Risk iştahı yüksek yatırımcının ‘ölü coinler’ ile imtihanı

3 Ocak 2009'da tedavüle sokulan ilk kripto para Bitcoin'dir. Daha sonra Altcoin dediğimiz Bitcoin'e alternatif paralar türedi. 2023 itibarı ile bu sayı 22.000 üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Her yıl 1000'e yakın Altcoin başarısız oluyor ve sistemden silinip kayboluyorlar.

Son 8 yılda 7.368 kripto para birimi başarısız oldu. Bu coinler hem geliştiricileri hem de yatırımcıları tarafından terk edildiler. Nedenleri sıralayabiliriz. Ama en önemli nedenlerden bir tanesi dolandırıcılık maksatlı tedavüle sokulan Altcoinler diyebiliriz. Sırra kadem basan dolandırıcılık maksatlı Altcoinlere örnek verecek olursak son zamanlarda birim değeri sıfırlanan 'Terra Luna' örneği verebiliriz.

Sektörde bu coinler 'Ölü Coinler' olarak adlandırılıyorlar. Bu ölü coinler Blockchain ağı içerisinde hızla gelişen yeni teknolojilere uyum sağlamakta ya zorlandılar yada algoritma olarak veya öngörüleri zayıf ekipler tarafından üretildiklerinden dolayı ölüp gidiyorlar. Zaten dolandırıcılık maksatlı ölü coinler göründükleri gibi de yok olup gidiyorlar.

Ölü coinler başlangıçta tahtada görünmek (yani vitrinde) için bazı borsalara yüklü ödeme yaparak yatırımcıların bahse konu borsalara duydukları güven üzerinden coinlerini satabiliyorlar. İncelendiğinde boğa piyasası dönemlerinde ölü coinlerin doğduklarını ve işlem hacimlerinin de oldukça yüksek olduğunu görebiliyoruz. Gece ölü coini ölmeden aldığında sabah kapısında lüks bir arabanın olacağını hayal eden ve sektöre piyango mantığıyla bakan doyumsuz yatırımcılardan bahsediyorum. En çok kaybedenler iştahsız, doyumsuz ve coin yatırımını şans oyunu mantığı ile yorumlayan hatta inanan kişiler olduklarını da söyleyebiliriz.

Blockchain bir bulut ve kripto paralarda bu buluttan süzülen yağmur damlaları. Ama herkes yağmura şiir yazıyor kimsenin bulutu önemsediği yok. Asıl maharet bulutun ta kendisinde. Bunu da şimdilik çok az kişi görüyor. Blockchain'in ne fırsatlar barındırdığını gören ve inanan insanlar geleceğin girişimcileri ve zenginleri olacağı söyleniyor.

Yatırım öncesi en çok tekrarlanan hatalar;

• Yatırım yapılacak Altcoin'in 'White Paper' i okunmuyor. Yani manifestosu. Yani sahip olduğu teknolojiyi, varsa sosyal sorumluluğu ve o coinin hangi ihtiyaca cevap verdiği maalesef yatırımcı tarafından bilinmiyor.

• Ekipte kimler var? Bu coin'in menşei neresidir? Ekibin LinkedIn hesapları da kontrol edilmiyor. Menşei bilindikten sonra o coin hakkında yerel medyada yani ait olduğu ülkenin medyasında neler yazılıp çizildiği de okunmuyor ve bilinmiyor?

• Web sitesinin domain bilgisi araştırması dahi yapılsa sahtekarlık fark edilebiliniyor. Domain'in 'Whois' bilgileri gizli ise yani kimin tarafından alındığı bilinmiyor ise bu bile dolandırıcı bir proje olduğunu anlamanın ilk adımı olabilir. İştahsız yatırımcılar varsa yoksa borsa ekranında ki birim fiyata bakarak çok büyük hatalar yapıyorlar.

• Arkadaşım yüksek mevkilerde olan bir yönetici. Kendisi bana bu coini tavsiye etti. Bu da yapılan en büyük hatalardan bir tanesi. Hatta en önemlisi diyebiliriz. Devletler ve şirketler kendisine hizmet eden her insanı onure eder ve verdiği emek karşılığında ödüllendirir. Kripto yatırım tavsiyesinin isabetli olacağının göstergesi mesaisinde sahip olduğu mevki değildir. Doğrusunu ancak siz bilirsiniz.

