledi. Davetler üzerine 1996 yılında ekibiyle Fransa ve Almanya'ya giderek müzik festivallerine katıldıklarını dile getiren Dev, 1997 yılında Amsterdam'da, 1998'de Strasborg Marc Bloch Üniversitesi'nde konser verdiklerini, 2002'de Brüksel'de Beaux-Arts'ta, 2003'te Paris'te Fransız Kültür Bakanlığı yetkililerinin huzurunda sanatlarını icra ettiklerini belirtti.
"BİR GÜN ÇALMASAM, ERTESİ GÜN MUTLAKA BİRKAÇ KAİDE ÇALARIM"
Hayri Dev, ilerleyen yaşına rağmen hemen hemen hergün sazı eline alıp çaldığını dile getirerek "Yaşım 80'i geçti, beni yaşatan Çameli'nin havası ve müzik, başka hiçbir şey değil" dedi. İcra ettiği sanatı öğrenmek için yurt dışından hala ziyaretçilerin geldiğini kaydeden Dev, şunları söyledi:
"Müzik ruhun gıdasıdır, icra eden de dinleyen de aynı gıdayı alıyor. Yurt dışından hala ziyaretçiler geliyor. Onlara çalıyorum ve buradan 3-4 kaideyi çalmayı öğrenip gidiyorlar. Jerome Cler, nasıl çalıyorsam aynısı öğrendi. Bağlamaya aynı 'dil' verdiriyor. Bir gün çalmasam, ertesi gün mutlaka birkaç kaide çalarım, 15-20 tane de kendi bestem var."
Geçen mayıs ayında, halsizlik, iştahsızlık ve hafif karın ağrısı şikayetiyle özel bir hastanede tedavi edildiğini anlatan Dev, sağlık durumunun iyi olduğunu belirtti.
YAŞAYAN İNSAN HAZİNESİ KÜLTÜREL MİRAS TAŞIYICISI
Hayri Dev, yaşamını eşi çocukluğundan bun yana çaldığı yöresel çam düdüğüyle UNESCO tarafından, Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi kapsamında 2008 yılında "Yaşayan İnsan Hazinesi Kültürel Miras Taşıyıcısı" olarak ilan edildi.
Yaşamı ve sanatı belgesellere konu olan Dev, dünyada bir çok üniversitede ders verdi. Bir süre Denizli Belediye Konservatuarı'nda üniversite öğrencilerine de ders veren Dev, yöre halkı tarafından "koca usta" olarak tanınıyor. İkisi erkek 5 çocuk babası olan Dev, doğup büyüdüğü köyde yaşamını sürdürüyor.
