İsrail-Filistin sorunu ne zaman başladı? İsrail Filistin'den ne istiyor?
İsrail-Filistin sorunu, tarihsel olarak 20. yüzyılın başlarında Filistin topraklarının İngiltere'nin kontrolüne geçmesiyle başladı. İngiltere, bu bölgeyi hem Araplar hem de Yahudiler için bir "ulusal yurt" olarak yönetmeye çalıştı. Ancak bu iki halk arasındaki gerilim arttı. Peki İsrail Filistin'den ne istiyor?
1947'de Birleşmiş Milletler, Filistin'i ayrı Yahudi ve Arap devletlerine bölmeyi önerdi, ancak bu plan uygulanmadı. 1948'de İsrail devleti kuruldu ve bu süreç, Filistinliler için "El Nakba" (Felaket) olarak anıldı. İsrail'in bağımsızlık savaşı sırasında çatışmalar yaşandı ve yüz binlerce Filistinli topraklarını terk etmek zorunda kaldı. Çatışmalar 1949'da bir dizi ateşkesle sonlandı, ancak İsrail- Filistin sorunu hala devam ediyor.
İSRAİL FİLİSTİN SORUNU NASIL BAŞLADI?
İsrail- Filistin sorunu kökenleri oldukça karmaşık olan bir tarihi çatışmadır. Ancak, genellikle modern formunu 20. yüzyılın başlarına kadar izleyebiliriz. Bu sorun, Birinci Dünya Savaşı sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşü ve bölgesel güçlerin etkisiyle şekillenmeye başladı.
Ana nedenlerden biri, Yahudi göçünün artması ve Siyonist hareketin Filistin'e yönelik talepleriydi. Siyonizm, Yahudilerin milli bir vatan kurma hakkına inanan bir siyasi hareketti. Özellikle 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında, Avrupa'daki antisemitizm dalgaları, Yahudi topluluklarının güvenlik ihtiyaçlarını artırdı ve Filistin gibi tarihî topraklara göç etmeye yönlendirdi.
Filistin, Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olarak uzun yıllar boyunca çeşitli topluluklara ev sahipliği yapmıştı. Ancak, I. Dünya Savaşı'ndan sonra bölgenin kontrolü İngiliz ve Fransız mandaları arasında bölündü. Bölgeye Yahudi göçü arttıkça, Araplar ve Yahudiler arasında toprak ve siyasi kontrolü hakkında çatışmalar başladı.
İsrail-Filistin çatışmalarının modern dönemi ise İsrail'in 1948'de bağımsızlığını ilan etmesi ve bölgedeki Arap ülkelerinin bu kararı tanımayı reddetmesiyle başladı. Bu, Arap-İsrail Savaşı'nın başlamasına neden oldu. Savaşın sonunda, İsrail bağımsızlığını ilan etti ve Filistin topraklarının bir kısmını kontrol etti.
Bu tarihten itibaren, İsrail-Filistin sorunu, toprak anlaşmazlıkları, sınırların tanınmaması, Filistin halkının kendi devletlerini kurma hakkı gibi bir dizi karmaşık sorunla şekillendi ve devam etti.
İsrail, 1948'den günümüze kadar yayılmacı politika izleyerek topraklarını genişletmek için uğraştı.
İSRAİL NASIL ORTAYA ÇIKTI?
İsrail'in modern devlet olarak kuruluşu, bir dizi farklı faktörün etkisi altında gerçekleşti ve birkaç ana bileşeni vardı.
Siyonizm Hareketi : Siyonizm, Yahudi milliyetçiliğine dayanan bir siyasi hareketti. 19. yüzyılın sonlarında Avrupa'daki antisemitizm dalgaları, Siyonist hareketin güçlenmesine ve Yahudi topluluklarının Filistin gibi tarihî topraklara geri dönme taleplerinin artmasına neden oldu.
Filistin'deki Yahudi Göçleri : 19. yüzyılın sonlarından itibaren, Avrupa ve diğer bölgelerden Yahudi göçleri Filistin'e artmaya başladı. Bu göçler, Siyonistlerin Filistin'de bir Yahudi devleti kurma hedefine doğru bir adımı temsil ediyordu.
Britanya Mandası : Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda, Osmanlı İmparatorluğu'nun çökmesiyle Filistin bölgesi Birleşik Krallık ve Fransa arasında paylaşıldı. Britanya, Filistin'in yönetimini üstlendi ve "Filistin Mandası" olarak bilinen bir bölge oluşturdu. Britanya, Siyonist harekete destek verdi, ancak aynı zamanda Arap nüfusu da hesaba katarak dengeli bir politika izlemeye çalıştı.
İkinci Dünya Savaşı ve Holokost : II. Dünya Savaşı sırasında Nazilerin Yahudilere yönelik soykırımı (Holokost), Yahudi nüfusu üzerinde büyük bir etki bıraktı ve Siyonizm'e olan inancı daha da güçlendirdi. Bu dönemde, Yahudi göçleri Filistin'e artarak devam etti.
BM Kararı ve Bağımsızlık İlanı : II. Dünya Savaşı'nın ardından uluslararası toplumun Yahudi devletinin kurulması konusundaki desteği arttı. Birleşmiş Milletler, 1947'de Filistin'in bölünmesini öneren bir planı kabul etti. Plan, Yahudiler ve Araplar arasında bir Yahudi devleti ve bir Arap devleti oluşturmayı öngörüyordu. Yahudiler kabul etti, ancak Araplar reddetti. İsrail, 1948'de bağımsızlığını ilan etti, Arap ülkeleri ise bu ilanı tanımadı ve İsrail-Filistin savaşları başladı.
Bu faktörlerin etkisi altında, İsrail modern bir devlet olarak kuruldu ve bugün Orta Doğu'daki en önemli aktörlerden biri haline geldi.
Holokost'un yaşattığı toplumsal travma Yahudileri yeni bir devlet kurmaya itti.
İSRAİL FİLİSTİN'DEN NE İSTİYOR?
İsrail-Filistin ilişkisi, tarihsel ve siyasi bir bağlamda İsrail devleti ile Filistin halkı arasındaki ilişkiyi ifade etmektedir. Bu ilişki, toprak anlaşmazlıkları, çatışmalar ve barış sürecini içermektedir. İsrail, bağımsızlıktan bu yana Filistin topraklarını genişletti ve bu durum Filistin tarafından tepkiyle karşılandı. Türkiye, İsrail'in işgal altındaki Filistin topraklarında insancıl ve uluslararası hukuku ihlal ettiğini belirterek, bu tür saldırılara kayıtsız kalamayacağını bildirdi. İki devletli çözüm arayışları hala devam etse de, bu sorunun çözümsüzlüğe gitmesi üzerine Türk dış politikası bu meseleyi önemli bir öncelik olarak korumaktadır. İsrail-Filistin çatışması, bir önceki yüzyıla kadar uzanmaktadır ve barışın önündeki engel, İsrail'in Filistin topraklarında işgalinin daha da derinleşmesi ve iki devletli çözümün uygulanmamasıdır. Türkiye, İsrail'in sivillere karşı yapmış olduğu tüm eylemleri reddetmekte ve kınamaktadır. Ancak bu karmaşık sorunun çözümü için daha fazla çaba gerekmektedir.