• En iyi yatırım tavsiyesi aslında şahsın kendisidir. Her kaynaktan video izleyen, yüzlerce sayfa okuma yapan, dinleyen ve araştıran kişiler bilgileri harmanlayıp doğru kararı verebilirler. Ama bunu çok az kişi yapıyor. Herkes duyduğu kadar heyecanlanıp yatırımını yapıyor.

• Hosting tabanlı web siteleri ile dolandırılan çok kişi var. Bu web sitelerinin kontrol panellerinde fiziki olarak yani el ile rakamlar değiştirilerek birim fiyatı yükseltilen coinlere milyonlarca lira yatıran bile var. Sadece coin alıp verdikleri buton cüzdana (sahtekarların cüzdanına) bağlanıyor. Asıl operasyonda zaten buradan başlıyor. Gerisi el ile güncelleniyor. Ait olduğu bir Blockchain ağı bile yok. Madenciliği yok. Şirketin yasal bir adresi de yok. Cehalet korkunç bir şey. Bilmeden yatırım yapmak birçok aileyi perişan etti. Birçok insanı intihara sürükledi.

• İşin birde borsa dolandırıcılığı kısmı var. Borsaları ben hep mahallede ki kuyumculara benzetirim. Dönem dönem haberlerde denk gelmişsiniz veya duymuşsunuzdur; Kuyumcu iflaslarını, dükkânı kapatıp sırra kadem basmalarını? Borsalarda mahallede ki kuyumcular gibidir. Sizin kontrolünüzde olmayan hiçbir varlık sizin değildir. Al-Sat yapıyorsanız ihtiyacınız olduğu kadarını borsa cüzdanında tutabilirsiniz ama tüm coinleri borsanın cüzdanında tutmak hiç mantıklı değil. Bu yumurtaları tek sepete koymaya benziyor. Soğuk cüzdan kullanarak riski sıfırlayabilirsiniz. Soğuk cüzdan kullanamıyorsanız varlıklarınızı bölerek birden fazla borsa da da tutabilirsiniz. Ama bunu yapmakta kısmen de olsa içerisinde büyük riskler barındırabiliyorlar. En iyi çözüm: soğuk cüzdan.

• Mutlaka kripto varisiniz olmalı. Siz gittikten sonra varislerinizin veya varlıklarınızı bırakmak istediğiniz insanların ulaşabilecekleri bir 'Call Center' yok. Kripto Para Hukuku henüz dünyanın hiçbir ülkesinde yok ve işlenmiyor. Gelecekte bu mümkün olabilir ama şimdilik hukuki zemin varsa çok zayıf yada hiç yok. Şifrelerinizi en güvendiğiniz insanlar ile paylaşın. Kripto para yatırım hikâyenizi onlarla anlık olarak paylaşın. Hangi cüzdanda neyiniz var bilsinler. Aksi takdirde sizden sonra kimse ulaşamayacak. Şifre kaybı ve erişim zorluğundan kaynaklı 4 milyona yakın BTC'nin boşlukta sahipsiz bir şekilde durduğunu unutmamak lazım. Şifrelerinizi mutlaka bir kağıda yazmalısınız. Ve bu şifrelerin neyin şifreleri olduğunu da yazmayın. Şifrelerinizi mutfakta ki mercimek kavanozuna koymayın. Birden fazla kopyası olsun. Siz ve sizin güvendiğiniz birinin bilmesi yeterlidir.

