Bitcoin: Gizemli Yaratıcıdan Yatırım Bankası Patlamasına

Bitcoin son günlerde hem yeni rekoruyla hem de eski “Kripto Kralı” Sam Bankman Fried’in aldığı cezayla tekrar gündemde.

2008’de yaratıldığından bu yana çok sayıda viral hikayeyle anılan bu kripto para birimi, sıklıkla kendini manşetlerde buldu.

En eski ve en popüler kripto paranın tarihinden öne çıkan yedi anı inceledik.

1. Gizemli yaratıcı

Kimse Bitcoin’i kimin yarattığını bilmiyor. Bu fikir 2008’de internet forumlarında kendine Satoshi Nakamoto diyen biri veya birileri tarafından ortaya atılmıştı.

Bitcoin’i anlatan Nakamoto imzalı makalede bu para biriminin internet üzerinden e-posta gönderir gibi kullanıcılar arasında para transferine olanak sağlayacağı anlatılmıştı.

Nakamoto’nun yarattığı bilgisayar sistemi dünyanın dört bir yanından, özel yazılımlar ve güçlü bilgisayarlar kullanan gönüllülerin Bitcoin işlemlerinin kaydını tutmasını sağlıyor.

Bunun karşılığında yeni üretilen Bitcoinleri kazanma şansları artıyor.

Bugüne kadar pek çok muhabir, kripto para hayranı ve araştırmacı Satoshi Nakamoto’nun gerçek kimliğini ortaya çıkarmaya çalıştı fakat başaramadı.

2014’te muhabirler, Dorian Nakamoto adlı bir Japon’un bu kişi olduğunu sanıp peşinden koşturdu, fakat daha sonra bunun yanlış bir tercümeden kaynaklandığı anlaşıldı.

Nakamoto olduğundan şüphelenilen başka kişiler de vardı.

Fakat Satoshi Nakamoto olduğunu iddia eden tek bir kişi ortaya çıktı: Avustralyalı bilgisayar bilimcisi Craig Wright.

BBC’ye verdiği bir söyleşide “Satoshi Nakamoto benim. Onun büyük bir parçası bendim. Başkaları da bana yardım etmişti. İster inanın ister inanmayın. Umurumda değil” demişti.

Fakat Wright bunu kanıtlayamadı ve yıllar süren hukuki mücadelenin ardından Londra’da bir Yüksek Mahkeme yargıcı, Wright’ın Nakamoto olmadığına hükmetti.

2. Pizza satışı

22 Mayıs 2010’da Bitcoin’le yapılan ilk ticaret tarihe geçti.

Karnı acıkan Bitcoinci Lazlo Hanyecz, bir kripto forumunda kendisine 2 pizza yollayacak bir kişiye 41 dolarlık Bitcoin gönderebileceğini söyledi.

19 yaşında bir öğrenci bu teklifi kabul etti ve o gün tarihe #BitcoinPizza günü olarak geçti.

Pizza satışının yıldönümünde insanlar komik paylaşımlarla eğlenseler de aslında o gün Bitcoin’in gücünü sergiledi: Artık internet üzerinden alışveriş yapılabilen gerçek bir para birimiydi.

Suç dünyası da bu gelişmeleri takip ediyor olsa gerek ki bir yıl içinde Bitcoin karşılığında uyuşturucu ve diğer yasa dışı ürünlerin satışının yapıldığı darknet pazarları kurulmaya başlandı.

Öte yandan geriye dönüp bakınca o tarihte Bitcoin’le pizza almanın Lazlo için doğru karar olup olmadığını sorgulayanlar da var. Çünkü o tarihte 41 dolara denk gelen miktarda Bitcoin’i elinde tutmuş olsaydı bugün yüzlerce milyon doları olacaktı!

3. El Salvador'da resmi para birimi

Orta Amerika ülkesi El Salvador’un devlet başkanı Nayib Bukele Eylül 2021’de Bitcoin’i resmi para birimi yaptı.

Yasa gereği tüm dükkanların, resmi para birimi olan ABD Doları’nın yanı sıra Bitcoin kabul etmesi zorunlu hale geldi.

Kararın ardından Bitcoin tutkunları ve çok sayıda muhabirin El Salvador’a gitmesi ülkenin turizmine geçici bir katkı oldu.

Bukele bu sayede ülkeye daha fazla yatırım çekmeyi ve vatandaşlarının döviz alırken ödediği maliyeti azaltmayı umuyordu.

Fakat kararın etkisi istediği boyutta olmadı.

Bitcoin’in popülerliği istediği seviyede değil ve ABD Doları hâlâ en yaygın para birimi.

Bukele’nin, halkın Bitcoin’i benimsemesi için devlet kasasından büyük miktarlarda para harcarken bir yandan da devlete 5 binden fazla Bitcoin aldı.

Farklı fiyat seviyelerinden en az 120 milyon dolarlık alım yaparken, nakit sıkıntısı çeken ülkesinin bütçesine katkıda bulunmak istiyordu.

