2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması Nedir? Dağlık Karabağ sorunu çözüldü mü?
Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki sorun, Dağlık Karabağ bölgesi üzerindeki tarihsel, etnik ve toprak talepleri nedeniyle ortaya çıkan bir anlaşmazlıktır. Bu bölge, bugün bağımsız devletler olan Azerbaycan ve Ermenistan arasında, 20. yüzyılın başlarından bu yana bir sorun alanı olarak kalmıştır. Sovyetler Birliği döneminden kalma bu 4 bin 400 kilometrekarelik bölge, Nagorno-Karabağ olarak da bilinir. Peki 2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması nedir? Dağlık Karabağ sorunu çözüldü mü?
Dağlık Karabağ, 1922'de Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ne katılan Azerbaycan ve Ermenistan arasında bir anlaşmazlık bölgesi olarak dikkat çeker. Tarihi olarak iki toplum arasında sorunlu bir bölge olan Dağlık Karabağ, 1923'te Azerbaycan Cumhuriyeti'ne bağlı özerk bir bölge statüsü kazandı. Ancak Ermenistan yönetimi bu kararı kabul etmedi. Anlaşmazlığın nedeni de tam olarak buydu ve 1988'de Dağlık Karabağ Ulusal Konseyi üyesi Ermeni vekiller, bölgenin yüzde 70'ini Ermenilerin oluşturduğunu belirterek Bakü'den ayrılarak Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmayı talep etti. Bu talep reddedildi ve bölgede, günümüze kadar uzanan çatışmalar yaşandı.
2020 DAĞLIK KARABAĞ ANTLAŞMASI NEDİR?
2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması, 9 Kasım 2020 tarihinde Azerbaycan ile Ermenistan arasında yapılan ve 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nı sona erdiren bir ateşkes antlaşmasıdır. Antlaşma, Ermenistan'ın teslim olduğunu duyurmasının ardından 9 Kasım tarihinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından imzalandı. Dağlık Karabağ bölgesindeki tüm çatışmalara 10 Kasım 2020 tarihinde Moskova saati ile 00:00 itibarıyla son verildiği açıklandı. Antlaşma, Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki çatışmaların 27 Eylül 2020'de 2020 Dağlık Karabağ Savaşı ile tekrar başladığını göz önünde bulundurarak imzalandı. Anlaşmanın bazı önemli noktaları şunlardır:
Toprak Kontrolü: Azerbaycan'ın talebi doğrultusunda, Laçın ve Kelbecer'de devam eden çatışmalardan Ermenistan'ın çekilmesi ve Azerbaycan'ın ilerlediği toprakları elinde tutması sağlandı.
İrtibat Yolları: Nahçıvan ile Azerbaycan arasında Ermenistan üzerinden bir irtibat yolu kurulması kararlaştırıldı. Bu, Azerbaycan ve Nahçıvan arasında kara sınırı olmaması nedeniyle Türkiye ve Türk cumhuriyetleri arasında kurulamayan kara bağlantısını sağladı.
Yerinden Edilmişler ve Mülteciler: Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiseri aracılığıyla yerinden edilmişlerin ve mültecilerin bölgelerine geri döneceği kararlaştırıldı.
Bu anlaşma, bölgedeki çatışmaların sona ermesine katkıda bulunmuş ve barışın sağlanmasına yönelik önemli bir adım olmuştur.
DAĞLIK KARABAĞ SORUNU ÇÖZÜLDÜ MÜ?
Bugün itibariyle Dağlık Karabağ sorununun büyük ölçüde çözüldüğünü söylemek mümkün. Yaklaşık 3 sene sonra, 19-20 Eylül 2023 tarihlerinde gerçekleşen 2023 Dağlık Karabağ çatışmaları ile bölge tamamen Azerbaycan'ın kontrolüne geçti. Artsah Cumhuriyeti fiilen bağımsızdı, ancak Ermenistan dahil hiçbir ülke tarafından tanınmamış bir cumhuriyetti. Çatışmanın kökeni, 20. yüzyılın başlarından bu yana Azerbaycan ve Ermenistan arasında süregelen bir sorun alanı olan Dağlık Karabağ'ın statüsüne dayanmaktadır. Sovyetler Birliği döneminde Azerbaycan sınırları içindeki bölgede Ermeni özerk bölgesi kurulma kararı ile başlayan bu sorun, yıllar boyunca çeşitli çatışmalara yol açtı. 2023 yılında yaşanan çatışmalar sonucunda bölge Azerbaycan'ın kontrolüne geçti ve sorun çözüldü. Ancak günümüzde, Ermenistan'ın sınırlarını belirleme konusunda halihazırda birtakım anlaşmazlıklar yaşanmaya devam etmektedir. Bu durum, iki ülke arasında suların durulmamasına neden olmakta ve barış ortamını tehdit etmektedir.
