Cemal Paşa kimdir? Cemal Paşa'nın tarihteki önemi nedir?
Cemal Paşa, Osmanlı İmparatorluğu döneminde önemli bir rol oynamış bir devlet adamıdır. Yüksek rütbeli bir asker olarak çeşitli görevlerde bulunmuş ve Osmanlı'nın modernleşme sürecinde etkin bir rol oynamıştır. Tarihteki önemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde yaptığı reformlar ve savaş stratejileri ile bilinir.
Cemal Paşa'nın kim olduğu merak ediliyor. Cemal Paşa, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde önemli bir askeri ve siyasi figürdü. Tam adı Ahmed Cemal olan Paşa, 6 Mayıs 1872'de Midilli'de doğdu ve 21 Temmuz 1922'de Tiflis'teki suikast sonucu hayatını kaybetmiştir. Peki, Cemal Paşa kimdir? Cemal Paşa'nın tarihteki önemi nedir?
CEMAL PAŞA KİMDİR?
Mehmet Necip Efendi ile Binnaz Hanım'ın çocuğu olan Cemal Paşa, 6 Mayıs 1872'de Midilli'de doğmuştur. Babası tarafından asker olması için Midilli'den İstanbul'a gönderilen Cemal Bey, 1890 yılında Kuleli Askeri İdadisinden mezun olmuştur. 13 Haziran 1890'da Mekteb-i Harbiye-i Şahanenin harp sınıfına kayıt yaptıran Cemal Paşa, üç yıllık uzun ve yoğun bir eğitim döneminin ardından 1893'de ikincilikle ve teğmen rütbesiyle mezun olmuş, takip eden aylarda da kurmaylık tahsilini tamamlamak üzere Erkân-ı Harbiye'ye girmiştir. İki yıl süren başarılı bir eğitim döneminin ardından, 28 Aralık 1895'te Erkân-ı Harp Yüzbaşı rütbesini almıştır.
CEMAL PAŞA'NIN HAYATI
9 Mart 1914'te Bahriye Nazırı olan Cemal Paşa, Bahriye Nezareti'nde başlattığı geniş çaplı reform hareketleriyle Osmanlı Donanması'nın yeniden yapılandırılmasında ve güçlendirilmesinde önemli mesafeler kat etmiştir. Enver Paşa'nın kara ordusunda başlattığı gençleştirme ve yenileştirme çabalarını Deniz Kuvvetleri'nde devam ettirmek isteyen Cemal Paşa, disiplinli ve teşkilatçı özellikleriyle Bahriye Nezareti'ni hantal bürokrasiden kurtarmak için büyük uğraşlar vermiştir. Onun bu başarılı çalışmaları, Osmanlı Donanması ile rekabet halinde olan Yunanistan tarafından rahatsızlıkla karşılanmış ve bu nedenle Atina kaynaklı pek çok haber ajansı tarafından hakkında suikast haberleri ortaya atılmıştır.
Birinci Dünya Savaşı öncesi Avrupa'daki bloklaşma hareketlerini yakından takip eden ve Fransa'ya olan sempatisiyle bilinen Cemal Paşa, Üçlü İtilaf'tan yana tavır almış ve Üçlü İttifak aleyhinde açıkça beyanlarda bulunmuştur. Bu beyanlar, Üçlü İttifak'ın önde gelen üyelerinden Avusturya tarafından büyük bir tepkiyle karşılanmıştır. Olası bir savaş durumunda Rus saldırısına maruz kalınacağını düşünen Cemal Paşa, Üçlü İtilaf'ın desteğini sağlamak amacıyla Fransa'ya gitmiş, ancak eli boş dönmüştür. Bu tarihlerde Almanya ile yapılan ittifaktan habersiz olan Cemal Paşa, gelişmeleri öğrendiğinde istifa etmek istemiş, ancak İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin zarar görmemesi adına istifa kararından vazgeçmiştir. Bu tarihten itibaren Enver ve Talat Paşalar ile ortak hareket etmeye özen göstermiştir.
