Koronavirüs anksiyetesi: Kısıtlamalardan sonra hayata nasıl alışabiliriz?

Bazı ülkeler koronavirüse karşı alınan önlemleri hafifletmeye hazırlanırken akıl sağlığı uzmanları bu ülkelerde görülen ortak bir kaygıya dikkat çekiyor: Sokağa çıkma kısıtlamalarından sonraki düzene dair kaygı.

Bu kaygı, sokağa çıkma kısıtlamaları altında yaşayan bazı kişilerde de, kuralların gevşetilmesinden sonra yaşayacaklarına dair bir korku olarak kendini gösteriyor.

25 yaşındaki yazar, kadın hakları ve akıl sağlığı savunucusu Akanksha Bhatia "Çoğumuz için bu zor olacak" diyor.

Sokağa çıkma kısıtlamalarından önce de anksiyete yaşayan Akanksha, sosyal medyada anksiyetenin hayatını nasıl etkilediğine dair paylaşımlarda bulunuyor.

Hindistan'ın Delhi kentinde yaşayıp çalışırken, sokağa çıkma kısıtlamalarının başlayacağını öğrenince Chennai'da ailesinin yanına taşınmış.

Son bir ayın kendisi için kolay geçmediğini, zaman zaman kötü günler geçirip ağladığını belirten Akanksha "Tek yapabildiğim kendime 'bu da geçecek' demekti" diyor.

Akanksha, koronavirüsten önce yaşadığı bazı kaygıları ise ailesiyle birlikte yaşamanın verdiği güven duygusuyla atlattığını anlatıyor.

Kendini içe dönük biri olarak tarif ediyor ve sosyal ilişki kurmanın her zaman bir kaygı kaynağı olduğunu aktarıyor:

"Ailemle vakit geçirmekten memnunum. Fakat şimdi de eski hayatıma nasıl geri döneceğimi düşünmek bana kaygı veriyor.

"Anksiyetesi olanlar kapıdan dışarı çıkmayı bile gözlerinde büyütüyor. Bütün bunlara tekrar alışmamız gerekecek."

Bazı ülkelerde insanlar, hükümetlerin kısıtlamaları olması gerekenden erken kaldırdığını ve virüsün yayılma hızının artacağını düşünüyor.

Bu nedenle normal hayata dönmekten kaygılananlar da var.

Sokağa çıkma kısıtlamalarının etkisi

Üstelik bundan etkilenenler sadece halihazırda akıl sağlığı sorunu yaşayanlar değil.

Akıl sağlığı sorunları yaşayanları destekleyen İngiliz sağlık kuruluşu Anxiety UK'in yöneticisi Nick Lidbetter "İçerde uzun süre geçirdikten sonra dışarı çıkmak çok garip hissettirebilir" diyor ve ekliyor:

"Bir süredir yapmadığınız bazı şeyleri yapmak için özgüveninizi yitirmiş olabilirsiniz."

Buna örnek olarak yüz yüze yapılan iş görüşmeleri veya tıklım tıklım bir toplu taşıma aracına binmeyi gösteriyor ve bunun insanları kaygılandırabileceğini söylüyor:

"Bunlar zaten bazıları tarafından zor bulunan şeylerdi ve uzun bir aradan sonra bunları yapmaya devam etmeyi çok zor bulanlar olabilir."

Kanada'daki British Columbia Üniversitesi'nden psikiyatri profesörü Dr. Steven Taylor ise, insanların kısa süre içinde hayatlarında pek çok değişiklik yapmak zorunda kalmasının yarattığı strese dikkat çekiyor:

"Bu süreç insanlar için çok stresli oldu. İnsanlar bu süreci daha katlanılabilir kılmak için evde kalmayı sevmeye, kendilerine güvenli bir koza örmeye başladı

"İronik bir şekilde bu durum sonrasına dair problemler yaratabilir. Çünkü insanlar evde kalmayı sevmeye kendilerini şartladıktan sonra dışarı çıkmaktan endişe duyabilir."

