Edebiyat 'Özeleştiri' Yapıyor
Günümüz Türk edebiyatının en önemli sorunu ne? Dilin fakirleşmesi mi, yoksa eleştiri kurumunun ideolojik saplantılara düçar olması mı? Sorun, paragöz kültür endüstrisi de olabilir!
Edebiyat, şiir, musiki ve tüm güzel sanatlar muhakkak ki hayatımızı süsleyen, insan kalbinin adresini gösteren uğraşı alanlarından… Söz gelimi duygu dünyamıza sinen iyi bir roman hayata bakışımıza, yargı değerlerimize bir pencere açar. Ancak değişen dünyamızda, gelişen teknolojiye paralel olarak, edebiyatın ve sanatın da meseleleri, dil sorunları, üslup tartışmaları yok değil, ki aslında hep olageldi.
Eleştiri kurumu çöktü, şov ortamı var!
İki ayda bir yayınlanan edebiyat dergisi Granada yeni sayısında Türk edebiyatının sorunlarını masaya yatırıyor. Bir ‘özeleştiri’ ihtiyacından kaynaklandığı belirtilen dosya soruşturmasına yazar Murat Gülsoy, eleştirmen ve öykü yazarı Necip Tosun, şair Ali Ayçil ve Atılım Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Oya Batum Menteşe katılıyor. Türk edebiyatının güncel sorunlarına değinen Menteşe, Türk edebiyatı çalışanlarının, akademisyenlerinin edebiyat eleştirmeni olarak medyada, dergilerin, gazetelerin edebiyat ve kitap eklerinde yeterince görünmemesinden şikayetçi. Menteşe’ye göre, hal böyle olunca, edebiyat eleştirmeni olarak karşımıza, bilgi birikimi sığ, ‘deneyimsiz’ kişiler çıkıyor. Şair Ali Ayçil’e göre ise Türk edebiyatının en önemli sorunu yavaş yavaş ‘kültür endüstrisi’nin onu çektiği yere yerleşmesi… Ayçil’e göre medya ve eleştirmenlerin ince işbirliği ile yazarın da bir parçası haline getirildiği bir şov ortamı inşa edildi. ‘Artık kazak satar gibi kitap satılıyor ve çok satması için de kitabın içeriğinden bağımsız bir tanıtım düzeneği devreye sokuluyor. Murat Gülsoy’un gündeminde ise ‘dil sorunu’ edebiyatın önündeki en önemli meselelerden biri. İngilizce’nin global hakimiyeti, diğer dillerde üretilen pek çok edebiyatı yerel sınırlar içine hapsediyor. Türk edebiyatı açısından durum daha da vahim. Türkçe’de son iki yüz yıldır yaşanan keskin değişimler, Gülsoy’a göre dilimizi son derece fakirleştirdi. Eleştirmen Necip Tosun da, Türk edebiyatının günümüzdeki en büyük sorununu eleştiri kurumu ve buna bağlı olarak yaşanan edebiyattaki ideolojik körlük olarak tanımlamış. Tosun’a göre, ‘edebiyat odaklı eleştiri’ çoktan piyasadan çekildi ve onun yerini yayınevi pazarlamacılığı, ideolojik savaşlar, yıldız eleştirmenliği ve dost ahbap ilişkileri devraldı. Granada’daki ‘Türk Edebiyatının Sorunları’ dosyasına Prof. Dr. Yakup Çelik, Doğan Hızlan, Yavuz Demir, Şaban Sağlık ve Dursun Ali Tökel de yazı ve değerlendirmeleri ile katkı sağlıyorlar.