"Birde cep telefonunuzun CPU gücünü kullanarak 10 kazanıp size 1 veren Ponzi maksatlı networkler var. Her şey sizin WhatsApp ekranınıza bir dostunuzun gönderdiği link ile başlıyor"

• Al-Sat yaparken dünya saatini TR yerel saati olarak gören deneyimsiz yatırımcıları da unutmamak lazım. Gece uyuduğunda Uzakdoğu'da veya batı Amerika'da sabah olduğunu ve milyonlarca insanın bilgisayar başında işlem yaptığından habersiz bu yatırımcı tipi en komiği diyebiliriz. Sabah kalkıp işe giderken servis aracında yada toplu taşımada yatırım yaptığı coinin sıfırlandığını gördüğünde en büyük şoku yaşıyor. Kripto hacmi en çok etkileyen bilinçli yatırımcıların hangi coğrafyalarda yaşadıklarını bilen profesyonel traderlar yani Al-Satçılar uyku düzenlerini ve günlük işlem yapma mesailerini bu kriterlere göre ayarlayıp işlem yapıyorlar. Dolayısıyla az veya çok bir şekilde kazanmayı başarabiliyorlar.

• Birde cep telefonunuzun CPU gücünü kullanarak 10 kazanıp size 1 veren ponzi maksatlı networkler var. Her şey sizin WhatsApp ekranınıza bir dostunuzun gönderdiği link ile başlıyor. Trenin vagonları muhtemelen çok karanlık bir yerde yani tünelin birinde ayrılıyorlar. Makine dairesi tüneli geçip diğer vagonları uzun bir tünelin içine bırakarak istasyonuna doğru hızla gidiyor. Yüzlerce bu tarz dolandırıcılıklar olmasına rağmen hala bilmeyen ve hala bu linklere tıklayıp kazanacaklarını düşünenler var. Bu tür ponzi sistemlere kayıt olurken ödediğiniz meblağ zaten dolandırıcıların sizden almak istedikleri meblağ. Daha sonra CPU'nuzu kullanarak kazandıklarından hiç bahsetmiyorum bile.

• Son söz olarak şunu diyebilirim; Yatırım tavsiyesinin en iyi siz bilirsiniz. Kripto sektörü eskisi gibi fırsatlar barındırmıyor. 1 adet BTC artık herkesin alamayacağı kadar pahalı. Birim fiyatı az olsun Altcoin olsun diyorsanız artık çok para kazanmanız samanlıkta iğne aramak gibi bir şey. İhtiyacınızın olmadığı bir para ile giriş yapmanızda fayda var. Varlığı yokluğu sizi finansal olarak etkilemeyecek bir meblağ ile girmelisiniz. Birim fiyat aldığınız fiyatın altına indiğinde panik yapmamalı ve uzun soluklu bir yola girdiğinizi unutmamalısınız. 'Hold' denilen şeyi yapmalısınız. Yani Al-Unut! Yarın size lazım olacak bir parayı yatırmamalısınız. Kısa süreli yatırım araçları yüksek riskli araçlardır. Bir arsa aldığınızda her gün arsanın fiyatı ne kadar oldu diye bakmıyorsanız bu işte de öyle olmalısınız. 2017 öncesine kadar fırsatlar barındırıyordu. Ama 2017'nin Aralık ayında 29.800 doları bulduğunda yani 20.000 doları test ettiğinden beri bahse konu fırsatlar da sırra kadem bastı. Riski göze almak güzel bir şeydir ama riski erken göze almak daha güzeldir. Bunu da zamanında yapmamışsanız finansal düzeninizi riske atmayın. Oturun oturduğunuz yerde. Herkes zengin olacak diye bir kaide de yok. Bunu da yani erken keşfedip az paralar ile yıllar sonra çok paralar kazanma işini zamanında çok az kişi yaptı zaten. Zamanında bu kişilerin sosyal çevreleri onlara deli ve vizyonsuz muamelesi yaptılar ama teknolojisine ve bireye sunduğu finansal özgürlük fırsatlarını fark edenler ilk dönem yatırımcılarıdırlar ve çok kazandılar. Maalesef bu fırsatlar artık yok denecek kadar az.

Blockchain'in ne fırsatlar barındırdığını gören ve inanan insanlar geleceğin girişimcileri ve zenginleri olacağı söyleniyor. Kripto para yatırımcılığı artık içerisinde birçok riskler barındırıyor. Bilmiyorsanız, anlamıyorsanız uzak durmalısınız. Anlıyorsanız iyi bir Al-Sat yaparak elbette kazanabilirsiniz.