Koronavirüs ve klorokin: ABD sıtma ilacının Covid-19 tedavisinde kullanılmasını onayladı mı?

ABD Başkanı Donald Trump, sıtma tedavisinde kullanılan klorokinin ABD'de yeni koronavirüs tedavisinde kullanımına onay verildiğini öne sürdü.

Klorokin, sıtmaya karşı en eski ve en etkili ilaçlardan biri.

ABD Başkanı Trump haklı mı? Etkileri hakkında neler biliniyor?

Klorokin on yıllardır kullanılıyor. Afrika'da artık kullanımı, sıtma parazitlerinin bu ilaca karşı oluşturduğu direnç nedeniyle artık tavsiye edilmiyor.

Bazı ülkeler, bu ilacın kullanımını azaltmak için bazı düzenlemeler getirdi ama ilaç piyasasında özel sektörün faal olduğu bazı ülkelerde hala çok rağbet görüyor ve satışı yaygın yapılıyor.

Bu, özellikle Nijerya için geçerli. Trump'ın açıklamalarından sonra Nijerya'daki eczanelerde klorokine olan talebin büyük oranda arttığı ve ilaç sıkıntısı yaşandığı bildirildi.

Klorokin koronavirüs tedavisi için onaylanmadı

Trump, günlük toplantısında klorokinin, koronavirüs tedavisinde kullanılması için ABD Gıda ve İlaç Dairesi'nin (FDA) onayını aldığını iddia etti. FDA, Amerika'da ilaçlara ruhsat verilmesinden sorumlu birimin adı.

Trump, "Bu ilacın derhal kullanılabilmesini mümkün kılacağız. FDA de çok iyi iş çıkardı. Onay sürecinden geçti, onaylandı" dedi.

Ama FDA ise Covid-19 hastalarının tedavisinde kullanılması için onay vermediklerini açık bir dille ifade etti:

"Covid-19'un önlenmesi veya hastaların tedavisi için FDA onaylı herhangi bir tedavi veya ilaç yok."

Ama FDA, Covid-19 tedavisinde klorokinin etkili olup olmadığına dair yürütülen araştırmalardan bahsetmedi, ilacın incelenmesi için geniş çaplı klinik deneyler oluşturulması amacıyla Trump tarafından direktif verildiğini söyledi.

Daha sonra düzenlediği bir diğer günlük brifingde Trump, klorokinin 'insani nedenlerle hastaya verilmesi için' onaylandığını söyledi.

Bu uygulama, henüz ruhsatı olmayan bir ilacın hayati tehlikesi olan birine uygulanması için hükümetin onay vermesi anlamına geliyor.

İlaç resmi olarak kayıtlı olduğundan doktorlar bu durumlarda bu ilacı kullanabiliyor.

Küresel olarak durum ne?

Klorokinin coronavirüs hastalarının tedavisine yardım amaçlı kullanılması sürpriz değil.

Yaygın olarak bilinen, ucuz ve üretimi kolay bir ilaç. Sıtma hastalarında ateşin düşürülmesi ve iltihabın giderilmesi için kullanılmıştı.

BBC sağlık muhabiri James Gallagher, "Laboratuvar çalışmalarında klorokinin koronavirüsü bloke ettiği görülüyor. Doktorların tedaviye yardımcı olduğunu kanıtlayan veriler olduğunu söylediği bazı anekdotlar var" diyor.

Ama bu ilacın mevcut hastalarda nasıl etki yarattığını göstermek açısından oldukça önemli olan klinik deneyler tamamlanmadı. Çin'de, ABD'de, İngiltere'de ve İspanya'da deneyler halen devam ediyor.

Dünya Sağlık Örgütü, klorokinin etkisine ilişkin henüz net bir kanıt bulunmadığını ama denemelerin parçası olduğunu söyledi.

Oxford Üniversitesi Küresel Sağlık Ağı Müdürü Profesör Trudie Lang, "Bu yaygın enfeksiyonun tedavisi için hangi terapilerin işe yaradığını anlamak, tam bir kanıt elde etmek için klinik deneyler yapmamız gerekiyor" diyor.

İlaca ilgi sanal dünyada da arttı.

Google Trends verilerine göre son bir haftada klorokin aramaları büyük oranda arttı. Elon Musk da bazı araştırmalar hakkında attığı tweetlerle sosyal medyayı karıştırdı.

Nijerya'da 'panik alışveriş'

Lagos'tan bildiren BBC Pidgin Servisi'nden Daniel Semeniworima'ya göre koronavirüs pandemisi Nijerya'da hemen hemen herkesin dilinde, kiliselerde, camilerde, okullarda.

Nijerya'da birçok kişi, 2005'te yasaklanmasına rağmen sıtma tedavilerinde kullanma amacıyla hala evlerinde klorokin bulunduruyor.

Çin'de Şubat ayında, koronavirüs tedavisinde klorokin kullanımıyla ilgili yapılan bir araştırma da Lagos'ta büyük yankı uyandırdı. İnsanlar da stok yapmaya başladı.

Trump'ın da klorokinden bahsetmesi üzerine mağazalarda ve eczanelerde klorokine talep arttı ilaç kısa sürede stoklarda tükendi.

Ama Nijerya Hastalık Kontrol Merkezi halka klorokin almaya son vermeleri uyarısında bulundu ve Twitter'da bu mesajı paylaştı: "Dünya Sağlık Örgütü #COVID19 için klorokin kullanımını ONAYLAMADI."

Daniel Semeniworima, insanların güvenlikleri için bilgi sahibi olmadan kararlar aldıklarını ama bunun da çok ciddi sağlık sorunlarına yol açtığını söylüyor.

Lagos'tan son dönemde aşırı klorokin kullanımından kaynaklı zehirlenme haberleri gelmeye başladı.