Yemen'de çobanlık yapan çocukların korkulu rüyası: Mayınlar
Yemen'de koyunlarını otlattığı sırada Husilerin tuzakladığı mayına basarak sağ bacağını kaybeden 12 yaşındaki Raid Cerebhi, tekerlekli koltuğa mahkum olmanın üzüntüsünü yaşıyor.
Yemen'de koyunlarını otlattığı sırada Husilerin tuzakladığı mayına basarak sağ bacağını kaybeden 12 yaşındaki Raid Cerebhi, tekerlekli koltuğa mahkum olmanın üzüntüsünü yaşıyor.
Ülkede yaklaşık 7 yıldır devam eden savaş şartlarında koyun güderek ailesine destek olmaya çalışan Raid, rastgele yerleştirilmiş mayınlar yüzünden bir uzvunu kaybeden binlerce insandan sadece biri.
Yemen'in kuzeybatısındaki Hacce vilayetine bağlı Azle Beni Fayid köyünde yaşayan küçük çoban, rutin olarak başladığı bir günde hayatının alt üst olma hikayesini, uzmanlar da mayın temizleme sürecini ve mevcut durumu AA muhabirine anlattı.
Her bir adımı hesap ederek koyun güdüyorlar
Mayın tehlikesi altında çöllük arazide çobanlık yapmanın çok yorucu ve zor bir iş olduğunu ifade eden Raid, sabahın erken saatlerinde alelacele yaptıkları kahvaltının ardından koyun gütmeye başladıklarını, kavurucu güneş altında mayınlardan korkarak ve her bir adımı hesap ederek günü bitirdiklerini söyledi.
Mayın patlamasında bacağını kaybettiği o günü de anlatan küçük çoban, "3 arkadaşımla koyunları otlatmıştık. Dönüyorduk. Birden mayın patladı. Sağ bacağımı kaybettim. İki elim ve sol bacağım da zarar gördü." ifadelerini kullandı.
Küçük çocuk, kendisinden uzak bir mesafede bulunan diğer arkadaşlarının ise yara almadıklarını belirtti.
"Geceleri hep ağlıyor"
Raid'in en büyük abisi Ali ise, 2022 yılının, kardeşi için "büyük bir değişim ve yol ayrımı" anlamına geldiğini söyledi.
"Herkesten uzaklaşmaya ve içine kapanmaya başladı. Geceleri hep ağlıyor." diyen Ali, kardeşinin zor şartlara rağmen okulunu seven ve gelecek hayalleri kuran bir çocuk olduğunu ancak bacağını kaybettikten sonra çok değiştiğini belirtti.
Okuluna ve normal hayatına geri dönebilmesi için yetkililere seslenen ve kardeşi için protez bacak talep eden Ali, ailesinin maddi durumunun kötü olduğunu, bunu karşılayacak güçleri bulunmadığını aktardı.
Raid Cerebhi'nin evinden yaklaşık 7 kilometre uzaklıkta, Midi şehrinin doğusunda develeri otlatırken mayın patlaması sonucu hayatını kaybeden Abdullah Bilal'in evi bulunuyor.
Ellili yaşlarının son demlerini yaşayan Bilal'in babası, "Oğlum Abdullah'ı 3 gün çölde aradıktan sonra, vücudunun bir kısmı mayının patladığı bölgeye dağılmış bir şekilde vefat etmiş halde buldum." diye konuştu.
Bilal'in annesi ise en küçük oğlunun ölümünün ardından yaşadığı şok sonucu depresyona girdiğini belirterek, oğlunun vefatı sonrası evlerinde neşeye dair bir iz kalmadığını ifade etti.
Köyün diğer çocukları da çobanlık yapıyor
Bölgede yaşayan diğer çocuklar da ailelerine destek verebilmek için Raid gibi çobanlık yapıyor. Mayın tehlikesi altında her gün koyun otlatmak için evlerinden çıkan çocuklar, bazı günler 6 kilometreden fazla mesafe kat ediyor.
Kardeşiyle çobanlık yapan 10 yaşındaki Ahmed el-Faydi, geçen yıl mayın patlaması nedeniyle 8 koyununun telef olduğunu, ilk kez o kadar yakınında patlayan mayınlar yüzünden çok korktuğunu söyledi.
Ahmed'in annesi Ahlam da oğlunun o günkü mayın patlamasından psikolojik olarak çok kötü etkilendiğini, yaşadığı travmanın onda kekemeliğe neden olduğunu ifade etti.
"Husilerin tuzakladığı mayınlar nedeniyle 10 bin kişi öldü"
Uluslararası kabul görmüş Yemen hükümet güçleriyle çalışan Suudi Arabistan'a bağlı "Masam Mayın Temizleme Projesi", 26 Aralık 2021'de yayınladığı raporda, "Husilerin Yemen'de tuzakladığı mayınlar nedeniyle çoğu kadın ve çocuk yaklaşık 10 bin kişinin hayatını kaybettiğini" kaydetti.
Hacce ilindeki yerel yetkililer ise hükümetin kontrolündeki bölgelerde infilak eden mayınlar yüzünden son üç yılda çoğu çocuk 50'den fazla kişinin yaşamını yitirdiğini belirtiyor.