Çin'de koronavirüsün ortaya çıkmasından yalnızca birkaç hafta önce Pandeminin Psikolojisi adlı bir kitap yayınlayan Dr. Taylor, "Pandemi sırasında virüsün yayılması büyük oranda psikolojiyle ilişkilidir" diyor ve ekliyor:

"Bu dünyada rastgele gezinen bir mikrop değil. Virüsün yayılıp yayılmayacağını insanların davranışları belirliyor."

Taylor'a göre hükümetler kısıtlamaları gevşetirken, insanların güvende hissetmesi ve değişime güvenmesi için başırılı liderliğin önemi büyük:

"İnsanları pandemi sonrası dünyaya entegre etmek için liderler net bir şekilde iletişim kurmalı, 'Artık insanlara sarılabilirsiniz. Artık restoranlara gidebilirsiniz' gibi net mesajlar vermeli.

"İnsanların akıllarında net mesajlar kalması belirsizliği azaltabilir ve bu da anksiyeteyi azaltır."

Bazı insanlar hislerinin agorafobi semptomlarıyla örtüştüğünü söylese de bu doğru bir tanı değil.

Dr. Taylor "Bunun agorafobiyle benzer tek yanı insanların dışarı çıkmaktan korkması. Fakat iki durumun motivasyonu birbirinden farklı" diyor:

"Agorafobikler panik atak yaşamaktan korktukları için bazı durumlardan sakınırlar.

"Koronavirüs sonrası hayata dair kaygı duyanlar ise panik ataktan değil, enfeksiyondan korkuyorlar."

Koronavirüs anksiyetesi ile nasıl başa çıkılır?

Halihazırda anksiyeteniz varsa veya bunu ilk defa salgın sırasında yaşadıysanız, sokağa çıkma kısıtlamalarıyla ve sonrasında bunların kaldırılmasıyla başa çıkmanıza yardımcı olabilecek şeyler var.

Lidbetter "İnsanlar değişimi zor bulur. Bir günde 0'dan 100'e yükselmeyi beklemeyin" diyor ve ekliyor:

"Rutine alışmak kolay gelmiyorsa kendinizi çok zorlamayın.

"Sokağa çıkma kısıtlamalarına alışmakta zorlandık ve aynı nedenden ötürü bu uygulamanın kalkmasına alışmakta da zorlanacağız.

"Evden çıkmak fiziksel bir süreç olduğu kadar zihinsel de bir süreç.

"Bu süreçte kendinizi fazla zorlamayın, bunun çözümü var: Anksiyete yaşıyorsanız, daha fazla kaygılanır olduysanız doktorunuza görünün."

Lidbetter, insanların ailesiyle ve çevresiyle bu durumu konuşmasının da yardımcı olduğunu söylüyor.

Dr. Taylor, pek çok insanın bugünlerde hissettiği anksiyetenin geçeceğini söylüyor:

"İnsanlar esnek ve dirençlidir. Şu an kaygı hisseden pek çok kişinin, sokağa çıkma kısıtlamalarının kaldırılmasından birkaç hafta veya ay sonra bir sorunu kalmayacağını düşünüyorum.

"Öte yandan, psikolojik sorunları geçmeyen insanlar da olacaktır.

Akanksha ise Hindistan'ın sokağa çıkma kısıtlamalarını kaldırmasından sonraki hayatın nasıl olacağını düşüyor:

"Pek çok insan bunun için can atsa da ben onları anlayamıyorum."

Uzmanların akıl sağlığı için tavsiye ettiği düzenli egzersiz yapmak ve sağlıklı beslenmek gibi tavsiyelere bundan sonra uyacağını söylüyor, diğer insanlara da tavsiye veriyor:

"Başta basit yaklaşın. Kendinizi yeni şeylere alıştırmak için zorlamayın. Ben de yasaklar kalkınca her gün partilere gideceğimi sanmıyorum."

Öte yandan kısıtlamalar sırasında başladığı hobisine devam etmeyi planlıyor:

"Korece öğreniyorum ve Kore dizilerini altyazısız izleyebilmek istiyorum."