Mars: BAE, Çin ve ABD Kızıl Gezegen'e uzay aracı göndererek ne hedefliyor?
Önümüzdeki birkaç gün içinde Mars'ın keşfi konusunda peş peşe önemli olaylar yaşanacak.
Önümüzdeki birkaç gün içinde Mars'ın keşfi konusunda peş peşe önemli olaylar yaşanacak.
Kızıl Gezegen'e varması beklenen üç uzay aracı, yeryüzünün ve atmosferin yapısını inceleyecek, gezegende eski dönemlerden kalma yaşam izlerini arayacak.
Mars'a bugün önce Birleşik Arap Emirlikleri'nin uzay aracı Hope'un (Umut) varması bekleniyor.
Perşembe günü Çin'in uzay aracı Tianven-1 (Cennet'e Sorular-1) Kızıl Gezegen'e ulaşacak. 18 Şubat'ta da ABD'nin Perseverance (Sebat) adlı aracı Mars yüzeyine inecek.
Bu üç uzay aracı da Mars ile Dünya arasındaki mesafenin en az olduğu andan faydalanmak için aynı dönemde yola çıkmıştı.
Güneşin etrafında farklı hızlarda ve uzaklıklarda dönen gezegenlerin birbirine uzaklığı da bu yüzden sürekli değişiyor.
Dünya'dan Mars'a en az yakıt kullanarak ulaşılabilecek gezegen dizilimi 26 ayda bir geliyor.
Uzay araçlarının önünde zorlu görevler var. Bunların arasında Mars'ın atmosferine girdikten sonra yere ulaşana kadar geçen "yedi dakikalık dehşet" de var.
Bugüne kadar Mars misyonlarının yarısı başarısızlıkla sonuçlandı.
Peki bilim insanları bu kez nasıl başarıya ulaşmayı umuyor? Üç ülkenin hedefleri neler?
Birleşik Arap Emirlikleri - Hope
Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) ilk uzay aracı Hope, geçen yıl Temmuz'da Japonya'dan fırlatılmıştı.
Hope, Mars'ın atmosferini inceleyecek.
Bilim insanları özellikle Mars'ın atmosferini ve Kızıl Gezegen'in suyunu nasıl kaybettiğini anlamaya çalışacak.
Çin ve ABD'nin uzay araçlarının aksine Hope, Mars'a inmeyecek. Gezegenin yörüngesinden gözlem yapacak.
Görev, en az bir Mars yılı (687 Dünya günü) sürecek.
Araştırmada elde edilen verilerin Eylül'den itibaren Dünya'ya ulaşması bekleniyor.
Fakat her şeyden önce uzay aracının Mars yörüngesine girebilmek için tehlikeli bir dizi manevrayı gerçekleştirebilmesi gerekiyor.
Nisan'a kadar sürmesi beklenen bu manevralar BAE'li yetkililer tarafından "kritik ve karmaşık" olarak niteleniyor.
BBC Bilim Muhabiri Jonathan Amos, Hope'un bilimsel bir gayretten çok bir misyon yönünün ağır bastığını söylüyor:
"İlham vermek için bir araç olarak görülüyor. Böylece BAE'de ve Arap coğrafyasında daha fazla genci yüksek okullarda bilim okumaya çekmek istiyorlar."
Daha önce Mars'a başarıyla ulaşanlar yalnızca Sovyetler Birliği, ABD, Hindistan ve Avrupa Uzay Ajansı olmuştu.
Hope, BAE'nin kuruluşunun 50. yılında Mars'a gidiyor.
BAE'deki tüm önemli yapılar akşamları kırmızı renkle aydınlatılıyor.
Hükümetten kişilerin sosyal medya hesaplarında #AraplarMarsa etiketleri yer alıyor.
Bugün aracın Mars'a ulaşmasının kutlanacağı yerlerin merkezinde ise dünyanın en yüksek binası Burj Khalifa yer alıyor.
Çin - Tianven-1
Çin'in ilk Mars keşif misyonu Tianven-1, iki gün sonra Kızıl Gezegen'e ulaşacak olsa da aracın Mars zeminiyle teması üç ay sonra gerçekleşecek.
Bilim insanları üç ay boyunca atmosferin yapısını ve durumunu inceleyecek.
Sonrasında ise zorlu iniş başlayacak.
