Tarih Küllerinden Doğdu
Kaybolmaya yüz tutmuş nice tarihi eser, yapıt Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'nin katkı ve hizmetleriyle yeniden hayat buldu.
Tarihi Kentler Birliği üyesi olan Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, sınırları içindeki cami, hamam, okul, kilise, külliye, çeşme, köprü, kale, deniz feneri, mezarlık, tümülüs, gar binası, fabrika, türbe, ağaç, mağara, sivil mimarlık örnekleri ve benzeri toplam bin 844 korunması gerekli kültür varlığıyla tarihi açıdan önemli bir potansiyele sahip. Bu kültür hazinesinin bilincinde olan Kocaeli Büyükşehir Belediyesi de kentin tarihine sahip çıktı. Başlattığı akımla zamana karşı savaş açtı. Kaybolmaya yüz tutmuş tarihi eserleri gün yüzüne çıkarmaya başladı.
YOK OLAN MALZEMELER TEKRAR YAPILDI
Kentimizin en önemli kültür miraslarından olan Sırrı Paşa Konağı, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'nin restore ederek kentin tarihi kültürüne yeniden kazandırdığı önemli eserlerden. 19. yüzyıla ait konakta tamamen yok olan ve hasar gören ahşap malzemeler ve özel süslemeler kurulan atölyede hazırlandı. Çalışmalara KOMEK kursiyerleri de katkı sundu. Büyükşehir Belediyesi 19. yüzyılın ikinci yarısında İzmit Mutasarrıfı (valisi) Sırrı Paşa'nın yaşadığı Sırrı Paşa Konağı'nı restore ederken özellikle ilk iki katındaki yangın nedeni ile tamamen yok olan süslemeleri ve kalem işlerine de özel önem verdi. Sıva, bez ve ahşap üstü işlemelerin bulunduğu konakta her biri konusunda tecrübeli sanatkârlar tarafından yapılan işleme ve süsleme çalışmaları titiz bir şekilde gerçekleştirildi.
ANALİZ VE YÖNTEMLER IŞIĞINDA
İşleme çalışmaları birçok analiz ve yöntem uygulanarak hayata geçirildi. Temizleme işlemlerinde kimyasal ve mekanik-raspalama yöntemleri uygulandı. Bu yöntemler ile üzerine yapılan boya ve badanayla tahrip olan işlemeleri dahi aslına uygun olarak korunabildi.
Temizleme işleminden sonra ise orijinal tonların bulunması için renk analizi yapıldı. Kalem işi yapılan alanlarda orijinal zemin rengini elde edebilmek için astarlama yapılıp motifler duvarlara işlendi. Motiflerin renklendirilmesi, kontürleme ve varaklama işlemleri ise eşsiz güzellikteki süslemelerin ortaya çıkarılmasını sağladı.
MİMARİ ÖZELLİKLER
19. yüzyıla ait bir sivil mimarlık örneği olan Sırrı Paşa Konağı, İzmit Mutasarrıfı Selim Sırrı Paşa tarafından İzmit Hacı Hasan Mahallesi Yeni Çeşme Sokak'ta yaptırıldı. Planını bizzat Mutasarrıf Selim Sırrı Paşa'nın çizdiği, Körfez'e yönelik manzarası olan konağın iç duvarları; çeşitli manzara resimleri ve zengin kalem işleriyle süslendi. Konak, zemin kat, 1 normal kat, 1 ara kat bir de cihannüma olmak üzere toplam 4 katlı olarak, ahşap karkas yapı tekniğinde inşa edildi. Yapı, haremlik ve selamlık olmak üzere iki bölümden oluşuyor. Konakta ve konağın müştemilatında, Fransa'dan özel olarak getirilen bazı malzemeler kullanıldı. (Tuğla, kiremit, vs.)
