Aksaray'da Halı Dokuyan Kadın: Gelenekleri Yaşatıyor
Aksaray'ın Sultanhanı ilçesinde yaşayan Adalet Sarı, yaklaşık yarım asırdır halı dokuyarak geçimini sağlıyor. Sarı, organik el dokuma halı geleneğini sürdürerek ailesini geçindiriyor.
ZEKERİYA KARADAVUT/AYTEN TOSUN - Tarihi halıların restorasyonu ve geleneksel halı dokumacılığı ile adından söz ettiren Aksaray'ın Sultanhanı ilçesinde yaşayan Adalet Sarı, yaklaşık yarım asırdır halı dokuyarak geçimini sağlıyor.
Sultanhanı ilçesinde yaşayan 58 yaşındaki Sarı, halı dokumayı çocuk yaşlarda annesinden öğrendi.
Henüz 11 yaşında dokuma tezgahına oturan Sarı, evlendikten 2 yıl sonra eşinin bağırsak kanseri nedeniyle çalışamaması üzerine ailesinin geçimini ilmeklerle sağlamaya başladı.
Sabah erken saatlerde tezgahın başına geçen Sarı, dokunması 5 ay ila 2 yıl süren Selçuklu motifleriyle süslü halıları, günde en fazla 2-2,5 santimetre dokuyabiliyor.
Çeşitli bitkilerin yaprak ve köklerinden elde edilen boya ile renklendirilen iplerle halı dokuyan Sarı, hem ailesini geçindiriyor hem de organik el dokuma halı geleneğini sürdürüyor.
"İyi ki annemiz bize bu işin inceliklerini öğretmiş"
4 çocuk annesi Sarı, AA muhabirine, babasının çoban olduğunu aile bütçesine katkı sağlamak için 11 yaşında halı dokumaya başladığını söyledi.
Dokunan halılardan elde edilen gelirle ev ekonomisine katkı sağladığını belirten Sarı, "Küçük yaşlarda ilçemizde her evde bir halı tezgahı bulunurdu. Herkes orada bu işi öğrenirdi. Yapılan halı ve kilimleri satarak geçimimiz sağlardık. Sonraları azaldı dokuma işi ancak bize meslek olarak kaldı. İyi ki annemiz bize bu işin inceliklerini öğretmiş." dedi.
Sarı, 1984'te evlendiğini fakat eşinin 2 yıl sonra bağırsak kanseri olduğunu ve çalışamadığını ifade etti.
Halı dokuyarak evin geçimini sağladığını vurgulayan Sarı, şunları kaydetti:
"Sultanhanı ilçesinde halı dokuma işini gelenek halinde yaşatıyoruz. Kendimize özgü desenlerimiz bile var. Eskiden 'ladik', 'karabağ' ve 'bıyıklı' motifli halılarımız çok tutuluyordu. Şimdi de değişen ve gelişen dünyaya uygun motifleri halılara işliyoruz. Şimdiki işyerimde 17 yıldır çalışıyorum. 30 kadın arkadaşımla birlikte halı dokuyoruz. Ailemizin tek geçim kaynağı halı. Halı işimiz olmasaydı ne yapardık bilmiyorum. 3 kız, bir de erkek evladım var. Bu halı işinden kazandığımla çocuklarımı yetiştirdim ve düğünlerini yaptım. Küçük yaşlarda anneme kızıyordum halı işiyle uğraştırdığı için ancak büyüyünce çok dua ettim. Eğer biz halı işi olmasaydı hiçbir şey yapamazdık."
"40 gündür Selçuklu halısını yapmak için çalışıyoruz"
Sarı, Anadolu Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat tarafından 1229'da yaptırılan Sultanhanı Kervansarayı içerisinde Selçuklu halısının benzerini dokuduklarını ifade etti.
Handaki orijinal halının İstanbul'da müzede sergilendiğini aktaran Sarı, "Belediye Başkanımız Fahri Solak, halımızın desenlerini çizdirerek, bizden aynı halıyı yapmamızı istedi. Bizler de 4 kadın yaklaşık 40 gündür Selçuklu halısını yapmak için çalışıyoruz. Bitirdiğimizde halımız Sultanhanı Kervansarayı'nda kalacak ve gelen ziyaretçiler halıyı görebilecek. 5 metre uzunluğunda 3,5 metre genişliğindeki halıyı kök boyalarla boyanmış iplerle dokuyoruz. Halı dokuma geleneğinin son temsilcileriyiz. Şimdiki gençler pek meraklı değil bu işe. Kadınların çalışarak aile bütçelerine katkı olması çok önemli. Özellikle kadınlarımız meslek sahibi olsun." diye konuştu.
