Cumhurbaşkanlığı'ndan AYM kararları sonrası ilk yorum: Cumhurbaşkanı'nın yetkileri iptal edilmedi
Anayasa Mahkemesi'nin, Cumhurbaşkanı'nın rektör atama ve Merkez Bankası başkanını atama/görevden alma gibi yetkilerini iptal eden kararlarıyla ilgili Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum bir açıklamada bulundu. Uçum, yetkilerin iptal edilmediğini ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nde aynen devam ettiğini söyledi. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç ve Dezenformasyonla Mücadele Merkezi'nden yapılan açıklamalarda da söz konusu yetkilerin devam ettiği belirtildi.
Cumhurbaşkanı'nın Merkez Bankası ve rektör atama gibi yetkileriyle ilgili gündemi sarsan kararı Anayasa Mahkemesi kararlarıyla ilgili Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nden ilk tepki geldi. Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum, söz konusu yetkilerin iptal edilmediğini belirterek yetkilerin 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde aynen devam ettiğini vurguladı.
"CUMHURBAŞKANI'NIN YETKİLERİ AYNEN DEVAM EDİYOR"
Uçum, sosyal medya hesabından, AYM'nin bugünkü Resmi Gazete'de yayımlanan 2018 tarihli 703 sayılı Anayasa'da Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin bazı maddelerine ilişkin iptal kararını değerlendirdi.
Yetki Kanunu kapsamında çıkarılan 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile çeşitli kanunlardaki 2 bin 375 hükümle ilgili düzenleme yapıldığını anımsatan Uçum, Anayasa Mahkemesine bu hükümlerden sadece 108 konuda iptal başvurusu yapıldığını belirtti.
AYM'nin, talep konularının bir kısmında iptal kararı verdiğini hatırlatan Uçum, şunları kaydetti:
"Rektörler ve Merkez Bankası başkanı konusunda verilen iptaller konu bakımından (KHK ile değil kanunla düzenleme olması gerektiği gerekçesiyle) yapılmış olup esas bakımından bir iptal yoktur. Yani AYM Cumhurbaşkanının rektör atama ve Merkez Bankası başkanını atama/görevden alma yetkisini iptal etmemiştir. Cumhurbaşkanının yetkileri 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde aynen devam ediyor. Ayrıca iptallerin yürürlüğe girmesi için 12 ay süre verilmiştir. Bu süre içerisinde TBMM'nin kanun gerektiren düzenlemeleri yapacağı da öngürülmelidir. Öte yandan Cumhurbaşkanının rektör atama yetkisi zaten iptal edilemez. Çünkü yetki Anayasa'dan doğuyor. Anayasa madde 130. kanunun belirlediği usul ve esaslara göre rektörler Cumhurbaşkanınca, dekanlar ise Yükseköğretim Kurulunca seçilir ve atanır."
ADALET BAKANI:YETKİLERİN GEÇERSİZ OLDUĞU YORUMLARI GERÇEK DIŞI
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç da sosyal medya hesabından yaptığı yazılı açıklamada "Anayasanın 104'üncü maddesinde de belirtildiği üzere üst kademe kamu yöneticilerini atama görevi Cumhurbaşkanına aittir ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenir." ifadelerini kullanarak Cumhurbaşkanı'nın söz konusu yetkilerinin devam ettiğini belirtti.
Tunç, paylaşımında şu ifadelere yer verdi:
"21/1/2017 tarihli ve 6771 sayılı Kanunla Anayasada yapılan değişikliklere uyumun sağlanması amacıyla 10/5/2018 tarihli ve 7142 sayılı Yetki Kanunuyla Bakanlar Kuruluna KHK çıkarma yetkisi verilmiştir. 7142 sayılı Yetki Kanununun çerçevesi, tamamen Anayasa değişikliğine uyum şeklinde çizilmiştir. Söz konusu Yetki Kanununa dayanılarak hazırlanan 703 sayılı KHK, yeni hükümet sisteminin yürürlüğe girdiği 9/7/2018 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Anayasa Mahkemesi, 703 sayılı KHK'nın iptali istemiyle yapılan başvuruyu karara bağlamış, bazı hükümler hakkında iptal kararı vermiş, KHK'nın tümünün iptali istemini ise reddetmiştir.
Anayasa Mahkemesi, iptal kararı verdiği düzenlemeleri, şekli yönden değerlendirmiş, bu düzenlemelerin esasen kanunla yapılması gerektiği kanaatine ulaşmış ve gereğinin yapılması için de kanun koyucuya 12 aylık süre tanımıştır. Anayasanın 104. maddesinde de belirtildiği üzere üst kademe kamu yöneticilerini atama görevi Cumhurbaşkanına aittir ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenir.
Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usullerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yürürlüktedir.
Hal böyleyken çeşitli mecralarda iddia edildiği gibi Sayın Cumhurbaşkanımızın yeni hükümet sistemi kapsamında Anayasadan, kanunlardan ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinden kaynaklanan atama ve diğer yetkilerinin esası itibariyle geçersiz olduğu veya yok sayıldığı şeklindeki yorumlar gerçek dışıdır."
DEZENFORMASYONLA MÜCADELE MERKEZİ'NDEN DE AÇIKLAMA GELDİ
Öte yandan Dezenformasyonla Mücadele Merkezi'nden yapılan açıklamada da Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Merkez Bankası Başkanı ve rektör atama yetkilerinin iptal edilmediği belirtildi. Açıklamada, şu ifadelere yer verildi: "Bazı basın yayın organlarında yer alan, "AYM Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, Merkez Bankası Başkanı ve rektör atama yetkilerini iptal etti" iddiası doğru değildir. Anayasa Mahkemesi, 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin (KHK) iptali istemiyle yapılan başvuruyu karara bağlamıştır.
Yüksek Mahkeme düzenlemenin tümünün iptal edilmesi istemini reddederken düzenlemede yer alan bazı hükümlerin iptalini kararlaştırmıştır. Bahse konu KHK ile 2375 hükümle ilgili düzenleme yapılmıştır. AYM'nin kararında bu hükümlerin sadece bazılarında iptal kararı verilmiştir. Kamuoyunda da yankı bulan rektör ve Merkez Bankası Başkanı atamaları konusundaki iptal kararları, "KHK ile değil kanunla düzenleme olması gerektiği" gerekçesiyledir. Dolayısıyla esas bakımından bir iptal söz konusu değildir.
"YETKİLER İPTAL EDİLMEDİ"
Mahkeme, kararların bugünden itibaren 12 ay sonra yürürlüğe girmesine karar vermiştir. Dolayısıyla mevcut uygulamalar açısından bir değişiklik bulunmamaktadır. Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usûllerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yürürlüktedir. Rektör atamaları da Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 130. ve 2547 sayılı Yüksek Öğretim Yasası'nın 13. maddeleri uyarınca zaten Cumhurbaşkanı tarafından yapılmaktadır."