2011 UYGULAMA ÖDÜLÜ
Sırrı Paşa Konağı'nın iç mekân duvar bezemelerinin, Dolmabahçe Sarayı'nın restorasyonu için gelen ressamlar tarafından tezyin edildiği rivayet ediliyor. Süslemeler; manzara resimleri, bitkisel ve geometriksel karakterli kalem işi süslemelerden oluşuyor. Süslemelerin bir bölümünde altın varakta kullanılarak görsel etki ve estetik değer artırıldı. Konağın bahçesi, yöresel taşların kullanıldığı yüksek bir bahçe duvarına sahip. Duvarda İzmit'in Antik dönemine ait devşirme malzemeler de kullanıldı. Mutasarrıf Sırrı Paşa tarafından yaptırılan ve Kocaeli şehrinin en görkemli yapılarından birisi olan konak, zarif mimarisi ve zengin kalem işi süslemeleriyle dikkat çekiyor. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Sırrı Paşa Konağı restorasyon uygulamasıyla "Tarihi Kentler Birliği 2011 Uygulama Ödülü"nü kazandı.
SIRRI PAŞA KİMDİR?
Konağa adını veren Sırrı Paşa'nın asıl adı Selim'dir. Vidin kasabasında Balcı Kenanoğulları olarak anılmış bir aileye mensuptur. Babası Seyyit Bey, annesi Pembe Hanım'dır. 1851 yılında Vidin'de doğmuştur. İptidaî ve rüştî eğitimini Vidin'de yapmıştır. Bu sırada babasını kaybetmiştir. Daha sonra Vidin hükümet dairesine kâtip olarak girmiş; bir süre sonra da Vidin'de vali bulunan Hakkı Paşa'nın maiyetinde İstanbul'a gelmiştir. Onun yardımı ile eğitimini tamamlamış ve Hakkı Paşa'nın yeğeni Melek Hanım'la evlenmiştir. Yeniden devlet hizmetine girerek Sivas ili mektupçuluğuna oradan da Sivas merkez mutasarrıflığına yükselmiştir. Bu sırada uygulamaya giren bir kanunla Osmanlı Devleti'nin ilk Genel Yol İşleri Gezici Müfettişliği'ne atanmıştır. Gösterdiği başarı üzerine 1888'de İzmit mutasarrıflığına atanmıştır.
Selim Sırrı Paşa, Bayındırlık'tan yetiştiği için Kocaeli mutasarrıflığı sırasında yol yapım işlerine hız vermiştir. Göreve başlar başlamaz Ankara'ya doğru yapılmakta olan şosa bitmemiş olduğundan sancak içinde yol seferberliği ilan etmiştir. İzmit Garı'ndan Taraklı'ya kadar olan 18 saat devam eden şose onun eseridir. Demiryolu boyunca sıralanan ve İzmit'in bir özelliği olan çınar ağaçlarını bu esnada diktirmiştir. Yetişmelerine dikkat etmiş zararı dokunanlara ceza verdirmiştir. Bu arada İzmit ovası bataklıklarının kurutulması için Tavşantepe yöresinden toprak getirterek bataklıkların kısmen kurutulmasını sağlamıştır. Bu kurutma sonucunda Çuhane-Sapak yolunu tamamlamıştır.
1894 yılında Fransız Koleji'nin yapımı sırasında kulesine Fransız bayrağı çekildiğinden bayrağı indirtmiş, inşaata engel olmuştur. Çarşıbaşı Caddesi'ni daraltan duvarını yıktırmıştır. Bu olay üzerine Fransız elçisinin şikayet ve müdahalesi ile görevinden alınmıştır. Uzun süre açıkta kalmış 1913 yılında Balkan Harbi sırasında iskân işlerini idareyle görevlendirilmiştir. İlk milletvekili seçimlerinde bağımsız olarak İzmit'ten adaylığını koymuş ise de kazanamamıştır.
Son yıllarını Yukarı Pazar'da yaptırmış olduğu köşkünde geçirmiştir. 1924 yılında ölmüş, cenazesi Fevziye Camii yanına gömülmüştür. Daha sonra 1943 yılında Belediye Başkanı Kemal Öz'ün çabalarıyla kemikleri Namazgâh Şehitliği'ne kaldırılmıştır.