Osmanlı Devleti'nin Birinci Dünya Savaşı'na girmesine neden olan Karadeniz Olayı'ndan tamamen haberdar olan Cemal Paşa, savaş kararının alınmasının ardından bu kararın haklılığını savunmaya çalışmıştır.
Cemal P
CEMAL PAŞA'NIN ÖLÜMÜ
Mustafa Kemal Paşa'nın Anadolu'da başlattığı Millî Mücadele, yurt dışında ne yapacağına henüz karar verememiş olan Cemal Paşa için yeni umutların kaynağı olmuştur. Cemal Paşa, bu mücadeleye destek olmak amacıyla bir süreliğine Afganistan'a gitmiş ve burada Rus yetkilileriyle iş birliği yaparak İngilizlere Hindistan'da büyük bir darbe indirmek, böylece Millî Mücadele'ye katkıda bulunmak istemiştir. Bu düşüncelerini yurt dışında bulunduğu sıralarda Mustafa Kemal Paşa'ya gönderdiği mektuplarında dile getirmiş ve onun direktifleri doğrultusunda hareket etmeye özen göstermiştir.
14 Eylül 1920'de Afganistan'a ulaşan Cemal Paşa, burada kaldığı yaklaşık bir yıl boyunca özellikle Afgan ordusunun yeniden yapılandırılması için büyük çaba harcamıştır. Ayrıca Mevlana Ubeydullah aracılığıyla Afgan-Hint sınırındaki kabilelerle temasa geçmiş ve Hint istiklal hareketini aktif hale getirmeye çalışmıştır. Ancak Enver Paşa'nın hem Ruslarla hem de Ankara'yla ipleri koparması, Cemal Paşa'nın da sonunu hazırlamıştır. Ruslar, Enver Paşa'nın faaliyetleri nedeniyle Cemal Paşa'ya da şüpheyle bakmaya başlamışlardır.
Bu beklenmedik gelişmeler üzerine Anadolu'ya dönmeye karar veren Cemal Paşa, 21 Temmuz 1922'de Tiflis'te Mustafa Kemal Paşa'dan gelecek haberi beklerken, Rus-Ermeni iş birliği çerçevesinde düzenlenen bir suikast sonucu hayatını kaybetmiştir. Günümüzde dahi çok tartışılan Cemal Paşa Suikastı, Enver Paşa meselesi nedeniyle Türkistan ve Afganistan'daki çıkarları tehlikeye düşen Bolşevik Rusya'nın gizli istihbarat örgütü ÇEKA tarafından tertiplenmiştir.
TBMM, 12 Ağustos 1922 tarihli kararıyla Cemal Paşa'nın naaşının Anadolu'ya nakledilmesini kabul etti. Cemal Paşa'nın kardeşi Kemal Doğulu, Tiflis'e giderek cenazeyi aldı ve Erzurum'a getirdi. Paşa'nın naaşı, 28 Eylül 1922'de sade bir merasimle Kars Kapısı'nda defnedildi.
Cemal Paşa, Mustafa Kemal Paşa ve Enver Paşa aynı karede
CEMAL PAŞA'NIN ESERLERİ
Cemal Paşa'nın başlıca eseri, 1918 yılında İsviçre'nin Klosters kasabasındaki Silvretta Oteli'nde kaleme aldığı "Hatıralar"dır. Bu eser, İttihat ve Terakki erkânı tarafından yazılmış hatıratlar içinde en kapsamlı olanıdır ve yakın tarihimizin aydınlatılması açısından büyük öneme sahiptir. Cemal Paşa'nın diğer üç eseri ise "Plevne Müdafaası", "Kırım Harbi Tarihi" ve "Suriye'de bulunan Alman arkeoloji uzmanlarına hazırlattığı, Cemal Paşa'nın tarihe ve arkeolojiye olan ilgisinin sonucu olarak ortaya çıkan "Suriye ve Filistin ve Garbi Arabistan Âbidât-ı Atikası"dır.