Yetkililer, can kaybının yanı sıra kentte 27 deve ve 44'ten fazla koyunun da telef olduğunu aktarıyor. Rastgele ve bazı bölgelerde yoğun olarak yerleştirilen mayınlar yüzünden çiftçiler de arazilerine gidemiyor.
Yemen hükümetine bağlı Mayın Temizleme Departmanı Sorumlusu Yüzbaşı Seyyaf el-Vuzai ise, "Mühendislerden oluşan ekibimiz, vatandaşların tarım arazileri ve evlerinin yakınına yerleştirilmiş 5 binin üstünde mayını, patlayıcı cihazı ve patlamamış füzeyi bölgeden temizledi." diye konuştu.
Yaklaşık iki yıl önce tehlikeli mayınlı arazilerde oluşan sellerin, mayın temizleme ekibi için büyük bir engel ve zorluk oluşturduğuna dikkati çeken Vuzai, sellerin birçok mayını daha önce temizlenmiş bölgelere sürüklediğini anlattı.
Binlerce mayın temizlendi
Mayın temizleme uzmanlarına göre, Husiler dağlık araziler, çöl araziler ve vadiler gibi birçok değişik bölgeye kaya ve kum birikintisi şeklinde mayınlar yerleştirdi. Daha çok can almak maksadıyla mayınlar daha çok gıda poşetleri ve kutuları şeklinde bölgeye konuldu.
Masam Mayın Temizleme Projesi Genel Müdürü Usame el-Kusaybi, projeye başladıkları 2018 Haziran'dan 2022'nin Ocak ayı sonuna kadar toplam 311 bin 658 mayın, patlayıcı ve infilak etmemiş füzeyi imha ettiklerini söyledi.
Sadece 2021'de, Husilerden kurtarılan birkaç Yemen ilinde 96 bin 714 mayın ve patlayıcı cihazın temizlendiğini bildiren Kusaybi, ekiplerin 2022'nin Ocak ayında çoğu Yemen ordusu tarafından özgürleştirilen Şebve, Marib ve Hudeyde'de 15 bin 232 mayını temizleme başarısı gösterdiğine işaret etti.
Kusaybi, patlayıcıların çoğunluğunu yerel yapım mayınların oluşturduğunu söyleyerek, çeşitli şekillerde imal edilen mayınların tümünün gelişmiş modern mayınlar olduğunu ortaya koyduklarına değindi.
Masam Genel Müdürü Kusaybi, Husilerin mayın yerleştirme sürecinin hala devam ettiğine işaret ederek, çeşitli kentlerde mayından arındırılmış bölge olarak ilan edilen yerlere tekrar ve daha büyük çapta mayınlar yerleştirildiğe dikkati çekti.
Kusaybi, mayınların rastgele yerleştirildiğini, Masam'ın mayınlarla ilgili güvenilir askeri harita bilgisine sahip olmadığını ve bunun da mayın temizleme ekiplerinin işini oldukça zorlaştırdığını sözlerine ekledi.
UNICEF: Mayınlar doğrudan çocuklar için büyük bir tehdit
Mayın kurbanlarının en büyük kısmını siviller oluşturuyor. Hayatını kaybeden kurbanların ardından sağlık hizmetlerinin en temel unsurlarından yoksun olan Yemenliler bir yandan da kayıpları nedeniyle psikolojik krizlere maruz kalıyor.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu'nun (UNICEF) 26 Ocak'taki raporunda "Geçtiğimiz altı yılda, Yemen'deki mayınları, misket bombaları, patlamamış füzeler ve savaş kalıntılarının oluşturduğu tehditler, artan can kaybıyla birlikte belirgin hale geldi." ifadelerine yer verildi.
Masam Mayın Temizleme Projesi'nin yayınladığı rapordan bir ay sonra yayınlanan UNICEF raporundaki rakamlara göre ise, "çatışmalar nedeniyle ölü ve yaralı sayısı yaklaşık 10 bin çocuğa ulaştı."
UNICEF raporunda, mayınların ve getirdiği sonuçların toplumu istikrarsızlaştıracağı ve özellikle Hacce vilayetinde nüfusun yer değiştirmesine neden olacağı, bunun yanı sıra tarım arazilerinin kirlenerek verimsizleşeceği ve insani yardımların dağıtımını aksatacağına dair uyarıda bulundu.
UNICEF'e göre, mayınların ve patlamamış mühimmatın sayısı ve yıkıcı kapasiteleri hala büyük ölçüde bilinmiyor ve Husiler tarafından yerleştirilen bu mayınlar siviller, özellikle de çocuklar için doğrudan bir tehdit oluşturuyor.
İran destekli Husiler, Yemen'de Eylül 2014'ten bu yana başkent Sana ve bazı bölgelerin denetimini elinde bulunduruyor. Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015'ten bu yana Husilere karşı Yemen hükümetine destek veriyor.
Birçok bölgede çatışmaların aralıksız sürdüğü Yemen'deki iç savaşın, 2022'nin ilk günlerine kadar yaklaşık 377 bin kişinin hayatına mal olduğu belirtiliyor.
