Sözleşmeli Avukat Bulundurma Zorunluluğu Hakkında

Türk hukuk sisteminde dava ehliyeti olan kişiler, kendi davalarını kendileri takip edebilmektedir. Zira hukukumuzda kural olarak avukatla temsil zorunluluğu yoktur. Ancak bu kuralın istisnaları bulunmaktadır. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nda yer alan zorunlu vekil ve müdafiilik sistemi uyarınca bazı hallerde avukat atanması söz konusudur. Yasada belirtilen hallerde avukatla temsil zorunluluğu vardır. Savunma hakkının son derece önemli olması karşısında, zorunlu temsil hallerinin kapsam ve sınırının artırılmasının gerekli olduğu da değerlendirilmektedir.

CMK hükümleri dışında, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu'nun 35. maddesinin 3. fıkrasında, kanunda belirtilen koşul ve niteliklere sahip anonim şirketlerinde ve yapı kooperatiflerinde sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğunun düzenlendiği görülmektedir. Bu kapsamda1136 sayılı Avukatlık Kanunu'nun "Yalnız avukatların yapabileceği işler" başlıklı madde metninde; kanun işlerinde ve hukuki meselelerde mütalaa vermenin, mahkeme, hakem veya yargı yetkisini haiz bulunan diğer organlar huzurunda gerçek ve tüzel kişilere ait hakları dava etmenin ve savunmanın, adli işlemleri takip etmenin, bu işlere ait bütün evrakı düzenlemenin, yalnız baroda kayıtlı avukatlara ait olduğu ve baroda kayıtlı avukatların, birinci fıkradakiler dışında kalan resmi dairelerdeki bütün işleri de takip edebileceği, ayrıca dava açmaya yeteneği olan herkesin kendi davasına ait evrakını düzenleyebileceği, davasını bizzat açabileceği ve işini takip edebileceği belirtilmiştir. Ancak, açıklanan hususların yanı sıra Türk Ticaret Kanunu'nun 272 nci maddesinde ön görülen esas sermaye miktarının beş katı veya daha fazla esas sermayesi bulunan anonim şirketlerin ve üye sayısı yüz veya daha fazla olan yapı kooperatiflerinin sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorunda olduğu ve bu fıkra hükmüne aykırı davranan kuruluşlara, Cumhuriyet savcısı tarafından sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay için, sanayi sektöründe çalışan on altı yaşından büyük işçiler için suç tarihinde yürürlükte bulunan, asgarî ücretin iki aylık brüt tutarı kadar idarî para cezası verileceği düzenlenmiştir. Yine Hukuk ve Ceza Muhakemeleri Usulleri kanunları ile diğer kanun hükümlerinin saklı olduğu hükmüne de yer verilmiştir.

Avukatlık Kanunu'nda atıf yapılan hükmün, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nda karşılık gelen maddesi olan 332/1 hükmü dikkate alındığında; tamamı esas sözleşmede taahhüt edilmiş bulunan sermayeyi ifade eden esas sermaye, elli bin Türk Lirasından ve sermayenin artırılmasında yönetim kuruluna tanınmış yetki tavanını gösteren kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim şirketlerde başlangıç sermayesi, yüz bin Türk Lirasından aşağı olamamaktadır. Yazılı en az sermaye tutarı, Cumhurbaşkanınca artırılabilmektedir. Bu kapsamda esas sermaye miktarı iki yüz elli bin Türk Lirası ve üzerinde olan anonim şirketlerin ve yüz veya daha fazla sayıda üyeye sahip yapı kooperatiflerinin sözleşmeli avukat bulundurması zorunluluk olup; yasal düzenlemelere aykırı davranıldığı takdirde, Cumhuriyet savcısı tarafından sözleşmeli avukat tayin edilmediği her ay için idari para cezası verilmektedir. 24.11.2023 tarihli ve 7887 sayılı Cumhurbaşkanı Kararının eki karar gereğince, Türk Ticaret Kanunu'nun 332 nci maddesinin birinci fıkrasında anonim şirketler için elli bin Türk Lirası olarak öngörülen en az sermaye tutarı, iki yüz elli bin Türk Lirasına; kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim şirketlerde yüz bin Türk Lirası olarak öngörülen en az başlangıç sermaye tutarı, beş yüz bin Türk Lirasına yükseltilmiştir. Kararın 01/10/2024 tarihinden geçerli olmak üzere, yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği belirtildiğinden ve işbu karar, 26 Kasım 2023 tarihli, 32381 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan düzeltme ile 01/01/2024 tarihinde yürürlüğe girmiş olduğundan; 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren, esas sermayesi 1.250.000 TL ve üzeri olan anonim şirketlerde sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğunun olduğu görülmektedir. Yapı kooperatifleri yönünden herhangi bir değişiklik yapılmadığından, mevcut yasal düzenlemeler uygulanmaya devam edecektir. Yasal düzenlemeler emredici niteliktedir.

Sözleşmeli avukat bulundurulması, avukatın tam zamanlı ve sigortalı olarak çalışması şeklinde ya da şirket veya kooperatif bünyesinde tam zamanlı çalışma olmaksızın avukatla anonim şirket ve kooperatif arasında yapılan sözleşme uyarınca avukata aylık ücret ödenmesi şeklinde karşımıza çıkabilmektedir.

Avukata aylık (asgari) ödenecek ücret tutarı, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi (eki)'nde yer almaktadır. Bu doğrultuda tarife ekinin birinci kısmının üçüncü bölümünde, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu madde 35/3 kapsamında ödenecek aylık ücretin, yapı kooperatiflerinde 10.500,00 TL, anonim şirketlerde 15.800,00 TL olduğu belirtilmektedir. Takip edilen dava, takip ve işlerde tarifeye göre hesaplanacak avukatlık ücreti, yıllık avukatlık ücretinin üzerinde olduğu takdirde, aradaki eksik miktar avukata ayrıca ödenecektir.