Mars'a inebilmek için bilim insanlarının uzay aracının hızını saatte 20 bin kilometreden, zeminle temas anında yürüme hızına kadar düşürmesi gerekecek.
Çin 240 kiloluk aracı, Mayıs ayında Ütopya Krateri'ndeki bir düzlüğe indirmeyi umuyor.
Katlanan güneş panellerinden enerji alacak araç bölgenin zemin ve hemen altındaki seviyedeki jeolojisini inceleyecek.
Uzun bir direğin üzerinde yer alan beş kamera fotoğraf çekecek ve yön bulmaya yardımcı olacak.
Beş ayrı enstrüman ise kayaların mineral yapısını inceleyecek ve su buzu arayacak.
Çinli bilim insanları aracı en az 90 gün kullanmayı umuyor. Kızıl Gezegen'de bugüne kadar sadece ABD uzun süre işlevsel kalan uzay araçlarına sahip olabildi. Sovyetler Birliği'nin Mars-3 ve Beagle-2 araçları kısa süre çalıştıktan sonra bozulmuştu.
Tianven-1 Mars'ın ilk fotoğrafını dünyaya yolladı bile. Schiaparelli Krateri ve Marineris Vadisi gibi jeolojik detaylar, bu siyah beyaz fotoğrafta belli oluyor.
Fotoğraf gezegene 2,2 milyon kilometre uzaktan çekildi.
Tianven-1, Çin'in Mars'a gönderdiği ilk uzay aracı değil. Çin 2011'de Rusya ile birlikte Mars'a uzay aracı göndermek istemiş, aracın fırlatılmasında sorun yaşanmıştı.
Çin aradan geçen süreçte Ay'a iki uzay aracı gönderdikten sonra artık daha özgüvenli. Çin Ay'ın karanlık yüzüne yumuşak iniş yapabilen ilk ülke oldu ve geçen yıl bunu ikinci defa başardı.
ABD - Perseverance
NASA'nın Perseverance (Sebat) adlı uzay aracı Mars'ta eski çağlardan kalma mikrop seviyesinde hayatın izlerini arayacak. Kızıl Gezegen'in tarihi boyunca hiç yaşama ev sahipliği yapıp yapmadığını anlamak için taş örneklerini inceleyecek.
Başka bir gezegene gönderilen en karmaşık araç olan Perseverance'ın, Mars'a Türkiye saatiyle 18 Şubat'ın son dakikalarında inmesi bekleniyor.
Hedef, ekvator yakınlarındaki Jezero Krateri.
Aracın giriş, alçalma ve iniş süreçlerinin başındaki mühendis Allen Chen, "Bilim insanları ineceğimiz yere baktıklarında bilimsel açından her şeyi görebilecekleri bir yer olduğu için heyecanlanıyor: Geçmişte hem bu kratere akan, hem de kraterden dışarı akan bir nehir vardı. Böylesi bir yer yaşam izlerini aramak için en iyi yerlerden biri. Oysa ben kratere baktığımda tek gördüğüm şey tehlike" diyor ve ekliyor:
"Her yer tehlike dolu. İneceğimiz yerin tam göbeğinde 60-80 metrelik uçurumlar var. Batıya doğru bakarsanız, orada başarıyla iniş yapsak bile içinden çıkması imkansız kraterler var. Doğuda ise aralarına iniş yapmamız durumunda çok mutsuz olacağımız büyük kayalar var."
Neyse ki Perseverance'ın arkasında daha önce denenmiş ve araçları istenen yerlere başarıyla indirmiş teknolojiler bulunuyor.
Bir SUV tipi araba büyüklüğünde olan araç bir ton ağırlığında.
Otonom bir şekilde günde 200 metre ilerleyebilen araçta 19 kamera ve iki mikrofon var. Bu mikrofonlar Mars yüzeyinde kaydedilecek ilk sesleri dünyaya ulaştıracak.
Görev kapsamında başka bir gezegene ilkkez insansız hava aracı da gönderilecek. 1,8 kg.'lık bir drone, Mars atmosferinde uçacak.
Eşsiz vaatlerine rağmen Perseverance misyonunun önemini ancak toplanan kaya örnekleri Dünya'ya geri döndüğünde anlayacağız. Bu da görevin iki yıl sonra tamamlanmasının ardından gerçekleşecek.