Uzunca bir süre işler istediği gibi gitmese de Bitcoin’in son dönemde büyük değer kazanmasıyla birlikte Aralık 2023’ten bu yana ilk defa kârâ geçti.

4. Kazakistan'da kripto patlaması ve çöküşü

2021’de Kazakistan Bitcoin madenciliği için en popüler ülkelerden biri haline geldi, bu sayede Çin ve ABD’den yatırım çekti.

Bunun nedeni, Bitcoin madenciliğinde yüksek miktarlarda kullanılması gereken elektriğin Kazakistan’da, kömürle çalışan termik santraller sayesinde çok ucuz olmasıydı.

Çok sayıda şirket Kazakistan’a taşınırken, Kazak hükümeti de bu yabancı yatırımcıları sevinçle karşıladı.

Fakat bir süre sonra, ülkeye gelen Bitcoin madenciliği şirketinin sayısı elektrik altyapısının kaldırabileceği seviyeye yaklaştı ve elektrik kesintisi riskleri başlayınca hükümet, politikasını değiştirdi.

Bitcoin madenciliğine kısıtlamalar ve vergi getirilmesiyle birlikte Kazakistan’ın Bitcoin patlamasının ömrü bir yıl sürdü.

Günümüzde dünya genelinde Bitcoin madenciliğinin küçük bir ülke kadar elektrik tükettiği hesaplanıyor.

5. Çöpe giden Bitcoinler

James Howells, en az 100 milyon dolar değerindeki Bitcoin cüzdanını kaybettiğini söylüyor.

İngiltere’nin güneyinde yaşayan Howell, 8 bin civarında Bitcoin yer alan cüzdanına giriş bilgilerinin bulunduğu hard diskini yanlışlıkla çöpe attığını belirtiyor.

Kripto para birimlerinin doğası gereği, şifresi unutulan cüzdanları açmak son derece zor.

Arkasında banka gibi bir kurum olmadığı için bir müşteri hizmetleri hattı da yok.

Çöplüğe giderek hard diskini aramak istediğinde ise bu talebi Newport Belediyesi tarafından reddedildi.

Bunun karşılığında, cüzdanına erişebilmesi durumunda Bitcoin’lerin çeyreğini Newport’taki derneklere bağışlama sözü de belediyenin kararını değiştirmedi.

BBC’ye konuşan Howells, “Hatam bir anda kafama dank etti ve kanım çekildi. ‘Nasıl yaparsın’ dedim kendi kendime. Bugüne kadar hard disklerimi çöpe atmamamın bir nedeni vardı ve o nedeni unutmuştum” dedi.

6. Dolandırıcı Kripto Kralı

Bugüne kadarki en büyük Bitcoin kaybını ise eski milyarder Sam Bankman-Fried yaşadı.

De kripto şirketi FTX’in kurucusu olan Bankman-Fried, kripto topluluğu tarafından da seviliyordu. İnsanlar ona Kripto Kralı lakabını takmıştı.

Bir kripto para borsası olan FTX’te insanlar normal para birimleri karşılığında Bitcoin ve benzeri kripto paraları alabiliyor veya bunları satabiliyordu.

Kripto imparatorluğuna 32 milyar dolarlık bir değer biçiliyordu.

Fakat birkaç gün içinde her şey sıfırlandı.

Gazeteciler Bankman-Fried’in şirketinin finansal açıdan sağlam olmadığını, FTX müşterilerinin parasını yasa dışı bir şekilde kendisine ait bir diğer şirket olan Alamada Research’e transfer ettiğini ortaya çıkardı.

Aralık 2022’de Bahamalardaki lüks dairesinde gözaltına alınmadan birkaç gün önce BBC’ye konuşan Bankman-Fried “Dolandırıcılık yaptığımı düşünmüyorum. Bunların yaşanmasını istememiştim. Sandığım kadar yetkin biri değilmişim” demişti.

ABD’ye sınır dışı edilen Bankman-Fried, dolandırıcılık ve kara para aklama suçlarından hüküm giydi ve yıllarca cezaevinde tutulması bekleniyor.

7. Yatırım bankası patlaması

Bunca iniş ve çıkışa rağmen Bitcoin yatırımcıların ve büyük şirketlerin ilgisini çekmeye devam ediyor.

Ocak 2024’te dünyanın en büyük finans şirketlerinden bazıları Spot Bitcoin ETF’lerini listelerine ekledi. Birer yatırım fonu gibi olan bu ETF’lerin değeri Bitcoin’e endeksli.

O günden itibaren müşteriler bu yeni ürünlere milyarlarca dolar yatırdı. Blackrock, Fidelity ve GrayScale gibi finans şirketleri de binlerce Bitcoin alarak bu para biriminin değerini artırdı.

Bu, Bitcoin için önemli bir dönüm noktasıydı. Bitcoin hayranlarına göre bu durum kripto paranın artık, gizemli yaratıcısı Satoshi Nakamoto’nun hayal ettiği kadar ciddiye alındığını gösteriyordu.

Fakat bazıları daha temkinli ve Bitcoin’in günlük bir para birimindense altın gibi bir yatırım aracına dönüştüğünü düşünüyor.